eget

Brezhoneg

Etimologiezh

Da dostaat ouzh ar ger kerneveurek eges, dezhañ ar memes ster. Deuet eus an henvrezhoneg hacet, diwar hac, « hag », evel ar c'hembraeg nogyt « eget na » deuet eus nag. Met en abeg d'o heñvelsoniezh darnel ha d'o arster a stagell eo bet kemmesket an daou c'her eget hag evit a-wezhioù.^[1]

E Geriadur Favereau e kaver "neged", roet evel stumm eus Eusa.

• E kembraeg e kaver nog, noged, nogyd (Y Geiriadur Mawr), met nag eo ar stumm ordinal.

Stagell

Gour	Furm
U1	egedon
U2	egedout
U3g	egetañ
U3b	egeti
L1	egedomp
L2	egedoc'h
L3	egeto/egete
D	egedor

eget /e.ˈget/

1. Stagell an derez uheloc'h.
   • [...] ! é sellet doh er pikol gad, ha doh er jiboésour é skampein ar hé lerh, iahoh eget é gi, rag hennan ne gerhe mui meit a droedig kamm. — (Job Jaffre, Yann ar Baluc'henn, DASTUM, 1986, p. 10.)

   • Brasoc'h egetañ on.
   • Gwelloc'h, gwashoc’h egedout zo.
   • Sotoc’h eo eget gwechall, eget biskoazh.
   • Aesoc’h e oa eget boaz.
   • N’eo ket diaesoc'h eget an dra-se.
   • Blejal gwashoc’h eget un azen pennfollet
   • Debriñ muioc’h a voued eget ar re all.
   • Kavout gwelloc’h gwelout kein unan bennak eget e zremm.^[2]
   • Kemer muioc’h eget nebeutoc’h.
   • Kompren gwelloc’h eget unan bennak, eget biskoazh^[3]
   • Lakaat unan bennak izeloc’h eget ar c’hi, eget ar chas.
   • Mont pelloc’h eget ar vachelouriezh.

   • — Ac'hanta, ma mab, a lâras da Arzhur, eürusoc'h ez out bet eget da vreudeur ?— (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 16.)

   • Un azen bev zo talvoudusoc’h eget daou varc’h marv.^[6]
   • N’eus ket dudiusoc’h trugar eget e glevout o kanañ.^[7]

   • — [...]. Neuze ec'h aio d'e varchosi hag e pigno war e dremedar, a zo buanoc'h eget an avel, evit dont war hon lerc'h. [...].— (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 144.)
   • Puilhoc'h e kouez an taoliou eget ar morzoliou e miz meurz. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 48.)
   • E galon a lamme taeroc'h eget kustum, ha, da heul lammoù e galon, priz ar marc'had tonket. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 21.)
2. En droienn eget na.
   • Ha brema 'c'h eus-hi roët, hac hi n' ket contant:
     Gwell' ê carantez fidel eget aour hac arc'hant. — (Fañch an Uhel, Soniou Breiz-Izel 2, Pariz, 1891, 1971, p. 8.)
   • Gwell' ve gant ann dud ober waz
     Eget na ve redec en noaz — (Fañch an Uhel, Soniou Breiz-Izel 2, Pariz, 1891, 1971, p. 224.)
   • — [...]. Evidon-me, selaou, me 'gav ez eo easoc'h klask eur vi eget n'eo tapout al loar da zibri. [...]. — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 20.)
   • — Aotrou manac'h Leunafurnez, eme Youen, prins Pouldahud, biskoaz kelenner ne zougas gwelloc'h e hano eget na rit c'houi. [...]. — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 22.)
3. Ober un dra bennak kentoc’h eget un dra bennak all.

   • kentoc’h eget ho tilezel.

4. eget biskoazh
5. Kent eget un dra bennnak.

   • kent eget an setañs, MDLM
   • kent eget o monet, MDLM
   • kent eget tremen deiz Gwener, GMJ
   • Gwelout kent evit.

6. Estroc'h eget : Estreget

   • Estroc’h eget.
   • Estroc’h eget amañ.: « estreget amañ »

7. Eget e.
   • Ia, a garrie beza marv hac êt da genta,
     Dousoc'h ez eo mervel eget ez ê beva. — (Fañch an Uhel, Soniou Breiz-Izel 2, Pariz, 1891, 1971, p. 74.)
8. Eget ma.

   • Labourat a rez gwelloc’h eget ma ran-me.

9. eget pa.
10. Oc'hpenn eget .

    • Oc'hpenn eget ur c'henderv YABA 12/13

Gerioù heñvelster

• evit

Deveradoù

• estreget

Implij

Ne vez implijet eget nemet en derez uheloc'h, ha ne vez ket implijet en derez kevatal.

Iskis

•Ur stagell n’eo ket anavet e-maez Bro Leon, a vez lavaret. Iskis eta e gavout

• e kanaouennoù zo, bet dastumet gant Fañch an Uhel, hag e KAB 1.
• dindan pluenn Loeiz Herrieu e Kammdro an Ankou hag e-barzh Yann Ar Baluc'henn.

•N’eo ket ken iskis avat gwelout an implij fall anezhi e EZM: fallimplij ur ger a oa estren da yezh voas ar skrivagner, pe reizhadenn graet gant ul Leonad (en adembannadur)? Da wiriañ.

1. • Biskoaz ker bras aon ne lammas war gein ar C'hidour, ken na grene evel eur bern deliou sec'h, ken na strake e zent dre e c'henou, gant kement a drouz eget trouz eul lur piz bihan hejet en eur zoroc'hell graz !... — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 193.)

Troidigezhioù

• alamaneg : als ^(de)
• arabeg : من ^(ar) (min)
• esperanteg : ol ^(eo)
• euskareg : baino ^(eu)
• finneg : kuin ^(fi)
• galleg : que ^(fr)
• hungareg : mint ^(hu)
• ido : kam ^(io)
• italianeg : di ^(it) , che ^(it)
• japaneg : ...より ^(ja) (...yori)
• kembraeg : na ^(cy)
• koreaneg : ~보다 ^(ko) (~boda)

• nederlandeg : dan ^(nl)
• norvegeg : enn ^(no)
• poloneg : niż ^(pl)
• portugaleg : que ^(pt) , do que ^(pt)
• roumaneg : ca ^(ro) , decat ^(ro)
• rusianeg : чем ^(ru) (čem)
• saozneg : than ^(en)
• sinaeg : 比 ^(zh) (bǐ)
• spagnoleg : que ^(es)
• svedeg : än ^(sv)
• tchekeg : než ^(cs)
• telougou : కంటె ^(te) (kaMTe)

Gwelet ivez

• estreget
• evit, estrevit

Daveoù

Roll an daveoù :

• ^[1] : Lexique Étymologique des termes les plus usuels du Breton Moderne
• ^[2] : YAG
• ^[3] : SKKR
• ^[6] : GDFB