Дрэйдэль

Дрэ́йдэль (на іўрыце «сэвівон») — чатырохкутны турок, зь якім гуляюць дзеці падчас сьвята Ханука.

Гісторыя

У часы макавеяў габрэяў саджалі ў турму за «злачыннае» вывучэньне Торы. Знаходзячыся ў турме, габрэі зьбіраліся для гульні ў дрэйдэль. Пад прыкрыцьцём гэтай на першы погляд гультайскай гульні яны абмяркоўвалі Тору, такім чынам, кідаючы выклік ворагам юдаізму.

Гульня ў дрэйдэль нагадвае аб тым, што габрэі кідаюць выклік любому, хто спрабуе ўстаць паміж габрэем і Торай.

Для кагосьці жыцьцё — гэта гульня, жарт, хаос. Але толькі не для габрэйскага народа. Менавіта аб гэтым гаворыць дрэйдэль.

Правілы

Падчас Ханукі прынята гуляць у дрэйдэль. Аднак гэтая гульня не такая простая, як можа падацца на першы погляд.

Дрэйдэль — гэта своеасаблівы чатырохкутны турок з габрэйскімі літарамі на кожным з бакоў. Кожная з гэтых літар — гэта пачатковая літара вызначанага слова. Вось гэтыя чатыры літары:

נ («Нун») – першая літара слова «нэс», «цуд»
ג («Гімэл») – першая літара слова «гадол», «вялікі»
ה («Хэй») – першая літара слова «хайа», што азначае «быў»
ש («Шын») – першая літара слова «шам», «там»

Калі скласьці гэтыя словы разам, то атрымоўваецца фраза: «נס גדול היה שם» («Там быў вялікі цуд»). (У Ізраілі туркі́ іншыя, таму што замест літары ש («шын») выкарыстоўваецца літара פ («пэ») — «нэс хадол хайя по» — вялікі цуд адбыўся тут).

У кабалістычных вучэньнях чатыры літары ўяўляюць сабою чатыры розныя гістарычныя імпэрыі — бабілёнскую, пэрсыдзкую, грэцкую і рымскую — якія спрабавалі зьнішчыць габрэйскі народ.

Існуе некалькі спосабаў гульні ў дрэйдэль. У кожнай сям’і гуляюць па-рознаму, таму правілы заўсёды нагадваюцца загадзя. Часьцей за ўсё гуляюць на цукеркі ці гельт (чакаляднае золата).

Самы просты спосаб гульні такі. Чатыры ўдзельнікі выбіраюць па літары і круцяць турок па чарзе. Чыя літара выпадае ўверх, той і перамагае. Можна гуляць вызначаную колькасьць цыкляў па крузе або некалькі хадоў у раз і лічыць ачкі.

Існуе і больш азартны мэтад. У самым пачатку гульні куча цукерак разьмяркоўваецца пароўну паміж гульцамі. Кожны кладзе адну цукерку на сярэдзіну стала ў агульны банк. Як толькі ў банку не стае цукерак, усе кладуць па адной зноў. Затым круцяць адмысловы турок па чарзе. Кожная літара дыктуе дзеяньне:

Калі выпадае літара «нун», то гэта азначае што гулец нічога не выйграе.
Калі выпадае літара «гімэл», то гэта азначае што гулец забірае ўвесь банк.
Калі выпадае літара «хэй», то гэта азначае што гулец бярэ палову банку.
Калі выпадае літара «шын», то гэта азначае што гулец кладзе адну цукерку ў банк

Пераможца вызначаецца вельмі проста. Той хто выйграў усе цукеркі, той і перамог.

Глядзіце таксама

Штраймл

Вонкавыя спасылкі

Дрэйдэль — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў