Гідразін

Гідразі́н (дыамід) H₂N—NH₂ — бясколерная, моцна гіграскапічная вадкасць з непрыемным пахам.

Гідразін
Агульныя
Сістэматычнае найменне	гідразін
Хім. формула	N2H4
Фізічныя ўласцівасці
Стан (ст. ум.)	бясколерная вадкасць
Адн. малек. маса	32.05 а. а. м.
Малярная маса	32.05 г/моль
Шчыльнасць	1.01 г/см³
Тэрмічныя ўласцівасці
Тэмпература плаўлення	1 °C
Тэмпература кіпення	114 °C
Хімічныя ўласцівасці
Растваральнасць у вадзе	змешваецца
Класіфікацыя
Рэг. нумар CAS	[302-01-2]
PubChem	9321
Рэг. нумар EINECS	206-114-9
SMILES	NN
RTECS	MU7175000
ChemSpider	8960

Малекула N₂H₄ складаецца з дзвюх групаў NH₂, павернутых адна адносна аднае, што абумоўлівае палярнасць малекулы гідразіну, μ = 0,62 · 10⁻²⁹ Кл · м. Змешваецца ў любых суадносінах з вадой, вадкім аміякам, этанолам; у непалярных растваральніках раствараецца дрэнна. Па ўстойлівасці гідразін значна саступае аміяку, бо сувязь N—N не вельмі трывалая.

Хімічныя ўласцівасці

Падобна аміяку гідразін праяўляе асноўныя ўласцівасці. Аднак з-за ўзаемнага адштурхвання свабодных электронных пар суседніх атамаў азоту гідразін з’яўляецца слабейшай асновай за аміяк:

${\ce {N2H4 + H2O <=> N2H5^+ + OH-}}$

${\ce {N2H5^+ + H2O <=> N2H6^2+ + OH-}}$

Атрыманне

Па метадзе Рашыга яго атрымліваюць акісленнем аміяку гіпахларытам натрыю. Працэс працякае праз стадыю ўтварэння хлораміну:

${\ce {NH3 + NaOCl -> NH2Cl + NaOH}}$

${\ce {NH2Cl + NH3 + NaOH -> N2H4 + NaCl + H2O}}$

У адну рэакцыю:

${\ce {2NH3 + NaOCl -> N2H4 + NaCl + H2O}}$

Іоны некаторых цяжкіх металаў, прыкладам Cu²⁺, нават пры канцэнтрацыі каля 10⁻⁵ моль/л каталізуюць раскладанне гідразіну па рэакцыі:

${\ce {N2H4 + 2NH2Cl -> 2NH4Cl + N2 ^}}$

Для іх звязвання ў рэакцыйную сумесь дадаюць жэлацін. Часта аміяк замяняюць мачавінай:

${\ce {(NH2)2CO + NaOCl + 2NaOH -> N2H4 + NaCl + Na2CO3 + H2O}}$

Метад Баера. Ён адрозніваецца ад метаду Рашыга тым, што ўводзяць ацэтон, які злучае гідразін у арганічнае вытворнае (гідразон), тым самым выводзячы яго з рэакцыі. Выкарыстанне ацэтону дазваляе замяніць гіпахларыт на пераксід вадароду:

${\ce {2NH3 + H2O2 -> N2H4 + 2H2O}}$

Таксічнасць

Гідразін і яго вытворныя — надзвычай таксічныя злучэнні для розных відаў жывёл і раслінных арганізмаў. Разбаўленыя растворы сульфату гідразіна згубна дзейнічаюць на насенне, марскія водарасці, аднаклетачныя і прасцейшыя арганізмы. У млекакормячых гідразін выклікае сутаргі. У жывёльны арганізм гідразін і яго вытворныя могуць пранікаць любымі шляхамі: пры ўдыханні пароў прадукту, праз скуру, праз стрававальны тракт.

Літаратура

• Неорганическая химия: В 3 т. / Под ред. Ю. Д. Третьякова. Т. 2: Химия непереходных элементов: Учебник для студ. высш. учеб. заведений / А.А. Дроздов, В.П.Зломанов, Г.Н.Мазо, Ф.М.Спиридонов.. — М.: Издательский центр «Академия», 2004. — 368 с.