Toloza
- Ur pennad Tolosa zo ivez.
| Toloza | |
|---|---|
 En nec'h, ar Bazacle ha ar pont Sant-Pêr, plasenn ar C'hapitol e-kreiz a-gleiz, ar Pont-Nevez gant iliz Notre-Dame de la Dalbade en dalenn ziwezhañ e-kreiz a-zehou, Kapitol Toloza en traoñ a-gleiz, eiladenn ar fuzeenn Ariane 5 en he ment natur er Cité de l'Espace en traoñ e-kreiz, ha bolz Mediaoueg José-Cabanis en traoñ a-zehou. | |
| |
| Anv okitanek | Tolosa |
| Anv gallek (ofisiel) | Toulouse |
| Bro |  Okitania
|
| Melestradurezh | |
| Stad |  Frañs
|
| Rannvro |  Okitania
|
| Departamant |  Garona-Uhel (prefeti)
|
| Arondisamant | Arondisamant Toloza (pennlec'h) |
| Kanton | Pennlec'h pemzek kanton |
| Kod kumun | 31555 |
| Kod post | 31000, 31100, 31200, 31300, 31400, 31500 |
| Maer Amzer gefridi | Jean-Luc Moudenc (La France audacieuse) 2020 - 2026 |
| Etrekumuniezh | Toloza Meurgêr |
| Lec'hienn web | toulouse.fr |
| Poblañsouriezh | |
| Poblañs | 498 003 ann. (2020)[1] |
| Stankter | 4 210 ann./km² |
| Douaroniezh | |
| Daveennoù lec'hiañ | 43°36′16″N 1°26′38″E |
| Uhelderioù | bihanañ 115 m — brasañ 263 m |
| Gorread | 118,30 km² |
kemmañ  |
|
Toloza[2] (Tolosa [tuˈluzo]) en okitaneg,Toulouse e galleg), zo ur gêr vras eus Okitania, hiziv e Bro-C'hall, p'az eo pennlec'h departamant gall an Haute-Garonne hag ar rannvro Okitania. Kêr-benn istorel Lengadok eo ivez. Treuzet eo gant ar Garona.
Gant ar 498 003 a dud a oa o chom enni e d'an 1añ a viz Genver 2020 e oa pevare kumun tudetañ Bro-C'hall. Met 1 019 460 a dud a ranker kontañ gant ar c'humunioù stok (e 2018), ha 1 360 829 gant an trowardroioù (e 2017).
Brudet eo Toloza abalamour d'an ijinerezh aerlestrel hag egorel a gaver enni dre Airbus. 100 000 studier a zo, hag eo ar rugbi ar sport arouezelañ gant he c'hlub hollvrudet Stad Toloza.
Anv
kemmañ- Tolosa (Cicero; Ptolemaios)
- Tolossa (Strabon)
- Tolosates (anv roet d'an dud a gêr se gant Julius Kezar)
- Tholosa (Itin. Burdig.)
- Tolosa, pe Tholosa (Gregor a Dours)
Lesanvioù
kemmañ« La ville rose » (ar gêr roz) a vez graet anezhi, abalamour da liv an tier e kreiz-kêr, diwar ar brikez pri-poazh.
« Cité des violettes » (kêr ar melion) a vez graet anezhi ivez, ha gwechall e veze gounezet melion enni, ha roet e veze ur velionenn da briz da-geñver ar C'hoarioù.
Ar « Cité Mondine » (Ciutat Mondina en okitaneg) a zo bet graet anezhi ivez abalamour d'ar gonted a veze anvet Remont.
Istor
kemmañToloza zo bet kêr-benn Rouantelezh ar Vizigoted er Vvet kantved ha hini kontelezh Toloza dindan konted Toloza, diazezet e 852 gant Remont 1añ.
-
Furchadegoù e 2014.
Ar vosenn a reas he reuz e Toloza meur a wezh:
- e miz Ebrel 1348 e erruas ar c'hleñved e Toloza, etre 1348 ha 1350 e lazhas etre 15% ha 30% eus an annezidi[3],[4];
- e 1506 e varvas 3 000 a dud[5];
- e miz Here 1557;
- adalek miz Eost 1628 betek 1633 (10 000 den marvet diwar an 30 000 annezad[6]) hag adalek miz Gouere 1652 betek 1653[7],[8];
- e 2014 e raer furchadegoù edan ar skolaj kozh Montalembert, kavet ez eus bezioù hollek eno a c'hellfe bout bezioù lod ag an dud bet marvet er prantad 1348-1350[9].
XXvet kantved
kemmañ
- Repuidi spagnol a zeuas da Toloza; eno e voe graet sez ar PSOE hag an UGT en harlu e Carrièra del Taur (Straed an Tarv).
- Miliadoù a Doloziz a vanifestas a-enep da Renad Vichy d'ar 14 a viz Gouhere 1942.
- Oberiant e voe ar Rezistañs e Toloza. E 1940 e teuas Pierre Dac da repuiñ en 42 Baloard d'Estrasborg a-raok gellet achap e miz Du 1941 evit mont betek Breizh-Veur. Harzet e voe ar c'horonal Pierre Cahuzac eno, kaset e voe da gamp-bac'h Buchenwald lec'h ma varvas[10],[11].
-
Plakenn gant anvioù Rezistanted bet lazhet e-pad an emgannoù dieubiñ. -
Banniel Kommandantur Toloza bet kemeret gant tud ar strouezheg.
- Emgannoù a voe etre ar Rezistañs hag an Alamaned pa voe ar re-mañ o kuitaat Toloza d'an 18 ha d'an 19 a viz Eost 1944.
Istor nevesañ
kemmañBetek 2016 e oa Toloza penn-lec'h rannvro Midi-Pyrénées.
Monumantoù ha traoù heverk
kemmañ
- Penniliz romanek Sant Sarnin, tro 1070-1118.
Armerzh
kemmañ- E 1916 e krogas Latécoère gant kenderc'hout obuzioù ha korfoù nijerezioù en div labouradeg bet postet argant enne gantañ.
- Kavell ar gompagnunezh Airbus eo.
Douaroniezh
kemmañTreuzet eo Toloza gant ar Garona.
Sturienn
kemmañSturienn kêr eo « Per Tolosa totjorn mai » (« Evit Toloza, muioc'h atav »).
Touristerezh
kemmañRoet eo bet al label Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor dezhi.
Emdroadur ar boblañs abaoe 1793
kemmañ437 100 a dud a oa o chom e Toloza e 2005.
Melestradurezh
kemmañTud
kemmañ- Jean Calas (1698–1762), kenwerzhour protestant, bet lakaet d'ar marv abalamour d'e relijion; skoazellet e voe e diegezh gant Voltaire hag adsavet e vrud.
- Pèire Godolin, bet ganet eno e 1580, skrivagner okitanek.
- Pierre de Fermat, matematikour eus an XVIIvet kantved.
Gevelliñ
kemmañGevellet eo Toloza gant ar c'hêrioù-mañ (urzhiet dre vloaz)[12] :
Tel Aviv (Israel) abaoe 1962,
Atlanta (SUA) abaoe 1975,
Kiev (Ukraina) abaoe 1975,
Bologna (Italia) abaoe 1981,
Elche (Spagn) abaoe 1981 (
Kumuniezh València),
Chongqing (Sina) abaoe 1981.
Skoulmet he deus emglevioù kenober gant[13] :
Levrlennadur
kemmañ- Fevrier Paul-Albert & Barral I Altet Xavier ː Topographie chrétienne des cités de la Gaule, des origines au milieu du VIIIè siècle. VII. Province ecclésiastique de Narbonne (Narbonnensis Prima). De Boccard. 1989
Liammoù diavaez
kemmañDave ha notennoù
kemmañ- ↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
- ↑ Geriadur Hemon-Huon, 1978, 1993.
- ↑ chu-toulouse
- ↑ herodote.net
- ↑ ladepeche
- ↑ ladepeche
- ↑ Couleur Lauragais
- ↑ CHU-Toulouse
- ↑ ladepeche
- ↑ Le Lien, Niv. 14, lesamitiesdelaresistance.fr
- ↑ saint-cyr.org Promotion du Maroc
- ↑ Ar c'hêrioù gevellt war toulouse.fr, gwelet d'an 28/03/2020.
- ↑ Emglevioù kenober le'hienn toulouse.fr, gwelet d'an 28/03/2020], Kartenn ar c'hêrioù gevellet pe gant un elgmev kenober , lec'hienn toulouse.fr, gwelet d'an 28/03/2020.
