Kanal nin Panama
An Kanal nin Panama (Espanyol: Canal de Panamá) sarong artipisyal na agihan sa tubig, 82 km (51 ml) hinonggad sa Panama na nangyari tinatakod an Dagat Atlantiko sa Dagat Pasipiko paagi nin pagbaktas sa Istmo nin Panama, asin ini nagin dalaydayan kan maritimong komersyo. May barat sa magkaibong na poro na natipon nin tubig pasiring sa Danaw Gatun na ini saro man na artipisyal na danaw na ginibo para ini mapataas an maaging dagat-sasakyan. An Danaw Gatun artipisyal na ginibo, 26 metro (85 pye) an langkaw sa lebel nin dagat, na nahaman paagi nin pagsagop kan Salog Chagres asin Danaw Alajuela, ngani mainaan an trabahong paghonggad sa paggibo kan kanal. Dangan an dagat-sasakyan winawa'wa' luwayluway sa ibong na poro. Mga 200,000,000 na litro (52,000,000 US gal) nin tubig-ta'bang an inuusar sa sarong agihan nin bapor.
An Kanal nin Panama sarong gutosan nin pagbyahe na naiinaan na gayo an oras nin pagsakay haleng Dagat Atlantiko pasiring Dagat Pasipiko. Ta kun dai ining gutos na ruta, an byahe malikaw pa sa peligrosong paghanggilid sa Cape Horn pasiring bandang habagatan sa rawis kan Sud Amerika na an siring na pagsakay maagi sa Drake Passage o sa Itiot nin Magellan. An Kanal nin Panama iyo an saro pinakadakula asin pinakadipisil na proyekto inhenyeriya na pinagkasibotan.
An Colombia, Pransya, asin ngapit an Estados Unidos kontrolado an teritoryo sa palibot kan piggigibong konstruksyon. An Pransya pinu'nan an trabaho kan kanal kan taon 1881, alagad ini nagpondo huli sa pagkukulang nin pagtubod kan mga namumuhunan sa proyekto gibo kan grabe an mga problema inhenyeriya na nagruluwasan asin man huli sa halangkawon an bilang nin nagagadan na mga trabahdor sa sityo. An Estados Unidos iyo an nagsangle magkapot kan proyekto kan 1904 asin ini natapos saka nabuksan kan taon 1914. An EU dagos na nagkakapot kan kanal asin kan paralibot sa Panama Canal Zone sagkod kan oras na nahaman an inapod na Tratado Torrijos–Carter na sa ri'gon kaini ipig-intrega na an operasyon kan kanal sa Panama taon 1977. Paka'ayaw nin peryodo na magkasi pig'papadalagan kan Amerika asin Panama an kanal ini kan taon 1999. Sa presente ini minamanehar asin pinapadalagan na kan Panama Canal Authority, sarong ahensyang rogaring kan gobyerno nin Panama.
An orihinal na mga barat mga 33.5 metro (110 ft) an lakbang. May ikatolo, na mas halakbang na dalan nin mga barat an ginibo sa pag'ultan nin Septyembre 2007 asin Mayo 2016. An pinalakbang na agihan-tubig nagpoon komersyal na operasyon kan Hunyo 26, 2016. An mga bagong barat nakakapaagi na nin mas darakulang mga barko.
Poon kan an kanal pig-entrega kan E.U. sa Panama an operasyon kan 1999, ini nagbunga nin $10 billion na direktang income para sa nasyon nin Panama asin an kanal nag'aambag nin 40 porsyento sa GDP kaini, kun ibabali pa an mga kadaramay na mga aktibidad ekonomiko igdi. Mga 35 abot 40 dagat-sasakyan an nabaktas igdi aro-aldaw, asin an kanal piglalaloman na makakadakop 6 na porsyento kan maritimong komersyo nin kinaban.[1]
