Vladislav II, kralj Poljske

Vladislav II Jagelo (poljski: Władysław II Jagiełło, litvanski: Jogaila Algirdaitis; 1351. - 1. juni 1434.) je bio veliki knez Litvanije (1377. - 1434.) i kralj Poljske (1386. - 1434.). Kralj Poljske je postao oženivši 11-godišnju poljsku kraljicuJadvigu, s kojom je zajedno vladao do njene smrti. Time je nastala Poljsko-litvanska personalna unija. Bio je posljednji paganski vladar srednjovjekovne Litvanije, koja je bila mnogo veća od današnje Litvanije. Da bi postao kralj morao je biti kršten i po krštenju dobio je ime Vladislav II. Osnivač je Jagelonske dinastije koja je postala jedna od najuticajnijih dinastija u kasnom srednjem i ranom novom vijeku u centralnoj i istočnoj Evropi. Za vrijeme njegove vladavine, Poljsko-litvanska država je bila najveća država kršćanskog svijeta.

Vladislav II
Kralj Poljske
Vladavina	1386 - 1434
Prethodnik	Jadviga
Nasljednik	Vladislav III
Supružnik	Jadviga, kraljica Poljske Ana Celjska Elizabeta od Pilice Sofija Halšanska
Djeca	Jadviga Jagelonska Vladislav III, kralj Poljske Kazimir IV, kralj Poljske
Dinastija	Jagelonci
Otac	Algirdas
Majka	Julijana Aleksandrovna
Rođenje	1. mart 1456 Kraków
Smrt	13. mart 1516 Budim

Biografija

Jagelo je bio potomak gediminidske dinastije kneževa i velikih kneževa Litve. Rođen je u Vilniusu. Otac mu je bio Algirdas, veliki knez Litvanije (1345-1377), a majka Julijana Aleksandrovna, kćerka tverskog velikog kneza Aleksandra.

Kada je Jagelo postao veliki knez 1377. godine, njegova starija braća iz Algirdasovog prvog braka bila su nezadovoljna. Stali su na stranu moskovskog kneza. Jagelo je 1380. potpisao mir s vitezovima Teutoncima. Poslije toga krenuo je pomoći Zlatnoj hordi u bici kod Kulikova, ali je zakasnio. Njegov amidža Kestutis ga je svrgnuo 1381. jer je bio nezadovoljan mirom sa Teutoncima. Jagelo je uspio za godinu dana povratiti vlast i zatvoriti amidžu.

Savez s Poljskom

Poljska i Litvanija u savezu 1387.

Jagelo je ozbiljno razmatrao mogućnost ženidbe s kćerkom moskovskog kneza. Vjerovatno je zaključio da time neće uspjeti zaustaviti Teutonce, pa je ušao u savez sa katoličkom Poljskom. Potpisao je s Poljskom 1385. savez iz Kreva. Godine 1386. oženio je poljsku vladaricu Jadvigu i postao kralj Poljske iure uxoris. U isto vrijeme Jagelo je prihvatio rimokatoličanstvo, kao i ostalo litvansko plemstvo. Od tada je nosio ime Vladislav II. Time je nastala Poljsko-litvanska unija, država sa ogromnom teritorijom.

Kraljica Jadviga je umrla 1399. godine nakon komplikacija pri porodu, a njihova kćerka, Elizabeta Bonifacija, je također vrlo brzo umrla. Vladislav je vladao još 35 godina nakon suprugine smrti. Neki su vjerovali da on nije imao prava da vlada nakon toga, iako ga je Jadvigina majka, poljska i ugarsko-hrvatska kraljica Elizabeta Kotromanić, zakonski usvojila kao svoje dijete i dijete svog umrlog muža kako bi imao pravo na nasljeđivanje poljske krune. Pošto nije bilo očitih pretendenata na prijestolje, Vladislav je ostao vladati i kao kralj Poljske.

Naredni brakovi

Nakon Jadvigine smrti Vladislav se oženio još tri puta. Drugu suprugu, Anu Celjsku, oženio je zbog njenog porijekla od izumrle poljske dinastije Pjast. S njom je imao jednu kćerku, Jadvigu, kojoj je dao ime po svojoj prvoj supruzi. Nakon Anine smrti Vladislav je oženio Elizabetu od Pilice, 45-godišnju dvostruku udovicu. S njom nije imao djece, a nakon njene smrti oženio je Sofiju Halšansku. Sofija mu je rodila dva sina, Vladislava i Kazimira. Međutim, Sofija, kao ni sam Vladislav, nije imala krvi Pjastovića, te je poljsko plemstvo odbijalo priznati njene sinove za Vladislavove nasljednike. Plemstvo je insistiralo da nakon Vladislavove smrti za vladaricu izaberu njegovu kćerku Jadvigu, koja bi vladala kao Jadviga II, ali ona je umrla neudata prije oca, najvjerovatnije otrovana od maćehe Sofije. Nakon smrti Vladislavove kćerke Jadvige poljsko plemstvo nije imalo izbora nego da prihvati Vladislavove i Sofijine sinove kao buduće kraljeve.

Rat s Teutonskim redom

Jagelovo pokatoličavanje označilo je i uspostavu rimokatoličanstva kao službene vjere u Litvaniji, koja je dotad bila uglavnom paganska zemlja. Poganski običaji su se i dalje održavali u narodu, ali plemstvo je prihvatilo katoličanstvo, jer je dobilo obećanje da će imati glas pri izboru budućih poljsko-litvanskih vladara.

Pošto je Litvanija prestala biti paganska zemlja, Teutonski red više nije imao opravdanja voditi antipaganski križarski rat. Dotad su Teutonci osvajali teritorije pod izgovorom križarskog rata. Ponovo su izvršili invaziju 1398. i tada Poljaci i Litvanci nisu bili dovoljno spremni. Teutonski red je proglasio rat 1409. godine protiv Poljsko-litvanske unije. U početku su Teutonci uspješno izvršili invaziju velikih dijelova Poljske, ali Poljaci su ih odbili i zauzeli Bromberg. Sklopljen je privremeni mir, koji je trajao do 1410. godine. Poljaci i Litvanci su odlučili ukloniti Teutonski opasnost jednom zauvijek i iskoristili su predah za prikupljanje snaga.

Došlo je do odlučujuće bitke, jedne od najvećih srednjovjekovnih bitaka. Vladislav II je porazio Teutonski red u velikoj bici kod Grinvalda 15. jula 1410. godine. To je bio veliki poraz za Teutonce, koji označava početak njihovog povlačenja. Teutonski red se poslije toga nikad nije oporavio.

Smrt i nasljednici

Vladislav je umro 1434. godine. Bio je prvi od litvanskih velikih kneževa koji su postali kraljevi Poljske. Naslijedio ga je sin, Vladislav III, a poslije njegove smrti u bici kod Varne poljsku krunu je naslijedio Jagelov drugi sin, Kazimir IV.