ha

Gwelet ivez : h.a.

Gwelet ivez : hag

Brezhoneg

Etimologiezh

Indezeuropeg	Henamzer uhel Kentkeltiek h.a.	Henamzer Predeneg h.a.	Krennamzer uhel Henvrezhoneg h.a.	Krennamzer izel Krennvrezhoneg h.a.	Amzerioù modern Brezhoneg h.a.	Yezhoù all
*ad-gʰe		*(h)a	a, ha	hac	ha hag
					ha hag	Kerneveureg
					a ac	Kembraeg

Stagell genurzhiañ

ha /ha/ pe /a/; hag dirak ur vogalenn.

1. Ger a dalvez da sevel ul liamm etre kevrennoù ar prezeg hag a verk ar strollañ, ar bezañ a-gevret, ar c'hendegouezh.
   • Te ha me. Troude ha Milin. w:Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all.
   • An tadoù ha mammoù en em glemm alies ez eo o bugale disent [...]. — (Glaoda Marigo, Buez ar Sænt gant reflexionou spirituel, Kemper, 1837, p. 818.)
   • Bez kalon bepred… ha na gomz ha na en em glemm … rak anez ez omp kollet hon-daou. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/2, Al Liamm, 1985, p. 203.)
   • Bara gwenn ha kig, ha gwin mat? — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 165.)
   • — Dizoloet ar gwele un tammig, ha savet ar c'holc'hed. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 81.)
   • Te zo sot ha me zo fin, te ‘ev dour ha me ‘ev gwin. Rimadell.
2. Gant ha ne vez ket ret adlavaret ar verb-skoazell:
   • Sellet ha klask a ra — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 47.)
   • An div-se o devoa kemeret truez ouzhin ha roet arc'hant din . — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 250.)

Troienn

1. • bezañ savet ha maget
   • bod ha boued
   • buz ha buhez
2. troiennoù adverbel
   • berr-ha-berr
   • berr-ha-krenn
   • dorn-ha-dorn
   • kazel-ha-kazel
   • krak-ha-krenn
   • krenn-ha-krak
   • krenn-ha-kras
   • sioul-ha-sioul
   • tamm-ha-tamm
3. troiennoù verbel
   • c'hoari an diaoul hag e bevar, ober an diaoul hag e bevar
   • hag a
   • hag e
   • ha ne

Distagañ

• Breizh: "a /a/"
• Breizh: "a /a/"

Troidigezhioù

• afrikaans : en ^(af)
• alamaneg : und ^(de)
• albaneg : e ^(sq) , dhe ^(sq) , edhe ^(sq)
• bambara : ni ^(bm), ani ^(bm)
• bulgareg : и ^(bg)
• daneg : og ^(da)
• esperanteg : kaj ^(eo)
• euskareg : eta ^(eu)
• finneg : ja ^(fi)
• frizeg : en ^(fy)
• faeroeg : og ^(fo)
• galleg : et ^(fr)
• gresianeg : και ^(el)
• henhebraeg : ו ^(hbo)
• hensaozneg : and ^(ang), ge ^(ang)
• hungareg : és ^(hu)
• indonezeg : dan ^(id)
• islandeg : og ^(is)
• italianeg : e ^(it)
• japaneg : と ^(ja) , そして ^(ja)
• katalaneg : i ^(ca)
• kembraeg : a ^(cy) , ac ^(cy)
• kurdeg : û ^(ku)

• latin : ac ^(la) , atque ^(la)
• malayseg : dan ^(ms), serta ^(ms)
• mayaeg Yucatán : ka’ ^(yua)
• nederlandeg : en ^(nl)
• norvegeg : og ^(no)
• papiamento : i ^(pap)
• poloneg : i ^(pl) , a ^(pl) , oraz ^(pl) , zaś ^(pl)
• portugaleg : e ^(pt) , mais ^(pt)
• roumaneg : iar ^(ro), şi ^(ro)
• rusianeg : а ^(ru) , и ^(ru)
• saozneg : and ^(en) , both ^(en)
• sinaeg : 和 ^(zh) , 与 ^(zh)
• skoseg : agus ^(gd), is ^(gd)
• spagnoleg : y ^(es)
• sranan : èn ^(srn), nanga ^(srn)
• svedeg : och ^(sv)
• swahili : na ^(sw)
• tagalog : at ^(tl), at saká ^(tl)
• tchekeg : a ^(cs)
• turkeg : ve ^(tr)
• zouloueg : na- ^(zu), no- ^(zu), ne- ^(zu)

Rannig

ha /a/ pe /ɑː/

1. Rannig goulennata implijet e deroù ur lavarenn eeun:

   -e deroù ul lavarenn gadarnaat

   • Ha c'houi a gemer ar Vretoned evit tud diskiant ? — (Yann-Vari Perrot, An Aotrou Kerlaban Pez farsus e 3 Arvest, Brest, 1922, p. 32.)
   • — [...] ; ha chom a raimp-ni aman ? — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 15.)
   • — Me ne welan netra, eme an itron. Ha klanv oc'h ? — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 80.)
   • - Sell ! Yun, ha dont a ri da zornañ warc'hoazh, e-lec'h chom amañ, war beg an duchenn, da zigeriñ da c'henou ? — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 32.)
   • Ha gwir eo ? » « Ya, gwir eo. » — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 280.)
   • Ha kavout a ra d’it oun-me an Ankou, pe an Amzer ? — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 281.)

   -e deroù ul lavarenn nac'h

   • Ha ne vez ket kenteliet mat alies ar re fur gant ar re ziskiant ? — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 8.)
   • Ha n'eus ket aze, Lesneveniz, peadra evidoc'h da drugarekaat ar Republik ? — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 132.)
   • Ha ne welit-hu ket dre gement-se pegement a fae a rae an dud war Ganclaux ha pegement a stad ac'hanomp-ni. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 227.)
   • Ha n'eo ket bezañ sot ha diskiant hon degas amañ d'an nec'h da glask tud? — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 95.)
   • — [...]. Ha ne ket guir, va zoudarded ?
     — Eo, eo, eme ar zoudarded. [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 280.)
2. En droienn daoust ha
   • Daoust ha n'en em glemmomp ket, war digare m'en em gavomp sammetoc'h evit hon nesañ? BUAS 330
3. Rannig goulennata implijet e deroù un islavarenn (goude ar verboù goulenn, gouzout, gwelout, sellout).
   • — Eomp etrezek ar Spagn, [...], da welet ha ne vo ket graet welloc'h din gant an teir friñsez all am eus tennet digant o jeanted, eget gant homañ. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 131.)
   • Abret 'ta diouzh ar mintin, da c'houloù-deiz ez a al louarnataer da welet ha deuet eo al louarn da dañva e lip-e-bav. — (Tad Medar, An Tri Aotrou, 1981, p. 113-114.)
   • Hervez lezennoù ar vro, ar roue kozh, pa ne veze ket a baotred, a veze ret dezhañ ober tri goulenn ouzh e zanvez mab-kaer, ha gwelet dre eno hag a-walc’h a furnez, a nerzh-kalon, a spered, a ijin a c’helle kaout an den yaouank [...]. — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 10.)
   • Fellout a rae dezho gwelout ha gwir e oa ar vrud. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 26.)
   • « N’ouzon dare 'hag aes eo ! » eme unan eus ar plac’hed… — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 134.)

Troidigezhioù

• bambara : wa ^(*)
• esperanteg : ĉu ^(eo)
• galleg : est-ce que ^(fr)
• ido : ka ^(io) , kad ^(io)
• japaneg : か ^(ja) (ka)
• kinyarwanda : ese ^(rw)

• poloneg : czy ^(pl)
• quenya : ma ^(*)
• sinaeg : 吗 ^(zh) (ma)
• sloveneg : ali ^(sl)
• turkeg : mı ^(tr) , mi ^(tr) , mu ^(tr) , mü ^(tr)

Araogenn

1. Araogenn hag eil elfenn an derez kevatal

   e-barzh ken ... ha...

   e-barzh keit ha

   e-barzh kement ha, kement ha ma

   • — Freuzit ha furchit kement ha ma kerfot, [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 277.)

   e-barzh kenkent/kerkent ha ma

   e-barzh kenkoulz ha, koulz ha

   e-barzh memes ha, memes tra ha

Troidigezhioù

• saozneg : as ^(en)

Rannig

1. rannig dirak un islavarenn stag hag a deu war-lerc'h un anv amstrizh
   • Ur wech e oa ur roue en Frañs ha n'en devoa nemet ur mab. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 15.), — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 188.)
2. en droienn ha pa

Rannig

1. (raganv personel e gwenedeg): da
2. (raganv personel e gwenedeg): az
   • ... me ia mé d'ha lakat de huélet ti ha bépé. Er Hémenér 18, Job Er Bayon
3. (ger-perc'hennañ e gwenedeg): da
   • Saù ha fri. Er Hémenér 16, Job Er Bayon
   • Nen don ket mé el ha dad-té. Er Hémenér 23, Job Er Bayon

Esperanteg

Etimologiezh

→ Etimologiezh da glokaat (Ouzhpennañ)

Estlammadell

ha /ha/

1. A !, ger a vez eztaolet diwar souezh.

Spagnoleg

Furm verb

ha

1. En deus, he deus.
   • No ha comido. N'en deus ket / n'he deus ket debret.
   • El amor que ya ha pasado no se debe recordar. Ar garantez a zo tremenet n'eus ket da zerc'hel soñj anezhi.
2. Hoc'h eus.
   • Usted no ha entendido. N'hoc'h eus ket komprenet.
3. Gant an araogenn de:
   • No sabe a qué horas ha de llegar. Ne oar ket da bet eur en deus da erruout.

Italianeg

Etimologiezh

→ Etimologiezh da glokaat (Ouzhpennañ)

Furm verb

ha

1. trede gour unan ar verb avere en amzer-vremañ an doare-disklêriañ.

Krennlavaroù

• Chi ha denti non ha pane e chi ha pane non ha denti.
• Chi ha per letto la terra, deve coprirsi col cielo.
• Chi ha tempo, ha vita.
• Chi ha tempo non aspetti tempo.
• Chi ha terra, ha guerra.