Аранг-Лаўт
Аранг-лаўт (малайск.: Orang Laut, літаральна "людзі мора") — аўстранезійскі народ на поўдні паўвострава Малака, поўначы Суматры, астравах Рыау і Сінгапур. З-за вандроўнага ладу жыцця ў лодках іх часцяком клічуць марскімі цыганамі або марскімі качэўнікамі. Агульная колькасць (2000 г.) - каля 6 600 чал.
| Аранг-лаўт (Orang Laut) | |
| |
Фота пачатку XX ст.
| |
| Агульная колькасць | каля 6600 |
|---|---|
| Рэгіёны пражывання |  Інданезія,  Малайзія,  Сінгапур
|
| Мова | ланконг, дуана, секак |
| Рэлігія | іслам, анімізм, культ продкаў |
| Блізкія этнічныя групы | малайцы, мокен |
Гісторыя
правіць
Аранг-Лаўт Мокен Баджа
Упершыню аранг-лаўт былі апісаны кітайскімі вандроўнікамі ў XIV ст. У малайскай гістарычнай традыцыі з'яўленне аранг-лаўт адносяць да часоў існавання дзяржавы Шрывіджая. У XX ст. высоўвалася гіпотэза аб паходжанні аранг-лаўт, баджа і мокен ад старажытных аўстралоідаў, але яна не знайшла падтрымкі і была аспрэчана генетыкамі. Мяркуецца, што аранг-лаўт паходзяць ад розных груп аўстранезійцаў, што насялялі Малакскі праліў. Па мове і культуры яны блізкія да малайцаў.
У XVI - XVII стст. сярод аранг-лаўт вылучыўся пласт дробных феадалаў. Так, правадыр аранг-лаўт Сінгапура меў тытул "раджа краіны праліваў". У XVIII ст. аранг-лаўт знаходзіліся пад патранажам султанаў Джохар-Бару. Розныя плямёны спецыялізаваліся на пэўных занятках, служылі грабцамі, перавозілі грузы, займаліся рамяством, пірацтвам і г. д.
У XX ст. са з'яўленнем незалежных дзяржаў Інданезія, Малайзія і Сінгапур аранг-лаўт апынуліся ў розных умовах існавання. Улады Сінгапура і Інданезіі праводзілі наўмысную палітыку асіміляцыі. У выніку аранг-лаўт Сінгапура практычна зліліся з малайскай абшчынай. Рэформы ў Інданезіі спрыялі разбурэнню традыцыйных сацыяльных сувязяў. У Малайзіі асіміляцыя аранг-лаўт адбывалася праз шлюбы з малайцамі і зменамі ладу жыцця.
Асаблівасці культуры
правіць
Аранг-лаўт падзяляюцца на "плямёны" suku, што насяляюць пэўны рэгіён узбярэжжа. Усяго вядома 29 такіх груп, але многія з іх у нашы дні не існуюць. Усе аранг-лаўт займаліся рыбалоўствам і здабычай водарасцяў, але ў suku магла быць пэўная спецыялізацыя, якая вызначала адносіны з суседнімі народамі. У XVII - XIX стст. многія suku займаліся пірацтвам.
Традыцыйна аранг-лаўт жывуць у драўляных лодках каля 1,7 м у шырыню і 6 - 7,5 м у даўжыню, якія будуюць самі. У лодках абавязкова маецца падстрэшак. Звычайна адна лодка ўмяшчае ўсю нуклеарную сям'ю, але вялікія сем'і маюць некалькі лодак. Сем'і аб'ядноўваюцца ў сваяцкія групы, што перамяшчаюцца ўздоўж берага. Адносіны паміж сваякамі ўключаюць абавязковую ўзаемадапамогу. Прадстаўнікі іншых народаў часцяком жэняцца на жанчынах аранг-лаўт, каб у якасці сваякоў карыстацца іх падтрымкай. У XVI - XVIII стст, калі гандаль, пірацтва і служба пэўнаму манарху прыносілі значныя прыбыткі, вылучыўся пласт правадыроў, што ўваходзілі ў сваяцкія адносіны з прывілігіраванымі сем'ямі іншых народаў, бралі гучныя тытулы і эксплуатавалі суайчыннікаў.
Другі тып паселішчаў, здаўна вядомы аранг-лаўт, — вёскі на па́лях. Яны выкарыстоўваліся для доўгатэрміновага пражывання. У нашы дні большасць аранг-лаўт жывуць у прыбярэжных вёсках, часцяком разам з малайцамі, таму актыўна пераймаюць іх традыцыі.
Фальклор аранг-лаўт вядомы гістарычнымі паданнямі, а таксама песнямі. Сумесныя спевы садзейнічаюць гуртаванню абшчыны, а таксама сацыялізацыі маладых чальцоў.
Рэлігія
правіцьАранг-лаўт захоўваюць многія анімістычныя вераванні. Для сваякоў важным застаецца культ продкаў, сумесныя наведванні могілак і ахвярапрынашэнні продкам. Але большасцьь вернікаў адносяць сябе да мусулман-сунітаў.
Гл. таксама
правіцьСпасылкі
правіць
|
Аранг-Лаўт на Вікісховішчы |
|---|
- Introduction to the Orang Laut Архівавана 18 студзеня 2017.
- Knowledge of diabetes and lifestyle behaviour amongst indigenous population in Peninsular Malaysia
- The Orang Laut of Natuna Island Архівавана 14 кастрычніка 2020.
- Orang Laut Sea Nomads - Singapore History
- The Orang Laut. Sea Nomads and Rainforest Hunter-Gatherers: Foraging Adaptations in the Indo-Malaysian Archipelago
- The Seletar Community (Orang Laut) of Johore and the Challenges against Development Архівавана 14 ліпеня 2020.
- Cynthia Chou, The Water World of the Orang Suku Laut in Southeast Asia