Limfni čvor
Limfni čvorovi su ovalni ili bubrežasti organi limfnog sistema, distribuirati široko u cijelom tijelu, uključujući i pazuh i želudac i povezani limfne sudove. Limfni čvorovi su glavna mjesta B, T, i drugiih bijelih krvnih zrnaca i imunskog sistema. Važni su za samo pravilno funkcioniranje imunskog sistema, djelujući kao filteri za strane čestice i ćelije raka. Limfni čvorovi se ne uključuju u odbranu od toksičnosti, gdje prvenstveno djeluju jetra i bubrezi .[3][4][5]
| Limfni čvor Nodus lymphaticus/ nodi lymphatici (plural) | |
|---|---|
 Dijagram limfnog čvora koji pokazuje tok limfe kroz limfni sinus | |
| Detalji | |
| Sistem | Limfni sistem[1][2] |
| Identifikatori | |
| MeSH | D008198 |
| TA98 | A13.2.03.001 |
| TA2 | 5192 |
| FMA | 5034 |
| Anatomska terminologija | |
Limfni čvorovi također imaju i klinički značaj. Pri različitim infekcijama i bolestima postaju upaljeni ili povećani, u raspono do trivijalne upala grla, do životno opasnih kanceri. Stanje limfnih čvorova je vrlo važno u stepenovanju raka, kojim se odlučuje tretman koji će se koristiti, i određuje prognoza. Kada su otečeni, upaljeni ili uvećani, limfni čvorovi mogu biti tvrdi, sjajni ili izbočeni.[6]
Struktura
uredi
Limfni čvorovi su bubrežaste ili ovalne limfne strukture, dužine od nekoliko milimetara do oko 1-2 cm. Svaki limfnih čvor je okružen vlaknastom kapsulom, koja se pruža i unutar limfnog čvora formirajući trabekule. Srž limfnog čvora je podijeljena na vanjski korteks (koru) korteks]] i unutrašnju srž ili medulu. Korteks je kontinuirano oko srži, osim u hilumu, gdje medula s njim dolazi u direktan kontakt.[7]
Tanki mrežasta vlakna i elastin, unutar čvora, formiraju potpornu strukturu zvanu retikulumska mreža. Bijela krvna zrnca (leukociti), od kojih su najistaknutiji limfociti, zbijena su u folikule (B ćelija) i korteks (T limfociti). Drugdje u čvoru, leukociti su prisutni samo povremeno. Kao dio retikularne mreže postoje folikulske dendritske ćelije u folikulimaa B ćelija i fibroblasta retikulumskih ćelija e u ćeliji korteksu T. Retikulumska mreža, ne samo da pruža strukturnu podršku, već i površinu za prijanjanje dendritske ćelije, makrofage i limfocita. To omogućuje razmjenu materija sa krvlju kroz visoke endotelne venule i omogućuje rast i regulacijske faktore koji su potrebni za aktivaciju i sazrijevanje imunskih ćelija.[8] Broj i sastav folikula mugu promijeniti, posebno pod uticajem antigena, kada razvijaju germinalni centar.[7]
Limfna ulazi u konveksnu stranu limfnog čvora, kroz više aferentnih limfnih sudova i teče kroz sinuse. Limfni sinusi koji uključuju i podlopatični (subcapsulski) sinus, su kanali u čvoru, poredani po endotelnim ćelijama uz fibroblaste retikulumskih ćelija, što omogućava nesmetan protok limfe kroz njih. Endotel podlopatičnog sinusa je kontinuiran u aferentnim limfnim sudovima i sličan bočnim sinusima na trabekulama i unutar korteksa. Svi ovi sinusi odvode filtriranu limfnu tečnost u sržni sinus, odakle se limfa ulijeva u eferentne limfne sudove za izlaz iz čvora na hilumu konkavne strane.[7] Ovi sudovi su manji i ne dozvoljavaju prolaz makrofaga, tako da ostaju u funkciji unutar limfnog čvora. U limfotoku, limfociti se mogu aktivirati kao dio adaptivnog imunskog odgovora.
Kapsula
uredi
Kapsula limfnog čvora sastoji se od gustog nepravilnog vezivnog tkiva s nekim običnom mišićnim vlakanima, a od njene unutrašnje površine izlazi veliki broj membranoznih nastavaka ili trabekula, koji se kod ljudi sastoje od vezivnog tkiva, s malim dodatkom običnih mišićnih vlakana. Kod mnogih nižih životinja sastoji se gotovo isključivo od nevoljnih mišića. Oni prolaze unutra, zra pkasto idu prema centru žlijezde, za oko jednu trećinu ili jednu četvrtinu prostora između obima i centra čvora. U nekih životinja su dovoljno dobro označeni dijelovi perifernog ili sržnog područja žlijezde u nizu odjela (folikula), ali u ljudi ovaj aranžman nije očigledan. Veće trabekule izlaze iz kapsule razbijene u finije trake i prepliću se formirajući aktivnu mrežu u centralnom ili sržnom dijelu žlijezde. U ovim prostorima se formiranim od prepletenih trabekula nalaze se prava supstanca žlijezde ili limfnog tkiva. Žljezdana pulpa, međutim, nepotpuno popunjava prostore, ali listovi, između njenih vanjskih margina i zarvarajućih trabekula, širom otvaraju kanal ili jedinstveni prostor. Taj dio se naziva podlopatični (subskapulski) sinus (limfni put ili limfni sinus). Trčanje preko njega idu brojne finije trabekule od mrežastog vezivnog tkiva, vlakna koja su, u većini slučajeva, pokrivena razgranatim ćelijama.
Podlopatični sinus
urediPodlopatični ili subskapularni sinus (limfnih put, limfni sinus, marginalni sinusa) je prostor između kapsule i korteksa, a koji omogućava slobodno kretanje limfe i tako sadrži rijetke limfocite. Kontinuiran je sa sličnim limfnim sinusom koji podupire trabekule.
Limfni čvor sadrži limfno tkiva, tj. predstavlja mrežu ili vlakna pod nazivom retikulum sa bijelim krvnim zrnacima koja su u njega utopljena. Regije u kojima postoji nekoliko ćelija u mreži, poznate su kao limfni sinusi. Obloženi su prema mrežastim ćelijama, fibroblastima i fiksiranim makrofagima.[7]
Subcapsularni sinus ima klinički značaj kao i većila sličnih lokacija, gdje je javljaju najranije manifestacije metastaza arcinoma i limfnom čvoru.
Korteks
uredithumb|Dijagram limfnog čvora Korteks ili kora limfnog čvora je periferni dio kapsule podskapularnog sinusa.[9] The subcapsular sinus drains to trabecular sinuses, and then the lymph flows into the medullary sinuses. Vanjski dio kore se uglavnom sastoji od B ćelija uređenih kao folikule, koji može razviti germinalni (klicin) centar kada je izazvan antigenom, a dublji korteks se uglavnom sastoji od T limfocita. Tu je dio poznat kao supkortikalna zonu u kojoj su T-ćelije (ili ćelije koje su uglavnom crvene), pretežno u interakciji sa dendritskim ćelijama, a gdje je retikulumska mreža gusta. Dominantno mjesto u limfnim čvorovima koji sadrže T ćelije i dodatne (akcerorne) ćelije također je poznato kao parakorteks (retikulumskw mreža).[10]
Srž – medula
urediSrž ili medula sadrži velike krvne sudove, sinuse i sržne vrpce sa plazma ćelijama koje luče antitijela. Medularne vrpce su građene od limfnog tkiva, a uključuju plazma ćelije, makrofage i B ćelije. medulski sinusi (ili sinusoide) su sudoliki prostori koji razdvajaju medulske vrpce. Limfna teče u medulski sinusa iz njegovog korteksa, i u eferentnim limfnim sudovima. Sržni sinusi sadrže histiocit e (nepokretni makrofagi) i mrežaste ćelije.
Funkcija
uredi
Limfna tekućina unutar limfnih čvorova sadrži limfocite, vrsta bijelih krvnih zrnaca, koja kontinuirano recirkuliraju kroz limfne čvorove i krvotok. Molekule koje se nalaze na bakterijskim ćelijskim zidovima ili hemijske supstance koje luče bakterije, zovu se antigeni. Dendritske ćelije limfnog sistema se mogu se uzeti kao usmjerenije na antigene. Kao odgovor na antigene, limfociti u limfnim čvorovima stvaraju antitijela, koja će izaći iz limfnog čvora u promet, tražiti i ciljati proizvedene antigene patogene, za uništavanje pomoću i drugih dopunskih ćelija. Ostale ćelije imunskog sistema se bore protiv infekcija, a koje su također stvorene u limfnim čvorovima. Povećan broj ćelija imunskog sistema u borbi protiv infekcija će izazvati da se čvor proši i postane "otečen". Limfa cirkulira do limfnog čvora preko aferentnih limfnih sudova i odvodi u čvor neposredno ispod kapsule, u prostor koji se naziva subcapsuski sinua. Taj sinus je odvodi u trabekulski sinusa i na kraju u medulski sinus. Sinusni prostor je isprepleten pseudopodijama makrofaga, koje djeluju kao zamka za strane čestice i filtriraju limfu. U Medulski sinusi konvergira sa hilumom i limfa onda napušta limfni čvor preko eferentnih limfnuh sudova prema više centralnih limfnih čvorova ili na kraju za odvodnju u centralnu venske subklavikulske krvne sudova.
- B ćelije migriraju u koru i srži čvorova.
- T ćelije migriraju u duboki korteksa. Ovo je regija limfnih čvorova pod nazivom parakorteks koji neposredno okružuje srž. Za razliku od korteksa, koji uglavnom sadrži nezrele T ćelije, ili timocite, u paracorteksu ima mješavinu nezrelih i zrelih T limfocita. Limfociti ulaze u limfne čvorove kroz specijalizirane visoke endotelske venule koje se nalaze u parakorteksu.
Kada limfociti prepoznaju antigen, B ćelije postaju aktivne i migriraju u klicine (gern) crntre (po definiciji, "sekundarne nodule" imaju germ centar, dok "primarni čvo" nema). Kada se formiraju plazma ćelije koje proizvode antitijela, migriraju u medulske vrpce. Stimulacija limfocita putem antigena može ubrzati proces migracije za oko 10 puta više od normalnog, što rezultira u karakterističnom oticanju limfnih čvorova.
Slezina i krajnici su veliki limfni organi, koji služe slične funkcije kao limfni čvorovi, iako slezina filtrira i proizvodi krvna zrnca, a ne limfu.
Klinički značaj
uredi
Limfni čvorovi mogu postati uvećani zbog infekcije, tumora ili upaljeni zbog leukemije. Ovo povećanje u veličini je prvenstveno zbog povećane brzine prometa limfocita u čvoru iz krvi, koji premašuje stopu odliva iz čvora. Oni mogu biti i sekundarno prošireni, kao rezultat aktiviranja i širenja antigen-specifičnih T i B ćelija (klonsko proširenje). U nekim slučajevima, u kojima ne postoji infekcije, mogu i dalje biti uvećani zbog prethodne infekcije. Limfogranuloma venereum je spolno prenosiva infekcija koja putuje kroz limfne sudove i cilja limfne čvorove, gdje se bakterija višestruko umnoži. Tada mogu nastati uvećani i bolni limfni čvorovi.
Limfadenopatija je termin koji se odnosi na "bolest limfnih čvorova". To je, međutim, skoro sinonimno sa upotrebom oznake "otečeni ili uvećani limfni čvorovi". U ovom slučaju, limfni čvorovi se mogu otkriti dodirom (palpacija); to može biti znak raznih infekcija i bolesti.
Limfedem je prilično rasprostranjeno stanje limfnog sistema, koje nastaje usljed lokaliziranog zadržavanje tekućine i oticanja tkiva. Pogođena tkiva su u opasnosti od zaraze. Primarni limfedem uglavnom proizlazi iz loše razvijenih ili zbog nedostatka limfnih čvorova. Sekundarni limfedem rezultira uglavnom zbog disekcije limfnih čvorova kod poreracije raka dojke i od drugih tretmana, koji obično uključuju zračenja.
Limfomi su klasificirani kao tumori hematopoeze i limfnog tkiva i uglavnom se odnose na malignosti. Limfni čvorovi mogu postati otečeni, ali često nisu bolni.
Dodatne slike
uredi-
Limfni sistem -
Presjek malog zečjeg limfnog čvora -
Limfni sstem ruke -
Limfni sistem pazušne regije
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ "What are lymph nodes". Siamak N. Nabili, MD, MPH. 5. 2. 2015.
- ^ "Lymph Nodes Directory". www.webmd.com.
- ^ Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2002). Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-222-6.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Korene Z., Hadžiselimović R., Maslić E. (2001). Biologija 8. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 9958-10-396-6.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ Hadžiselimović R., Pojskić N. (2005). Uvod u humanu imunogenetiku. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo. ISBN 9958-9344-3-4.
- ^ "Swollen Glands and Other Lumps Under the Skin-Topic Overview". Children.webmd.com. Arhivirano s originala, 16. 1. 2014. Pristupljeno 24. 6. 2016.
- ^ a b c d Warwick, Roger; Peter L. Williams (1973) [1858]. "Angiology (Chapter 6)". Gray's anatomy. illustrated by Richard E. M. Moore (Thirty-fifth izd.). London: Longman. str. 588–785.
|access-date=zahtijeva|url=(pomoć)CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link) - ^ Kaldjian, Eric P. (oktobar 2001). "Spatial and molecular organization of lymph node T cell cortex: a labyrinthine cavity bounded by an epithelium-like monolayer of fibroblastic reticular cells anchored to basement membrane-like extracellular matrix". International Immunology. Oxford Journals. 13 (10): 1243–1253. doi:10.1093/intimm/13.10.1243. PMID 11581169. Pristupljeno 11. 7. 2008. Nepoznati parametar
|coauthors=zanemaren (prijedlog zamjene:|author=) (pomoć) - ^ "Definition: cortex of lymph node from Online Medical Dictionary". Pristupljeno 19. 10. 2008.[mrtav link]
- ^ Katakai, Tomoya (5. 7. 2004). "A novel reticular stromal structure in lymph node cortex: an immuno-platform for interactions among dendritic cells, T cells and B cells". International Immunology. 16 (8): 1133–1142. doi:10.1093/intimm/dxh113. PMID 15237106. Pristupljeno 11. 7. 2008. Nepoznati parametar
|coauthors=zanemaren (prijedlog zamjene:|author=) (pomoć)
Vanjski linkovi
uredi
- Lymph Nodes Arhivirano 30. 7. 2021. na Wayback Machine