El Niño

An El Niño (literal na 'An Aking Lalaki') iyo an maimbong na kabtang kan El Niño–Habagatan na Osilasyon (Ingles: El Niño–Southern Oscillation (ENSO)) asin asosyado sa sarong grupo nin mainit na tubig sa kadagatan na nagtatalubo sa sentral asin subangan-sentral equatorial Pacific (haros sa pag - oltanan kan International Date Line asin 120°W), kaiba an lugar na harani sa baybayon nin Pasipiko kan Amerika del Sur. An ENSO iyo an siklo nin mainit asin malipot na temperatura sa ibabaw kan dagat kan tropikal na sentral asin sirangan na Dagat Pasipiko.

Normal Pacific pattern: Maimbong na pool sa solnopan na nagkawsa sa hararom na atmosperikong kombeksyon. Sa sirangan na lokal na mga duros nagkawsa kan mayaman sa nutrisyon na malipot na tubig sa upwell sa Ekwador asin sa kahalabaan kan baybayon kan Habagatan na Amerika. (NOAA / PMEL / TAO)

El Niño conditions: maimbong na tubig asin atmosperikong konbeksyon naghihiro pasiring sa sirangan. Sa makusog na El Niños an urog kaharorom na thermocline off S. America nangangahulogan nin mainit asin kulang sa nutrisyon na upwelled na tubig.

An El Niño iniibanan nin halangkaw na presyon nin aire sa solnopan na Pasipiko asin hababang presyon nin aire sa sirangan na Pasipiko. An mga kabtang kan El Niño na midbid na naglawig nin apat na taon; minsan siring, ipinapaheling kan mga rekord na an mga siklo naglawig nin duwa asin pitong taon. Durante kan pagtalubo kan El Niño, nagkakaigwa nin oran sa pag-oltanan nin Setyembre-Nobyembre. An malipot na kabtang kan ENSO Kastila: La Niña, lit.^[1] 'An Aking Babaye', kaiba an SSTs sa sirangan na Pasipiko hababa sa promedyo, asin presyon nin aire halangkaw sa sirangan na Pasipiko asin hababa sa solnopan na Pasipiko. An siklo kan ENSO, kaiba na diyan an El Niño sagkod La Niña, iyo an nakawsa nin mga pagbabago sa bilog na kinaban sa temperatura asin uran.^[2]

Apektadong marhay an mga nag-ooswag na mga nasyon na depende sa saindang sadiring agrikultura asin paninira, partikularmente sa mga nasa linderos kan Dagat Pasipiko. Sa kabtang na ini kan Oscillation, an tiponan nin mainit na tubig sa Pasipiko harani sa Amerika del Sur parateng mainit harani sa aldaw nin Kapaskohan. An orihinal na frase, an El Niño de Navidad, naglataw dakol na siglo na an nakaagi, kan an mga parasira sa Peru nginaranan an pangyayari sa panahon pakatapos kan bagong mamundag na si Cristo.^[3]^[4]

Toltolan

↑ Changnon, Stanley A (2000). El Niño 1997-98 The Climate Event of The Century. New York: Oxford University Press. pp. 35. ISBN 0-19-513552-0.
↑ Sergey K. Gulev; Peter W. Thorne; Jinho Ahn; Frank J. Dentener; Catia M. Domingues; Sebastian Gerland; Daoyi Gong; Darrell S. Kaufman; Hyacinth C. Nnamchi. "Changing state of the climate system" (PDF). In Valérie Masson-Delmotte; Panmao Zhai; Anna Pirani; Sarah L. Connors; C. Péan; Sophie Berger; Nada Caud; Y. Chen; Leah Goldfarb. Climate Change 2021: The Physical Science Basis. The contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
↑ "The Strongest El Nino in Decades Is Going to Mess With Everything". 21 October 2015. https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-10-21/a-huge-el-nino-is-spreading-all-kinds-of-mayhem-around-the-world.
↑ "How the Pacific Ocean changes weather around the world". http://www.popsci.com/how-pacific-ocean-changes-weather-around-world#page-8.

Sarong tamboan an artikulong ini. Makakatabang ka sa Wikipedia sa pagpoon kaining pahina.

[1] Changnon, Stanley A (2000). El Niño 1997-98 The Climate Event of The Century. New York: Oxford University Press. pp. 35. ISBN 0-19-513552-0.

[2] Sergey K. Gulev; Peter W. Thorne; Jinho Ahn; Frank J. Dentener; Catia M. Domingues; Sebastian Gerland; Daoyi Gong; Darrell S. Kaufman; Hyacinth C. Nnamchi. "Changing state of the climate system" (PDF). In Valérie Masson-Delmotte; Panmao Zhai; Anna Pirani; Sarah L. Connors; C. Péan; Sophie Berger; Nada Caud; Y. Chen; Leah Goldfarb. Climate Change 2021: The Physical Science Basis. The contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge, UK: Cambridge University Press.

[3] "The Strongest El Nino in Decades Is Going to Mess With Everything". 21 October 2015. https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-10-21/a-huge-el-nino-is-spreading-all-kinds-of-mayhem-around-the-world.

[4] "How the Pacific Ocean changes weather around the world". http://www.popsci.com/how-pacific-ocean-changes-weather-around-world#page-8.

[1]

[2]

[3]

[4]