Neodim

60

prazeodim ← neodim → prometium

-
↑
Nd
↓
U

dövri cədvəl

Ümumi

Ad, İşarə, Nömrə

neodim, Nd, 60

Qrup, Dövr, Blok

, 6, f

Xarici görünüşü

Atom kütləsi

144.242 q/mol

Elektron formulu

[Xe] 4f⁴ 6s²

Fiziki xassələr

Halı

Sıxlığı

(0 °C, 101.325 kPa)
q/L

Ərimə temperaturu

1024 °C
(1297 K, 1875 °F)

Qaynama temperaturu

3074 °C
(3347 K, 5565 °F)

Elektromənfiliyi

Oksidləşmə dərəcəsi

Spektr =

İonlaşma enerjisi

kCmol^-1

Neodim (Nd) – nadir metallardandır, lantanoidlərə aid edilir. D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 60-cı element. Neodim - elementlərin dövri sisteminin III qrupundadır. Təbiətdə 5 stabil (kütlə ədədləri 142,143,145,146,148) və 2 radioaktiv (kütlə ədədləri 144,150 olan) izotopu tapılmışdır. Yer qabığında neodimin miqdarı 2,5.10-3 %, dəniz suyunda – 9,2.10-6 mq/l təşkil edir. Monosit və loparit minerallarının kristal qəfəsinə izomorf qarışıq kimi daxildir.

Tarixi

Avstriya kimyaçısı Karl Auer fon Velsbax tərəfindən 1885-ci ildə oksid neodim şəklində kəşf edilmişdir.

Alınması

Başqa lantanoidlər kimi neodimdə əridilmiş xloridin NdCl₃ elektrolizindən alınır.Saf neodim almaq üçün metalotermik üsuldan istifadə edilir.

Fiziki xassələri

Neodim gümüşü-sarımtıl rəngli metaldır, paramaqnit xassəlidir. Oksidləşmə dərəcələri +3, +4, nadir hallarda +2 olur.

Kimyəvi xassələri

Neodim birləşmələrdə üçvalentlidir. Qızdırıldıqda hidrogen, karbon, azot, fosforla və halogenlərlə reaksiyaya girir:

2 Nd + N₂ → 2 NdN
2Nd + 3 Y₂ → 2 NdY₃

Adi temperaturda xlorid, nitrat, sulfat turşuları ilə reaksiyaya daxil olur. Alınan duzlar suda həll olur. 180-200⁰C-dən yuxarı temperaturda havada dərhal oksidləşir. Qaynar su ilə reaksiyaya daxil olur. Hidroksidi Nd(OH)₃ əsası xassəlidir, qələvilərdə həll olmur. Nd ³⁺ kationu qırmızı bənövşəyi rənqdədir.

Tətbiqi

Neodim, maqnezium və alüminium ərintiləri texnikanın müxtəlif sahələrində işlədilir. Rəngli şüşələrin hazırlanmasında (bənövşəyi neodim şüşəsi), maqnit oyuncağlarının alınmasında istifadə olunur.

Mənbə

Химический энциклопедически словарь. М., « Советская энциклопедия», 1983 год, с. 372.
Волков А.И, Жарский И.М. Большой химический справочник.М., 2005 год, с.184