Blastula
Blastula (lat. blastula = mala klica, od grč. βλαστός - blastós klica, zametak) je šuplja sferna tvorevina, koja okružuje unutrašnju – tekućinom ispunjenu – šupljinu zvanu blastocel koji se formira u ranom stadiju embrionskog razvoja u životinja.[1][2][3][4]
| Blastula | |
|---|---|
 | |
| Blastulacija: 1 - Morula 2 - Blastula. | |
| Dani | 4 |
| Prekursor | Morula |
| Razvojni stadij | Gastrula |
Razvoj embrija počinje kada spermatozoid oplodi jaje, kada nastaje zigot koji prolazi mnogo brazdanja da bi se razvila u kuglasta, dudolika grupa ćelija zvana morula. Tek nakon formiranja blastocela rani embrion postaje blastula. Blastula prethodi formiranju gastrule u kojoj se formiraju klicini listovi embriona.[5]
Opće obilježje blastule kičmenjaka je da se sastoji od sloja blastomera, zvanog blastoderm, koji okružuje blastocel.[6][7] Kod sisara, blastula se naziva blastocist. Blastocist sadrži embrioblast ili unutrašnju ćelijsku masu, koja se kasnije razvija u konačne strukture fetusa, te trofoblast, koji nastavlja formiranje vanembrionskih tkiva.[5][8]
Tokom razvoja blastule, u ranom embriju se odvijajaju brojnez aktivnosti koje uspostavljaju ćelijsku polarnost, ćelijske specifikacije, formiranje osi i regulaciju genske ekspresije.[9] U mnogim vrstama poput Drosophile i Xenopusa midblastularna tranzicija (MBT) jest presudan korak u razvoju tokom kojeg se maternalna mRNA degradira, a kontrolu nad razvojem preuzima embrij.[10] Mnoge interakcije između blastomera ovise o ekspresiji kaderina, naročito E-kaderina u sisara i EP-hadherina u vodozemaca.[9] ž U oblasti istraživanja matičnih ćelija, istraživanje blastule i ćelijske specifikacije ima mnogo implikacija, a kontinuirano poboljšava liječenje plodnosti.[8] Embrionalnske matične ćelije formiraju polje koje, iako kontroverzno, ima ogroman potencijal u liječenju bolesti. Kod pripadnika roda Xenopus blastomere se ponašaju kao ćelijski multipotentne (tzv. totipotentnost) matične ćelije koje mogu migrirati po nekoliko puteva, ovisno o ćelijskoj signalizaciji.[11] Manipuliranjem ćelijskim signalima tokom razvoja blastule mogu se formirati razna tkiva. Ovaj potencijal može biti primijenjen u regenerativnoj medicini za liječenje bolesti i ozljeda. Fertilizacija in vitro uključuje implantaciju blastule u majčinu maternicu.[12] Implantacija stanica blastule može služiti u eliminaciji neplodnosti.[13][14]
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ Hall J. E., Guyton A. C. (2006): Textbook of medical physiology, 11th edition. Elsevier Saunders, St. Louis, Mo, ISBN 0-7216-0240-1.
- ^ Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2000): Biologija 1, Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-686-8.
- ^ Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2000): Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-222-6.
- ^ "Blastula". Encyclopedia Britannica, 2013.
- ^ a b Gilbert, Scott (2010). Developmental Biology 9th Ed + Devbio Labortatory Vade Mecum3. Sinauer Associates Inc. str. 243–247, 161. ISBN 978-0-87893-558-1.[mrtav link]
- ^ Lombardi, Julian (1998). "Embryogenesis". Comparative vertebrate reproduction. Springer. str. 226. ISBN 978-0-7923-8336-9.
- ^ Forgács & Newman, 2005: str. 27
- ^ a b Cockburn, Katie; Rossant, Janet (2010). "Making the blastocyst: lessons from the mouse". Journal of Clinical Investigation. 120 (4): 995–1003. doi:10.1172/JCI41229.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ a b Heasman, J (1997). "Patterning the Xenopus blastula". Development (Cambridge, England). 124 (21): 4179–91. PMID 9334267.
- ^ Tadros, Wael; Lipshitz, Howard D. (2004). "Setting the stage for development: mRNA translation and stability during oocyte maturation and egg activation inDrosophila". Developmental Dynamics. 232 (3): 593–608. doi:10.1002/dvdy.20297.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ Gourdon, John B.; Standley, Henrietta J. "Uncommitted Xenopus blastula cells can be directed to uniform muscle gene expression by gradient interpretation and a community effect". The International Journal of Developmental Biology (Cambridge, UK). 46 (8): 993. PMID 12533022.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ Toth, Attila. "Treatment: Addressing the Causes of Infertility in Men and Women". Macleod Laboratory. Pristupljeno 22. 3. 2013.
- ^ Forgács, G. & Newman, Stuart A. (2005). "Cleavage and blastula formation". Biological physics of the developing embryo. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-78337-8.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Cullen, K.E. (2009). "embryology and early animal development". Encyclopedia of life science, 2. Infobase. ISBN 978-0-8160-7008-4.
Vanjski linkovi
uredi