Modem

Modem (ing. modem (modulator/demodulator), ru. модем) — informasiyanı kompüterdən adi telefon xətti ilə ötürməyə imkan verən rabitə qurğusu. Kompüter diskret elektrik siqnalları (yəni ikilik 1 və 0) ilə işlədiyindən, telefon xətləri ilə isə analoq informasiya (gərginlik səviyyələrinin geniş diapazonuna malik olan siqnal) ötürüldüyündən, modemlər, mahiyətcə, rəqəm-analoq və əksinə çevirmələri yerinə yetirir. Verilişdə modemlər kompüterin rəqəmsal siqnallarını telefon xəttinin kəsilməz daşıyıcı tezliyinə toplayır (modulyasiya edir), qəbuletmədə isə informasiyanı daşıyıcıdan "çıxardır" (demodulyasiya edir) və onu rəqəmsal formada kompüterə ötürür. Modemlər verilənləri adi telefon kanalları ilə 300 bod’dan 56000 bod’adək sürətlə, ayrılmış kanallarda isə 19200 bod sürətilə ötürür. Daha yüksək sürətli verilişlər də mümkündür, ancaq bu telefon xətlərinin xarakteristikası ilə məhdudlaşır. Mürəkkəb modemlərin veriliş və qəbuletmədən əlavə funksiyaları da olur, məsələn, avtomatik nömrə yığımı, cavab və təkrar yığım; lakin uyğun kommunikasiya proqram təminatı olmadan modemlər hər hansı faydalı iş görə bilmir. Modem (Modulator Demodulator sözlərindən əmələ gəlib) yaxud çevirgə, kabel və ya telefon xətti vasitəsilə iki kompüteri birləşdirmək üçün qurğudur. Modemlər həm kompüterin daxili həm də xarici qurğuları sırasına daxil edilə bilər. Modemlərin aşağıdakı növləri vardır:

Daxili modem

Kompüterin ana platasına İSA və ya PCİ slotu vasitəsilə qoşulur. Xüsusi drayver tələb edir. Deyərdim ki, proqramı təminat olmadan yararsız bir hissədir.

Xarici modem

Kompüterə COM port və ya USB port vasitəsilə qoşulur. Ayrıca cərəyan mənbəyinə də qoşmaq tələb olunur.

Apparat modem

Bütün əməliyyatlar apparatın özündə Digital Signal Processor vasitəsilə həyata keçirilir.

Proqram modem

Bütün əməliyyatlar proqram təminatı vasitəsilə həyata keçirilir. Telefon xəttinin qoşulması üçün oyuq və cərəyanı şiddətini tənzimləmək üçün kiçik qurğusu olur.

Modemlərin sürəti

Modemin sürəti bir saniyədəki kilobitlərlə ölçülür. Bu gün ənənəvi modemlərin ən yavaşının sürəti 56 Kbit/san-dir. Belə modem bir saniyədə təqribən 14 səhifəlik çap olunmuş mətn göndərir. Son bir neçə onillikdə modemlərin sürəti önəmli dərəcədə yüksəlib. İlk modemlər verilənləri saniyədə təxminən 300 bit sürətlə ötürə bilirdi Bu gün verilənləri telefon xətti ilə saniyədə 8 Mbit/san sürətlə ötürə bilən xüsusi modemlər vardır. Bu da gerçək zamanda səsli videonu çevirib-ötürmək üçün tam yetərlidir.

Yaranma tarixi

1979-cu ildə "Hayes Microcomputer Products" şirkəti tərəfindən fərdi komputerlər üçün ilk modem yaradılmışdır. "Micromodem II" adlı bu modem Apple II kompüterləri nəzərdə tutulmuşdur. Onun qiyməti 380$ idi və o, 110/300 bit/s sürəti ilə işləyirdi.

Ədəbiyyat

İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.