Riez
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.
Ur riez a zo un aozadur politikel frammet oc'h ober e annez en un tiriad termenet gant harzoù, ur gouarnamant en e benn hag en deus ur riegezh en diavaez koulz hag en diabarzh.
Peurvuiañ, evit bezañ gouest da sinañ emglevioù etrebroadel pe etreriezel ez eo ret d'ur riez bezañ bet anavezet evel ur vro dizalc'h goude m'he deus embannet e oa aet en he frankiz, o vezañ n'eus ket ret evit un nebeud emglevioù.
Diwar elfennoù diabarzh ivez e termener ar riez. Da skouer e skrive Max Weber : "ur riez a zo ur gumuniezh denel a embann he deus gwir da vont dre nerzh en un doare reizhel ouzh n'eus forzh piv en un tiriad dibar". Diouzh ar ster roet d'ar bomm "doare reizhel" ez intenter talvoudegezh al lavarenn. Eus ober ar gouarnamant, da lavaret eo ar c'horf politikel a zo e penn ar riez, eo ez eus kaoz amañ.
Kentañ testeni eus implij ar ger gallek État, "Stad", evit ur vro riek a gaver e skrid ar feur-emglev anvet Peoc'h Westfalia (1648). Komzet e vez eus "riez mod-Westfalia". Ur vro riek pe ur riez a zo ur voudelezh dezhi an emzalc'husted evit merañ hec'h oberoù politikel ha kevredigezhel hep na yafe riezoù pe c'halloudoù all da emellout enno.
Lod a lavar ez a war diskar tamm-ha-tamm ar riez mod-Westfalia diouzh emdroadur ar sistem etrebroadel a sil kemmoù armerzhel, politikel ha sevenadurel ha diouzh ar c'hemmoù teknologek ken e weler anadennoù nevez ha kreñv evel ar bedeliadur ha diorroadur tolpadurioù-riezoù rannvedel ha dreistriezel evel Unaniezh Europa.
E brezhoneg e vez implijet kalz ar ger "Stad" evit ur riez, hag ouzhpenn ez eus Stadoù ha n'int ket riezoù, e-barzh riezoù krevredel da skouer. Setu perak e vez kaoz eus Stadoù-Unanet Amerika, ar re-mañ oc'h ober ur riez asambles. E saozneg, e galleg hag e spagnoleg e vez graet Stad eus meur a dra, e brezhoneg e c'haller ober ivez.
E komzoù boutin e vez mesket alies a-walc'h bro, broad ha riez, met ret e vefe pouezañ war an diforc'hioù bras a gaver etrezo :
- bro a dalvez kement ha takad douaroniel bras pe vihan peurvuiañ ;
- broad a zo liammet gant ar bobl a anavez bezañ dedennet ganti, met alies-tre e vez implijet evit traoù o tennañ d'ar riez (sellit ouzh "etrebroadel") ;
- riez a zo liammet ouzh ar gouarnamant hag ouzh ur voudelezh anavezet el lezennoù etrebroadel.
Hiziv eo bet rannet gorread ar Voul-Douar etre 200 riez pe war-dro hag ouzhpenn-se ez eus un tiriad dibar, Antarktika ha tiriadoù a zo dindan ur galloud riezel sañset, met n'int ket evit gwir, da skouer, Somalia hag Irak.