Тэорыя цягі

тэорыя
Частка ад	псыхалягічная тэрміналёгія
Частка больш агульнага	самазахаваньне

Тэорыя цягі — тэорыя аналізу, клясыфікацыі і вызначэньня душэўнай цягі.

Вызначае імкненьне як інстынктыўную патрэбу, якая можа кіраваць паводзінамі індывіда; «узбуджальны стан, выкліканы гамеастатычным парушэньнем». Заснаваная на прынцыпе, што арґанізмы нараджаюцца з пэўнымі душэўнымі патрэбамі й што нэґатыўны стан напружаньня ствараецца, калі гэтыя патрэбы не задавальняюцца. Калі патрэба задаволена, цяга зьніжаецца, і арґанізм вяртаецца ў стан гамеастазу й паслабленьня. Згодна з тэорыяй, цяга мае тэндэнцыю павялічвацца зь цягам часу й працуе па сыстэме кантролю з зваротнай сувязьзю, падобна тэрмастату.

У 1943 г. два псыхолягі, Кларк Хал і Кенэт Спэнс, упершыню зацікавіліся гэтай ідэяй матывацыі. Яны ведалі, што гэта адчуваньне іх матывацыі, імкненьня й тлумачэньне ўсіх паводзін. Пасьля многіх гадоў дасьледаваньняў яны стварылі тэорыю драйву. У дасьледаваньні, праведзеным Халам, дзьве групы пацукоў зьмясьцілі ў лябірынт, групе А давалі ежу праз тры гадзіны, а групе Б — праз 22 гадзіны. Халл вырашыў, што пацукі, якія даўжэй былі пазбаўленыя ежы, з большай верагоднасьцю выпрацуюць звычку ісьці тым жа шляхам, каб атрымаць ежу.

Псыхааналіз

У псыхааналізе тэорыя цягі (ням. Triebtheorie або Trieblehre) адносіцца да тэорыі цягі, матывацыяў або інстынктаў, якія маюць выразныя абʼекты. Калі ўнутраны дысбалянс выяўляецца гамеастатычнымі мэханізмамі, узьнікае імкненьне аднавіць балянс. У 1927 годзе Зыгмунд Фройд сказаў, што псыхааналізу больш за ўсё не хапае тэорыі цягі. Ён быў супраць сыстэматыкі асобы ў псыхалёгіі, адмаўляючы яе як форму параноі, і замест гэтага клясыфікаваў цягі з дыхатаміямі, такімі як цягі Эрас/Танатос (цягі да жыцьця й сьмерці адпаведна) і сэксуальныя цягі/эга.

«Цывілізацыя й яе незадаволенасьць» Фройда была апублікаваная ў Нямеччыны ў 1930 г., калі ў гэтай краіне быў моцны рост фашызму, і папярэджаньні аб другой эўрапейскай вайне прывялі да процілеглых заклікаў да пераўзбраеньня й пацыфізму. На гэтым фоне Фройд пісаў: «Перад абліччам выпушчаных разбуральных сіл цяпер можна чакаць, што іншая зь дзьвюх „нябесных сіл“, вечны Эрас, выкладзе сваю сілу, каб утрымацца побач са сваім бесьсьмяротным праціўнікам.»

У 1947 годзе вугорскі псыхіятар і псыхоляг Леапольд Сондзі накіраваўся замест гэтага на сыстэматычную тэорыю цягі. Дыяграма цягі Сондзі была апісана як рэвалюцыйны дадатак да псыхалёгіі, якое адкрывае шлях для тэарэтычнай псыхіятрыі й псыхааналітычнай антрапалёгіі.

Тэорыя раньняй прыхільнасьці

У тэорыі раньняй прыхільнасьці скарачэньне паводніцкіх цяг было прапанавана Долардам і Мілерам (1950) у якасьці тлумачэньня мэханізмаў раньняй прыхільнасьці ў немаўлятаў. Тэорыя зьніжэньня паводніцкай цягі мяркуе, што немаўляты нараджаюцца з прыроджанымі цягамі, такімі як голад і смага, паменшыць якія можа толькі выхавальнік, звычайна маці. Дзякуючы працэсу клясычнага кандыцыянаваньня немаўля вучыцца асацыяваць маці з задавальненьнем ад паніжанага цягі й, такім чынам, можа ўтварыць ключавую сувязь прыхільнасьці. Аднак гэтая тэорыя аспрэчваецца працай, праведзенай Гары Харлоў, у прыватнасьці, экспэрымэнтамі, зьвязанымі з падзелам маці макак-рэзус, якія паказваюць, што камфорт мае большую матывацыйную каштоўнасьць, чым голад.