houarn
Brezhoneg
|
Sellet e vez ouzh ar bajenn pe ar gevrenn-mañ evel un divraz da glokaat e brezhoneg. Mar gouezit tra pe dra diwar-benn danvez ar pennad e c'hellit lakaat ho kouiziegezh da dalvezout dre gemmañ ar bajenn-mañ diouzhtu goude klikañ war al liamm « kemmañ ». |
Etimologiezh
- (1499)[1] Eus ar c'hrennvrezhoneg houarn[2], a zeu d'e dro eus an henvrezhoneg hoiarn[3], da geñveriañ gant ar c'herneveureg hoern, ar c'hembraeg haearn, an heniwerzhoneg iarn, an iwerzhoneg iarann, ar skoseg iarunn, memes ster, hag ar galianeg *isarnon e-barzh Isarno-dorī « an Dorioù houarn » hag anvioù-lec'h all. Dont a rafent holl eus ur ger keltiek *eis-arno-, anv-gwan materi deveret eus an indezeuropeg *ais- « arem, houarn », en deus roet ar sañskriteg अयस् (ayas), al latin aes, hag all.
- Notenn : Ar ger germanek *eisarn (en deus roet ar saozneg iron hag an alamaneg Eisen) a zo bet amprestet war-eeun digant ar c'heltieg kozh-kozh.[4]
Anv-kadarn 1
houarn /ˈhuːarn/ gourel digemm
- (kimiezh) Elfenn gimiek, 26 he niverenn atomek hag Fe hec'h arouez, a zo unan eus ar metaloù trañzitadur.
- Un dour houarn ennañ.
- (kimiezh) Metal pur an elfenn-se, gwenn-gris, stirus ha mezell.
- Un oksidadur gorrek eus an houarn eo ar mergl. — (Kreizenn ar geriaouiñ, Geriadur ar skiantoù rik, lennet d'an 11 Du 2007.) Kreizenn ar geriaouiñ
- An douar-mañ pa e-nevez greet glao ha pa zeu da zeha a ya ken kaled ha houarn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 39.)
- An aer-vor-se a grog en houarn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 282.)
Deveradoù
- dishouarn
- dishouarnañ
- houarnaj
- houarnadur
- houarnajer
- houarnañ
- houarneg
- houarnek
- houarnennañ
- houarner
- houarner-kezeg
- houarnet
- houarngen
- houarngleuz
- houarn goveliet
- houarnlazhañ
- houarn marc'h
- houarnouriezh
- houarn-teuz
- houarnus
- houarnwisk
- houarnwiskañ
- marc'hhouarnerezh
- oadvezh an houarn
- perkloridenn houarn
- silikat houarn
- tokarn
Gerioù kevrennek
- Skeiñ war an houarn keit ha ma vez tomm. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 302.)
Troioù-lavar
Troidigezhioù
Anv-kadarn 2
houarn /ˈhuːarn/ gourel (liester : hern, houarnoù)
- Pezh houarn lakaet dindan treid kezeg, ezen:
- « Me a lakay pevar houarn d'ezañ e-keit ha ma vezo e dreid en aer. » — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 215.)
Gwelet ivez
- Ar pennad « houarn » e-barzh Wikipedia
Daveoù
Roll an daveoù :