Marshallov plan
Ovom članku potrebna je jezička standardizacija, preuređivanje ili reorganizacija. |
Maršalov Plan je bio plan SAD-a za obnavljanje savezničkih država u Evropi. Incijativa je nazvana po državnom sekretaru SAD-a George Marshallu. Uveden je 1947 godine pod nazivom ERP (engl. European Recovery Programm) . Istovremeno je imao i cilj suzbijanja komunizma. Plan je obuhvatao isporuku kredita, roba, sirovina kao i namirnica od strane SAD-a. Ukupna vrijednost ERP-a iznosila je 12,4 milijarde dolara. Energetika i rudarstvo su doživjeli posebno u Njemačkoj veliki napredak. [1]
Povod
urediPrije svega program je imao humanitarnu svrhu. Mnoge zemlje Evrope su bile potpuno uništene, industrijska proizvodnja je znatno pala, vladala je glad. Dalje SAD-u je trebao temelj za trgovinu s zemljama Evrope, a tako je trebao biti i suzbijen utjecaj SSSR-a kao i sprečavanje širenja komunizma.[2]
Uvod
uredi
George C. Marshall je 5.juna 1947 predstavio ideju Programa za oživljavanje Evrope (en. European Recovery Program, ERP). Na konferenciji u Parizu, kojoj zbog pritiska SSSR-a pojedine zemlje Istočne Evrope (Poljska, Čehoslovačka, Mađarska)[3] nisu učestvovale, usaglasilo je u julu 16 evropskih zemalja sporazum o privredi slobodnog tržišta.[4] Među 16 zemalja nalazile su se: Austrija, Belgija, Njemačka[5], Danska, Francuska, Holandija, Italija i Ujedinjeno Kraljevstvo.[2]
Obim programa
urediOd 1948. zvanično kreće program ERP. U toku od 1948-1952 SAD je dostavio gorivo, vještačko đubrivo, mašine, lijekove i namirnice u vrijednosti od 12,4 milijarde dolara. Od toga 1,5 milijardi je otpadalo na Zapadnu Njemačku dok Istočna kao i druge zemlje Istočnog bloka, nisu imale zbog sovjetskog utjecaja pristup programu.[4] Izvoznici iz SAD-a su, tokom programa, dobijali novac od svoje vlade. Evropski uvoznici su iznos od prodaje robe uplaćivali u poseban fond, koji je služio za međuevropsku trgovinu. Zapadna Njemačka je do 1978., shodno ugovoru, vratila SAD-u 1,1 milijardu dolara. Osnovan je i ERP fond koji je davao kredite, s povoljnim kamatama, malim i srednjim preduzećima[6]
Rezultat
urediNakon pristupljene pomoći privreda je u dotičnim zemljama Evrope jako porasla. Stvoreno je i novo tržište za plasiranje robe i proizvoda iz SAD-a. Saradnja među evropskim zemljama je poboljšana, time se Marshallov plan može smatrati bazom za osnivanje Evropske unije.[2]
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ Maršalov plan sa stranice njemačke fondacije Haus der Geschichte pristupljeno 8.2.2014 (de)
- ^ a b c Marshallplangeschichte-lexikon.de, pristupljeno 15.5.2014 (de)
- ^ Marshallplan US History Arhivirano 18. 4. 2015. na Wayback Machinemagazinusa.com 15.5.2014 (de)
- ^ a b Marshallplan und Währungsreform sa stranice njemačke fondacije Haus der Geschichte pristupljeno 15.5.2014 (de)
- ^ Zvanična podjela Njemačke dogodila se 1948. pogledaj Deutsche Teilung im Kalten Krieg BPB pristupljeno 15. 5. 2015 (de)
- ^ Marshallplanwissen.de, pristupljeno 15.5.2015 (de)
Vanjski linkovi
uredi- Der Marshallplan und seine Folgen Arhivirano 4. 3. 2016. na Wayback Machine (de)