Specijalna prava vučenja
Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
Specijalna prava vučenja (skraćeno SPV, eng.Special Drawing Rights - SDRs) imaju ulogu novca Međunarodnog monetarnog fonda, fiktivno ili umjetno kreiranog, zapravo svjetskog novca kao sredstva plaćanja u međunarodnim finansijskim transakcijama (uz Američki dolar i zlato), pa se zato i zove papirno zlato.
Svrha uvođenja Specijalnih prava vučenja
urediSvrha je uvođenja SPV-a povećanje finansijskog potencijala Fonda. Naime, zbog povećanog obima svjetske trgovine, izražene nelikvidnosti većeg broja zemalja i nedostatka zlata u monetarnim rezervama prijetila je opasnost zastoja u razvoju međunarodnih robnih i finansijskih transakcija. Zato su u Fondu 28. jula 1969. godine kreirana Specijalna prava vučenja po uzoru na Keynesov obračunski novac bancor. Pravilima Fonda su utvrđena prava vučenja svake zemlje članice, odnosno visina kvote do koje se svaka zemlja može koristiti tim pravom.
Fond emitira novac (SPV) i raspoređuje ga zemljama članicama, odnosno utvrđuje prava vučenja svake pojedine zemlje, a zbroj svih prava jednak je cjelokupnoj emisiji prava, tj. fiktivnog novca.
Zemlja koja želi iskoristiti pravo vučenja, čini to automatski, i bez posebnog postupka odobravanja. Obraća se Fondu koji joj u zamjenu za njena prava vučenja odobrava traženu valutu druge suficitarne zemlje.
Omjer pojedinih valuta u SP-u se određuje prema relativnoj važnosti te valute u međunarodnoj trgovini i finansijama. Taj omjer određuje MMF svakih pet godina. Odnos valuta u prošlosti i trenutno su:
- 1981–1985: USD 42%, DEM 19%, JPY 13%, GBP 13%, FRF 13%
- 1986–1990: USD 42%, DEM 19%, JPY 15%, GBP 12%, FRF 12%
- 1991–1995: USD 40%, DEM 21%, JPY 17%, GBP 11%, FRF 11%
- 1996–2000: USD 39%, DEM 21%, JPY 18%, GBP 11%, FRF 11%
- 2001–2005: USD 45%, EUR 29%, JPY 15%, GBP 11%
- 2006–2010: USD 44%, EUR 34%, JPY 11%, GBP 11%
- 2011–2015: USD 41,9%, EUR 37,4%, JPY 9,4%, GBP 11,3%