biskoazh

Brezhoneg

Etimologiezh

Eus « bet » ha « c'hoazh »^[1].

Adverb

biskoazh /bisˈkwɑːs/

1. (gant ur verb en amzer-dremenet hag er stumm nac'h) Morse, gwech ebet betek-henn.
   • Eur fest a voe, am eus klevet, ne voe biskoaz fest eveltan. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 56.)
   • Bugale ha bugale a zo bremañ, evel n'eus bet biskoazh; bugale troetoc'h war ar vad, dre m'eo bet silet dezhe en o gwad gant o zud. — (Yann-Vari Perrot, Erwan ar Moal, Bue ar Zent, Montroulez, 1912, p. 848.)
   • [...], met eur marc'h na voe biskoaz ha na vezo biken e bar er bed-mañ. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 39.)
   • « Gwir eo, plac’h ken difetet ne voe biskoaz ! » — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 194.)
2. e deroù ur frazenn
   • Biskoazh [n'e]m boa c'hoarzhet kemend-all
     Vel e poullaouen en deiz all. — (Kan.).
   • [...] ha biskoazh den n'en deus gouvezet netra a se [...]. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 30.)
   • — Ba ! Ba ! Ober goap a ret. Sellet ar vuoc'h-se, pa lâran deoc'h, biskoazh n'hoc'h eus gwelet evelti ! — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/5, Al Liamm, 1994, p. 172.)
   • Biskoaz gand ki n'em-eus bet skoët. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 12.)
   • Biskoaz gand ki n'am-eus bet skoët. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 242.)
   • Biskoazh n'em eus gwelet e bar. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 55.)
   • — [...] ; biskoaz den n'en devezo debret kik freskoc'h. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 282.)
   • Biskoaz den n’en deuz lavaret dign kement-all ; ha c’houi a zislounko ar ger-ze, pe me velo. EK
   • N'eus forzh, biskoazh n'em boa gwelet kaeroc'h jobezenn, kaeroc'h panezenn, vit ar Job-mañ! — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto Marvailhou nevez, Saint-Brieuc, 1908, p. 88.)
   • « Ma ! koll a ran : biskoaz n’em bije kredet koulskoude. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 169.)
3. (gant ur verb er stumm kadarnaat) E mare pe vare betek-henn.
   • Gwashañ taol fall 'm boa graet biskoazh
     'Oa diwiskiñ ma mamm en noazh.. — (Fañch an Uhel, Soniou Breiz-Izel 2, Pariz, 1891, 1971, p. 122.)
   • Hemañ a voe laouen, mar boe den biskoazh [...]. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 150.)
4. e troiennoù evel koulz ha biskoazh, ken yac'h ha biskoazh :

   • [...], ha, d'al lun ec'h en em roet adarre d'al labour ker kalounek ha biskoaz. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 174.)
   • Mar d'eo bet trec'het Breiz er brezelliou braz.
     He iez a zo bepred ken beo ha biskoaz. — (Taldir, Bro Goz ma Zadou, in Dihunamb!, 15^vet niverenn, miz Gwengolo 1906, p. 248-249.)
   • ... ken bev ha ken yac'h ha biskoazh... . — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 198.)

5. e troiennoù evel gwashoc'h eget biskoazh, pe evit biskoazh:
   • Hennez a zo klañvoh evid biskoaz. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 49.)
   • Glav a zalc'h d'ober gwashoc'h evit biskoazh. — (TBP?, p. ?.)
   • Mizerig a oa laouennoc'h eget biskoaz ... — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 79.)
6. evel anv-gwan dirak un anv-kadarn e deroù ur frazenn
   • − An dra-se ne vezo ket pell evit bezañ graet », eme Aleksi ; « biskoazh den n'en devezo debret kig freskoc'h. » — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 203.)
   • Biskoazh seurt stumm den n'en devoa gwelet. — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 50.)
   • Ma zintin, pa oa bet kollet he gwaz, biskoaz gwenneg, n'he-devoa bet. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 49.)
7. e frazennoù goulennata (gant piv, pet ...)
   • [...], rak n'ouzer ket pet den biskoazh a rankas risklañ o yalc'h eno, da laeron a vicher, gant aon da goll o buhez... — (Yeun ar Gow, E Skeud Tour Bras Sant Jermen, eil emb. Al Liamm, 1978, p. 11.)
   • Daoust ha biskoaz oc’h euz guelet an hano-ze e Buez ar Zent ? EK
8. e frazennoù hep verb

   • ...; biskoazh tra ken burzhudus ! — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 154.)
   • ...; biskoazh kemend-all!

   • Me a ouïe ze a-raog biskoaz ne oah-hu bet war an douar. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 49.)
9. gant an derez-uhelañ:
   • ... ar roue en devoa gwelet eun heizez, kaera hini en devoa redet biskoaz. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 39.)
   • Gwella den am eus gwelet biskoaz, Magetpell, eo te. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 153.)
   • « Gwelomp petra ’dapo koanta pesketaer a voe biskoaz. » — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 128.)
   • Er-maez anezi e lamm, n’eo ket eul laouenanig, met ar plac’h koanta a voe biskoaz er bed. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 159.)
   • Dell a voe roue neuze. Hag heñ hag al labous aour, deuet da vat da blac’h yaouank, a voe an eürusa tud a voe biskoaz war an tamm douar-mañ. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 159.)
10. gant an derez-uheloc'h:
    • Va c’hredi a c’hellit, n‘euz ket bet biskoaz falloc’h soudarded, ... EK
    • Biskoazh gwelloc'h!
    • Biskoazh oueskoc'h! TBP

Deveradoù

• a-viskoazh
• a-holl-viskoazh

• a viskoazh da viken
• biskoazh den
• biskoazh Doue
• biskoazh kemend-all
• biskoazh em buhez

• foeltr biskoazh
• koulz ha biskoazh

Troidigezhioù

• galleg : jamais ^(fr)

Daveoù

Roll an daveoù :

• ^[1] : Lexique Étymologique des termes les plus usuels du Breton Moderne, p. 36.