Fosfor-trioksid
Fosfor-trioksid je hemijski spoj sa molekulskom formulom P4O6. Iako se pravilno zove tetrafosfor-heksoksid, ime fosfor-trioksid je prethodilo poznavanju molekulske strukture spoja, a njegova upotreba nastavlja se i danas. Ova bezbojna čvrsta supstanca je strukturno srodna sa adamantanom. To je formalno anhidrid fosforne kiseline (H3PO3), ali se ne može dobiti njenom dehidracijom.
| Fosfor-trioksid | |
|---|---|
  | |
| Općenito | |
| Hemijski spoj | Fosfor-trioksid |
| Druga imena | Fosfor(III) oksid, Fosfor seskuioksid, Fosfor-oksid, Fosfor-anhdrid |
| Molekularna formula | P4O6 |
| CAS registarski broj | 1314-24-5 |
| SMILES | O1P3OP2OP(OP1O2)O3 |
| InChI | 1/O6P4/c1-7-2-9-4-8(1)5-10(3-7)6-9 |
| Kratki opis | Bezbojni monoklinski kristali ili tečnost |
| Osobine1 | |
| Molarna masa | 219,88 g mol−1 |
| Agregatno stanje | Čvrsto/tečno |
| Gustoća | 2,135 g/cm3 |
| Tačka topljenja | 23,8 |
| Tačka ključanja | 173,1 |
| Dipolni moment | 0 |
| Rizičnost | |
| NFPA 704 |  0
0
0
|
| 1 Gdje god je moguće korištene su SI jedinice. Ako nije drugačije naznačeno, dati podaci vrijede pri standardnim uslovima. | |
Fosfor-trioksid je bijela, voštana, kristalna i vrlo otrovna čvrsta supstanca.[1]
Dobijanje
urediFosfor-trioksid se dobija sagorevanjem fosfora u ograničenim količinama zraka, na niskoj temperaturi:
- P4(s) + 3 O2(g) → P4O6(s).
Sporedni proizvodi uključuju suboksid crvenog fosfora.[1]
Hemijske osobine
urediFosfor-trioksid, u reakciji sa hladnom vodom formira €fosfornu kiselinu:
- P4O6(s) + 6 H2O(l) → 4 H3PO3(aq).
Snažno reagira sa toplom vodom, preko kompleksnog seta reakcija, kada se formiraju crveni fosfor, fosfini, H3PO3 i H3PO4. P4O6 reagira sa hlorovodikom i formira H3PO3 i fosfor-trihlorid:
- P4O6 + 6 HCl → 2 H3PO3 + 2 PCl3.
Sa hlorom ili bromom formira odgovarajuće fosforil halogene, a reagirajući sa jodom u zatvorenoj cijevi stvara difosfor-tetrajodid.[1]
Kada je omogućwno da P4O6 reagira sa ozonom, na 195 K u dihlorometanu, formira se veoma nestabilan spoj P4O18.[2]
Iznad 238 K, P4O18 se razgrađuje u otopini plina O2. Dekomponirani suhi P4O18 je eksplozivan: P4O6 se pretvara u miješanu vrstu P(III)P(V) P4O8 kada se zagrijava u zatvorenoj cijevi na 710 K, s proizvodnom stranom na kojoj je crveni fosfor.[2]
Fosfor-trioksid kao ligand
urediP4O6 je ligand za prelazne metale, poredivo sa fosfitima. Tetrakarbonil(tetrafosfor-heksaoksid)željezo, P4O6·Fe(CO)4, promjer je kompleksa koji, kao ligand, sadrži fosfor-trioksidni kafez. Njegova molekulska struktura je određena difrakcijom jednostrukih kristalnih X-zraka.[3] kao slijedi:
P4O6 može također donirati elektrone na Lewisove kiseline, kao što je BH3. Poznati su sdukti sa 1-2 ekvivalenata BH3 u kompleksu sa jednim molom P4O6. Kada P4O6 reagira s jednomolarnim ekvivalentom (CH3)2S•BH3, a zatim se formira adukt P4O6:[2]
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ a b c A. F. Holleman; Wiberg, Egon; Wiberg, Nils (2001). Inorganic Chemistry. Boston: Academic Press. ISBN 0-12-352651-5.
- ^ a b c .Catherine E. Housecroft; Alan G. Sharpe (2008). "Chapter 15: The group 15 elements". Inorganic Chemistry, 3rd Edition. Pearson. str. 473. ISBN 978-0-13-175553-6.
- ^ M. Jansen; J. Clade (novembar 1996). "Tetracarbonyl(tetraphosphorus hexaoxide)iron". Acta Crystallogr. C. 52 (11): 2650–2652. doi:10.1107/S0108270196004398. Nepoznati parametar
|lastauthoramp=zanemaren (prijedlog zamjene:|name-list-style=) (pomoć)
Vanjski linkovi
uredi