Rouantelezh Sussex
Rouantelezh Sussex (Suth Seaxe) a oa ur rouantelezh angl-ha-saoz a gloke e harzioù gant hini keoded ar Regnenses ha kontelezh Sussex. E-pad ar grennamzer e voe goloet un darn vras an dachenn-mañ gant ur goadeg vras, Andred hec'h anv.
| Suð Seaxe Sussex | ||||
| ||||
 | ||||
| Kêr-benn | Dianav | |||
| Yezh(où) | Hensaozneg | |||
| Gouarnamant | Monarkiezh | |||
| Istor | ||||
| - Dilestradeg Ælle Sussex | 477 | |||
| - Staget ouzh Wessex | 825 | |||
Savidigezh
kemmañHervez ar C'hronik angl-ha-saoz e oa bet savet rouantelezh Sussex gant Ælle e 477. Dilstret en defe en ul lec'h anvet Cymenes ora ha faezhet en defe ar vrezhoned a vefe tu-se. Un emgann arall a vefe c'hoarvezet e Mearcredes burne e 485 hag e 491 en-defe Ælle aloubet kreñvlec'h Anderitum. Hervez Beda e vefe bet Ælle ar roue sakson kentañ o kaout un damani war e genvroiz. Difizius eo an andonou evit un amzer ken gozh ha dar vrasañ ar glaskourien a gred n'en em solutaas ar rouantelezh nemet e kreiz ar VIvet kantved. Daoust ma'z eo gwirheñvel e oa Ælle un unpennoù galloudus e oa tostoc'h e zamai, war a seblant, ouzh hini ur penn-brezel eget hini ur roue gwir.
N'anavezer netra diwar-benn istor Sussex kent 607 pa stourmas Ceolwulf Wessex outi. E 685 e repuas Wilfrid York e Sussex goude ma oa bet diarbennet gant Ecgfrith Northumbria. Enni e chomas betek 686 ha gounid a reas tud ar vor d'ar reliion gristen. Hervez Beda e tegemeras Æthelwealh Sussex enez Wight ha bro ar Meonware digant Wulfhere Mercia goude ma oa bet badezet gantañ.
Un tammig goude-se, avat, e voe lazhet Æthelwealh gant Cædwalla Wessex, a oa en harlu d'ar mare-se. Gwastret e voe ar rouantelezh met kaset kuit e voe an alouberien gant daou ealdorman - Berthun Sussex hag Andhun Sussex - a renjont ar vro. E 686 e argasjont Hlothhere da harpañ e niz Eadric met argaset adarre e voe ar rouantelezh gant Cædwalla, a oa aet da roue Wessex. Faezhet e voe Berthun ha sujet ar rouantelezh.
He frankiz a adkavas ar rouantelezh, war a seblant, met n'anavezer nemet nebeutig a draoù diwar-benn istor Sussex goude-se. E 692, un den anvet Noðhelm a sinas ur garta asambles gant ur roue arall, Watt e anv. Hervez ar C'hronik angl-ha-saoz e oa Noðhelm ur c'har Ine Wessex ha gantañ e stourmas ouzh Geraint Dumnoea e 710.
Dre gartaoù dreist holl e anavezer istor Sussex er VIIIvet kantved. E 717 e voe graet ar garta diwezhañ sinet gant Noðhelm. Æthelstan Sussex a voe test enni hag e 722 e stourmas Ine Wessex ouzh Sussex, ar pezh a zamveg en-doa adkavet ha frankiz ar rouantelezh.
Un tammig goude-se ez eas Æthelbert Sussex da roue met n'eo anavezet nemet dre gartaoù. N'anavezer ket amzeriadoù e ren, met, war a seblant, e veve en hevelep marevezh ha Sigeferth Selsey, eskob Sesey goude 733. E 766 e kaver ur garta rarall, graet gant Ealdwulf Sussex ha sinet gant daou roue arall : Oslac Sussex ha Ælfwald Sussex.
Ur roue, Osmund Sussex e anv, a sinas div garta arall e 765 ha 770, met an hini diwezhañ a voe gwirikaet gant Offa Mercia, a zamveneg en-doa kollet ar rouantelezh e frankiz etre an div amzeriad-se hag e oa aet da sujet Mercia. Offa a wirikaas div karta gant Æthelbert ivez ha goude 772 e roas tirioù gantañ e-unan e Sussex. Oswald Sussex, a oa test d'e gartaoù, na sine nemet dux Suðsax. Gwirheñvel eo e oa bet rediet rouaned Sussex da zilezel o zitl hag e oa bet staget Sussex ouzh Mercia.
Goude emgann Ellendun e voe kaset kuit Mercia eus ar vro gant Wessex. N'adkavas ket Sussex e frankiz, avat. E 839 e voe gavet asambles gant Kent, Surrey hag Essex da Æthelstan Wessex a renas anezhi evel un is-rouantelezh betek e varv etre 851 ha 855. Ouzh Wessex e voe staget Sussex neuze.