Roki tuneli
Roki tuneli (oset. Ручъы тъунел) — Baş Qafqaz silsiləsində yerləşən Roki aşırınından çəkilmiş avtomobil tuneli. Şimali Osetiya ilə Cənubi Osetiyanı birləşdirən Transqafqaz avtomagistralınım 93-cü kilometrində yerləşir. Tunelin uzunluğu 3730 metrdir[1]. İstifadəyəyə verildiyi dövrdə SSRİ məkanında ən uzun tunel olmuşdur[2]. Tunel 2 km dəniz səviyyəsindən hündürlükdə yerləşir (şimal giriş — 2040 m, cənub giriş — 2112 m).
Tunelin əhəmiyyəti
redaktəTunelin tikilməsini vacib edən şərtlərdən biri dəmir yolu, avtomobillə SSRİ məkanında Cənubi Qafqaza yük daşımaları əsasən Qara dəniz və Xəzər dənizi vastəsi ilə mümkün idi. Yolu qısaltmaq və sərnişin daşımada digər yolların üzərinə düşən yükləri azaltmaq məqsədilə inşa edilmişdir[3]. Bu gün Roki tunelindən transqafqaz avtomagistralı keçir. hazırda Rusiyanı Cənubi Osetiyaya birləşirən əsas xətdir. Rusiyanın Avropa hissəsini Ermənistana, Türkiyəyə bağlayan ən qısa yoldur. Yol Alaqirdən başlayır və Tsxinvalidən keçməklə Qoriyə qədər uzanır.
Tikilmə tarixi
redaktəTunelin tikintisinə XX əsrin 70-ci illərində başlanılmışdır. Tunelin tikintisi ilə yanaşı avtomagistralın tikintisidə aparılmışdır. Tikiti planına əsasən layihənin smeta dəyəri 95 mln rubl[4] olmuşdur.
Layihə
redaktəTünelin texniki dizaynı Lenmetroqiprotrans tərəfindən hazırlanmış, layihənin kağız üzərindəki təsvir işləri Kavqiprotrans tərəfindən hazırlanmışdır. Tünelin çətin ərazidə və böyük dərinlikdə yerləşməsi səbəbindən tam mühəndislik və geoloji tədqiqatlar aparılmayıb. Roki Avtomobil Tuneli üçün daimi havalandırma sisteminin hazırlanması Q. A. Sulukidze adına Dağ mekanikası İnstitutu tərəfindən gerçəkləşdirilmişdir.
Geoloji şərtlər
redaktəTunel bərk qaya materialllarının yerləşdiyi ərazidən keçir.
Tunelin istifadəsi
redaktəTunel 27 noyabr 1984[5]-ci ildə stifadəyə verilmişdir. Buna baxmayaraq tikilidə çatışmazlıqlar var idi[6]. Bu çatışmazlıqlar 1991-ci ilə Gürcü-Cənubiosetin münaqişəsi tunel böyük zərər görmüşüdür.
1991–1999-cu illər ərzində tunel demək olar ki sahibsiz qalır.
2000-ci ilin əvvələrində tuneldə bərpa işləri üçün 170 mln rubl ayrılır. Bu vəsait əsasən tuneldə asfalt örtüyünün betonla əvəz edilməsi, video kameraların quraşdırılması, qrunt sularının xaric edilməsinə sərf edilir[7].
Roki tuneli incəsənətdə
redaktə1983-cü ildə Zinaida Xostikoyeva Roki tunelinə şeir həsr etmişdir[8].
İstinadlar
redaktə- ↑ "Roki tuneli". 2013-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-30.
- ↑ Алексей Маслов. Транскавказский прорыв. Arxivləşdirilib 2013-05-30 at the Wayback Machine. Журнал "Вокруг света", № 9, 1979 г.
- ↑ Циминтия Г. Первый автодорожный тоннель через Главный Кавказский Хребет Arxivləşdirilib 2013-10-04 at the Wayback Machine // Журнал "Метрострой", № 8, 1981 г.
- ↑ Транскам зарождался так… Arxivləşdirilib 2012-04-16 at the Wayback Machine // по материалам газеты "Южная Осетия", ИА "ОСинформ", 10.06.2009
- ↑ Магистраль XXI века Arxivləşdirilib 2013-03-24 at the Wayback Machine. ИА "ОСинформ" по материалам газеты "Южная Осетия", 2009 г.
- ↑ Рокский тоннель, связывающий Северную и Южную Осетию, закрывают на реконструкцию. "5 канал", 25.04.2012 г.
- ↑ Росавтодор предлагает безотлагательно провести реконструкцию Рокского тоннеля в Северной Осетии [ölü keçid] // РИА "Новости", 28.06.2007
- ↑ Хостикоева 3. Горный свет; Проходчики Рокского туннеля; Судьба; Весна; Возраст мужчины: Стихи /Пер. с осет. Е. Дунской // Лит. Россия, 1983, 1 мар. С. 11