Менгу-Цімур
Менгу-Цімур — хан Залатой Арды (з 1266), унук Батыя.
| Менгу-Цімур | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| манг.: ᠮᠥᠩᠬᠡᠲᠡᠮᠦᠷ манг.: Мөнхтөмөр | |||||||
 | |||||||
|
|||||||
| Нараджэнне |
XIII стагоддзе
|
||||||
| Смерць |
1282
|
||||||
| Род | Чынгізіды | ||||||
| Бацька | Тукан[d][1] | ||||||
| Маці | Huchuhadun[d][1] | ||||||
| Жонка | Khatun Oljaitu[d] | ||||||
| Дзеці | Toqta[d][2], Tudan[d], Tuogulieer[d][2] і Anna[d] | ||||||
| Веравызнанне | тэнгрыянства | ||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||
Біяграфія
правіцьПры жыцці бяздзетнага хана Берке быў прызначаны яго пераемнікам. У пачатку свайго праўлення Менгу-Цімур выйшаў з падпарадкавання вярхоўнаму мангольскаму хану (каану) Хубілаю, у выніку чаго Залатая Арда стала незалежнай ад Мангольскай імперыі. У знак сваёй самастойнасці Менгу-Цімур пачаў чаканіць на манетах уласнае імя і тамгу (род герба) сям’і Батыя, а таксама падзяліў падуладную тэрыторыю і насельніцтва на два крылы (правінцыі). Левым (усходнім) крылом кіраваў сам хан, правым (заходнім) — яго стрыечны брат Нагай.
У сяр. 1270-х гадоў, западозрыўшы вялікага князя ўладзімірскага Васіля Яраславіча ва ўтойванні даніны, Менгу-Цімур з мэтай упарадкавання падаткаабкладання правёў другі (пасля 1257-59) перапіс насельніцтва на Русі. Прытрымліваючыся палітыкі папярэдніх ханаў у адносінах да праваслаўя, у 1267 выдаў ярлык мітрапаліту Кіеўскаму Кірылу II(III), які вызваляў праваслаўнае духавенства ад усіх відаў даніны і павіннасцяў, — першы з захаваных дакументаў падобнага роду.
У працяг распачатай пры Берке тэрытарыяльнай спрэчкі з улусам Хулагуідаў (мангольскім Іранам) неаднаразова вёў баявыя дзеянні ў Закаўказзі. Арганізоўваў паходы на Візантыю (па розных дадзеных, у 1269—1270 ці 1271-72), у якіх удзельнічалі некаторыя рускія князі.
У 1275 годзе князь галіцкі Леў Данілавіч папрасіў дапамогі ў хана Менгу-Цімура і з яго войскам на чале з Ягурчынам, а таксама з пасланымі ханам рускімі князямі — Раманам, Глебам, тураўскімі і пінскімі — пайшоў супраць вялікага князя літоўскага Трайдзеня. Праз сваркі паміж удзельнікамі паход быў няўдалы, узяўшы вакольны горад Новагародка, яны разыйшліся.
Узначаленае Менгу-Цімурам ардынска-рускае войска ў 1277-78 гады ўварвалася ў краіну ясаў (аланаў) і разбурыла г. Дзядзякоў — адзін з апошніх ачагоў супраціву народаў Паўночнага Каўказа мангольскай заваёве. Знаходзіўся ў дружалюбных адносінах з кіраўнікамі Мамлюцкага султанату, падтрымліваючы з імі саюз супраць Хулагуідаў, які склаўся пры Берке.