Marsel Klerg

Marsel Klerg
Klerg e Kamp Etrekeltiek ar Vrezhonegerien e 1965
Anv pluenn	Klerg Marsel Klerg Klerg Llydaw Kloareg ar Menez
Obererezh	Saver skridoù a feiz, troer, yezhoniour, dastumer
Ganedigezh	D'an 12 a viz Du 1912 e Plezeved, Breizh
Marv	D'an 28 a viz Gouere 1984 e Bear, Breizh
Yezh skrivañ	Brezhoneg
kemmañ

Marsel Klerg (1912-1984), pe Marcel Le Clerc hervez e anv ofisiel, a oa ur beleg katolik, un emsaver hag ur skrivagner brezhonek. Anavezet eo ivez gant an anv Klerg hepken, ha gant ar stumm diwezhañ-mañ eo e rae-eñ peurvuiañ en eil lodenn eus e vuhez. Un den desket-bras war ar relijion e oa, war al lennegezh ha war meur a yezh (evel ar galleg, gallaoueg, latin, gresianeg, okitaneg, kembraeg...). Un arbennigour war ar brezhoneg e oa deuet da vezañ, dreist-holl war brezhoneg Treger a ouie eus an dibab. Lakaet en deus barzhaz Aneirin ha barzhaz Llywarch Hen e brezhoneg.

Buhez

Ganet e oa bet e Plezeved (Plouvael gantañ) d'an 12 a viz Du 1912. Skoliataet eo bet e Sant Charlez, Sant-Brieg, a-raok mont da gloerdi bras ar gêr-se. Beleget e voe e 1936. Desket en deus komz brezhoneg gant ar person Pêr-Mari Lec'hvien, pa oa kure e Kemper-Gwezhenneg, ha gant tud Ploubêr, e-lec'h ma oa kure e 1942. Goude marv kriz e berson kozh, drouklazhet gant ar Rezistanted e 1944, e stagas Klerg da stourm evit difenn ar brezhoneg. Bet eo kadoriad kentañ Kuzul ar Brezhoneg (1959-1964).

Bet eo Klerg rener ar gelaouenn vrezhonek Barr-Heol war Feiz ha Breizh a oa embannet neuze e Ploubêr, e-kichen Lannuon. E Bulien ez eo bet embannet ar gelaouenn-se etre 1953 ha 1978, dre ma oa bet anvet Klerg eno. Da gentañ e oa ar gelaouenn-se Bleuñ-Brug Aodoù-an-Hanternoz. Daoust d'he anv ne oa ket ur gelaouenn relijiel da vat, met ur seurt magazin gant ur spered breton ha katolik kentoc'h, bet kemeret banniel 'Feiz ha Breizh' ganti da heul e zisparti diouzh ar Bleun-Brug. E-pad pell eo bet an aotrou Armañs ar C'halvez skoazeller brasañ Marsel Klerg evit embann Barr-Heol.

Prezidant kentañ Kuzul ar Brezhoneg eo bet, da enebiñ ouzh savedigezh an doare-skrivañ anvet "skolveurieg" pe "Falc'huneg" e 1953.

Bet eo Klerg ivez an hini en deus lakaet Añjela Duval da skrivañ. Bez' en doa kalz a zoujañs eviti.

Labouret en deus kalz evit ar brezhoneg, a-benn kas e erv war-raok, abalamour ma kave dezhañ e oa dipitus stad ar Vretoned d'ar c'houlz-se. Fellout a rae dezhañ digeriñ stalioù ha reiñ labour d’ar Vretoned, digeriñ skolioù e brezhoneg evit ar vugale, lakaat ar pennoù da grouiñ ur vuhez vrezhon vodern.

Dastumet en deus marvailhoù brezhonek e Ploubêr, digant Eujen Brigant da skouer, er C'houerc'had hag e Bulien.

Graet en deus kalz war-dro skridoù relijiel. Troidigezhioù relijiel e-leizh en deus kaset, moulet en deus levrioù liderezh, evel Pediñ an amzer a-vremañ, embannet gant an aotrou Job Lec'hvien, person Kergrist-Moeloù ha rener an Tour-tan.

Marvet eo e Bear d'an 28 a viz Gouere 1984. Interet eo e Bulien.

Oberennoù

Troidigezhioù

- diwar gresianeg ar Bibl

Labouret en deus kalz evit reiñ d'e genvreudeur peadra d'ober o lidoù hag o fedennoù e brezhoneg.da heul Vatikan II.

E skipailh "Ar Bibl Santel" edo, Prientet en deus testennoù e-leizh renet gant Maodez Glanndour, na rae nemet o c'hempenn, o c'hinklañ evel ar barzh ma oa, ar pezh a ro da soñjal e ouie Klerg gwelloc'h gresianeg eget Maodez Glanndour.

Ar bibl santel, 1954
Ar bibl santel : Habakouk, 1955
Aviel sant Mark, Emb. Barr-Heol, 1959
Sulioù ar C'horaiz ha Sul Fask, Emb. Barr-Heol, 1961
Aviel santel hervez Lukaz, Emb. Barr-Heol, 1964
Al: Lizher da Filemon, 1964
Traoù diembann ivez, evel 2 Makabeed...

Diwar ar gresianeg eo bet troet gantañ testennoù ar Bibl a gaver en oberennoù-mañ war al liderezh da heul Vatikan II :

Ofisoù ar C'horaiz hag ar Basion, Emb. Barr-Heol, 1965
Ofisoù ar Pantekost ha gouelioù ar sent, Emb. Barr-Heol, 1965
Leksional bloavezh B niv. 1 Sulioù ar C'horaiz ha sul Fask B.H. 1970
Leksional bloavezh B niv. 2 Sulioù Pask, Sulioù ordinal ha gouelioù-berz B.H. 1970
Leksional bloavezh C sulioù ha gouelioù Barr-Heol 1970
Levr-oferenn evit an Azvent, amzer an Nedeleg hag an Epifaniezh B.H. 1971 (oferennoù war ar pemdez)
Leksional bloavezh A sulioù ha gouelioù B.H. Du 1971
Leksional bloavezh B niv. 3 Sulioù an Azvent ha. nav sul kentañ ordinal B.H. 1972
Lennadennoù pemdeziek an Oferenn - Ordo lectionum missae : 8 levrenn Barr-Heol Kerzu 1971 - Mezheven 1973.
Levr-oferenn evit gouelioù ar sent B.H. 1973

- diwar latin an Iliz :

Geriadurig latin-brezhoneg al liderezh in Levr-oferenn evit gouelioù ar sent B.H. 1973
sellout uheloc'h an oberennoù evit liderezh Vatikan II bet troet gantañ diwar al latin er-maez eus ar Skritur Sakr : orezonoù hag all...
Ritual ar briedelezh, Emb. Barr-Heol
Badeziant ar vugale, Emb. Barr-Heol
Lidoù ar goñfirmasion, Emb. Barr-Heol

- diwar latin 'klasek' an Tadoù eus an Iliz :

Lennadurioù kristen. I. Azvent. Imbourc'h
(Lennadurioù kristen. II Koraiz zo bet dianket : adtroet eo bet gant Job Lec'hvien)
Lennadurioù kristen. III. Amzer Fask. Imbourc'h
Lennadurioù kristen. IV. Amzer ordinal A. Imbourc'h
Lennadurioù kristen. V. Amzer ordinal B. Imbourc'h
Lennadurioù kristen. VI. Amzer ordinal C. Imbourc'h
Lennadurioù kristen. VII. Amzer ordinal D. Imbourc'h
Lennadurioù kristen. VIII. Gouelioù ar Sent. Genver-Ebrel. Imbourc'h
Lennadurioù kristen. IX. Gouelioù ar Sent. Mae-Mezheven. Imbourc'h
Lennadurioù kristen. X. Gouelioù ar Sent. Gouere-Eost. Imbourc'h
Lennadurioù kristen. XI. Gouelioù ar Sent. Gwengolo-Here. Imbourc'h
Lennadurioù kristen. XII. Gouelioù ar Sent. Du-Kerzu. Imbourc'h

E oberenn Lennadurioù kristen zo bet kendalc'het ha skridaozet gant Paol Kalvez. Mont a ra d'ober an darn pennañ eus 'Ofis al lennadennoù' e Brevial Vatikan II.

Evit gwir e oa gouiziek-bras war latin klasek an Tadoù eus an Iliz. Burutellet en deus an droidigezh c'hallek anezho ken pizh m'eo bet berzete skrid gant eskobiezh Sant-Brieg.

-diwar ar galleg:

Seurez Kerwenan (Dom Duchauchix), Barr-Heol, 1962

-diwar an hengembraeg:

Canu Llywarch Hen, Hor Yezh, 1983. Barzhaz Llywarch Hen
Canu Aneirin, Hor Yezh, 1984. Barzhaz Aneirin.

-diwar ar saozneg:

daou bezh gant Shakespeare
- Otello, Al Lanv, 2007.
- Romeo ha Julieta, Al Lanv, 2007.

Yezhoniezh

Notennoù Klerg da c'heriadur Vallée, Hor Yezh niv. 209, 1997
Notennoù yezh Klerg e-barzh Barr-Heol, Hor Yezh, niv. 239 ha 240, 2004
Krennlavarioù dastumet gant Klerg, Hor Yezh, niv. 247, 2006.

Istor ha gouiziegezh

Sant Erwan (ar prosez war buhez ha burzhudoù Sant Erwan), Mouladurioù Hor Yezh, 2008

Dastumadoù pennadoù, danevelloù ha kontadennoù

Un Deiz a viz Mae, Mouladurioù Hor Yezh
Faltazi an amzerioù kent, Mouladurioù Hor Yezh, 1999
A-greiz kalon ar vro, Mouladurioù Hor Yezh, 2007

Pennadoù

Roll ar pennadoù bet skrivet gantañ el Liamm: En "enklaskoù eeun" Dibab "skrivagner" + Klerg