Jakob Hutter

Jakob (pe Jacob) Hutter (pe Huter pe Hueter) (war-dro 1500– 25 a viz C'hwevrer 1536), oa un Advadezour eus Tirol levier ha krouer al luskad anvet Hutteridi.

E vuhez

Ganet eo bet Hutter e Moos e-kichen Sankt Lorenzen e traonienn ar Puster e Su Tirol (bremañ e Bro-Italia). Deskiñ a reas ar vicher a doger e Prags e traonienn ar Puster ha dont a reas da vezañ un artizan-baleer.

Kejañ a reas gant advadezourien evit ar wech kentañ e Klagenfurt ha buan e voe kendrec'het gant o c'helennadurezh. Kregiñ a reas da brezeg en Tirol, o krouiñ un toullad kumuniezhioù bihan.

E penn kentañ 1529 e krogas pennadurezhioù Tirol da heskinañ an advadezourien. Mont a reas Hutter hag un nebeud re all da Voravia peogwir o doa klevet ne oa ket ken garv an heskinerezh eno. Kavout a rejont e oa gwelloc'h ar saviad hag advadezourien Tirol a zivizas divroañ. Tra ma yeas Strolladoù d'ober o annez e Moravia, e vanas Hutter e Tirol evit bleniañ ar re a oa chomet. Ne voe ket tapet Hutter gant ar pennadurezhioù peogwir ne lavaras netra an advadezourien bet paket diwar-benn e zoareoù zoken goude bezañ bet jahinet garv.

Embann a reas Ferdinand Iañ, Impalaer Roman Santel hag arc'hdug Aostria e 1527 ne vefe damasantet da sektenn disivouder ebet.

Tec'hout a reas Hutter da Voravia pa voe an heskinerezh enep an advadezourien e Tirolen e washañ e 1533. Kalzik advadezourien all eus Pfalz, Schwaben ha Silezia a zeus d'ober o annez e Moravia ivez.

Hutter a unvanas ar c'humuniezhioù advadezour o reiñ tro d'an advadezouriezh da ziorren a Moravia. Leviet gant Hutter e tibabas un darn eus ar c'humuniezhioù lakaat o madoù e boutin hervez doareoù ar gristenien gentañ ouzhpenn o c'hredenn advadezour en nann-feulster hag e badeziant an dud deuet.

E 1535 gouarnamant Moravia a argasas an holl advadezourien diouzh ar vro. Strewiañ a rejont er broioù tro-dro.

Distreiñ a reas Hutter da Dirol,ma voe harzet d'an 30 a viz Du 1535 e Klausen ha kaset da greñvlec'h Castle Bronzolo. D'an 9 a viz Kerzu e voe kaset da Innsbruck ma voe aterset ha bountet da zinac'h e gredenn. Daoust dezhañ bezañ bet jahinet garv ne zinac'has ket ha ne roas anv advadezour all ebet. Kondaonet e voe da vezañ devet. Mervel a reas d'an 25 a viz C'hwevrer 1536 war arbuched e Innsbruck e-tal ar Goldenes Dachl.

Goldenes Dachl (Toenn Alaouret) en Innsbruck, Aostria

Hervez Kronikenn an Hutteridi e vefe bet lazhet 360 advadezour en holl en Tirol.

Kavet a reer kelennadurezh Hutter en eizh lizher bet skrivet da vareoù a heskinerezh garv.

Film

Jakob Hutter und die Hutterer, Märtyrer des Glaubens, teulfilm, 82munutenn, Aostria, 2004, gant Thomas F. J. Lederer, produet gant Louis Holzer, Taura Film

Levrlennadur

{en} The Chronicle of the Hutterian Brethren (Plough Publishing House 1987)
{en} Brotherly Faithfulness: Epistles from a Time of Persecution (Plough Publishing House 1979)
{en} Hutterite Beginnings: Communitarian Experiments during the Reformation gant Werner O. Packull, The Johns Hopkins University Press, 1995
Friedrich Wilhelm Bautz: Huter, Jakob. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 2, Bautz, Hamm 1990, ISBN 3-88309-032-8, pp. 1218–1221.
Carl Adolph Cornelius: Huter, Jakob. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 13, Duncker & Humblot, Leipzig 1881, p. 460.
Grete Mecenseffy: Huter, Jakob. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 10, Duncker & Humblot, Berlin 1974, ISBN 3-428-00191-5.
{en}Claus-Peter Clasen: The anabaptists in south and central Germany, Switzerland, and Austria – their names, occupations, places of residence and dates of conversion, 1525–1618. Mennonite Historical Society, Goshen, Ind. 1978, ISBN 0-8357-0324-X.
Georg Loesche: Archivalische Beiträge zur Geschichte des Täufertums und des Protestantismus in Tirol und Vorarlberg (Jahrbuch für die Geschichte des Protestantismus in Österreich 47). Evangel. Presseverband in Österreich, Wien 1926.
Christoph Hartung von Hartungen, Günther Pallaver (Hrsg.): Die Täuferbewegung. Zum 450. Todestag des Begründers der "Hutterer" Jakob Huter (1536–1986). Gaismair-Tage 1986. Praxis 3, Bozen 1989.
Werner O. Packull: Die Hutterer in Tirol – frühes Täufertum in der Schweiz, Tirol und Mähren (= Schlern-Schriften. 312). Wagner, Innsbruck 2000, ISBN 3-7030-0351-0.