Karlo I Robert, kralj Ugarske
Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
Karlo I Robert (mađarski: Károly Róbert; 1288. - 16. juli 1342.) je bio kralj Ugarske od 1308. do 1342. godine. Bio je član Anžujske dinastije a njegova baka Marija je bila kćerka ugarskog kralja Stjepana V. Naslijedio je 1295. godine svog oca Karla Martela kao pretendent na ugarsko prijestolje. Međutim, većina ugarskih prelata i plemića je odbila da prizna njegovu titulu i ostala lojalna ugarskom kralju Andriji III.
| Karlo I Robert | |
|---|---|
 | |
| Kralj Ugarske | |
| Vladavina | 1301. - 1342. |
| Prethodnik | Andrija III |
| Nasljednik | Ludovik I |
| Supružnik | Marija od Butoma Beatrice Luksemburška Elizabeta Pjast |
| Rođenje | 1288. |
| Smrt | 16. juli 1342. (u 54. godini) |
| Mjesto sahrane | Bazilika sv. Stjepana, Székesfehérvár |
Karlo je došao u Kraljevinu Ugarsku na poziv uticajnog hrvatskog plemića Pavla Šubića u augustu 1300. godine. Kralj Andrija III je umro 14. januara 1301. godine, a u roku od četiri mjeseca Karlo je krunisan za kralja. Većina ugarskih plemića je odbila da ga prizna za kralja i izabrala češkog kralja Vaclava III. Nakon toga, Karlo se povukao u južne regije kraljevstva. Papa Bonifacije VIII je priznao Karla kao zakonitog kralja Ugarske 1303. godine, ali on nije bio u mogućnosti da ojača svoj položaj u odnosu na svog protivnika. Vaclav je abdicirao u korist bavarskog vojvode Otona III 1305. godine, jer nije imao centralnu vlast. Kraljevina Ugarska se raspala na desetak provincija u kojima su vladali moćni plemići ili oligarsi. Jednog od tih oligarha, Ladislasa Kana, je zarobio bavarski vojvoda Oton III 1307. godine. Nakon toga, Karla su prihvatili za kralja svi plemići 27. novembra 1308. godine u Pešti, ali je on imao vlast samo u južnom dijelu svog kraljevstva.
Karlo je pobijedio u prvoj odlučujućoj bici kod Rozgonija (današnje Rozhanovce, Slovačka) 15. juna 1312. godine. Nakon toga njegove trupe su zauzele većinu tvrđava moćne porodice Aba. Tokom naredne decenije, Karlo je obnovio kraljevsku vlast prvenstveno uz pomoć prelata i plemića. Nakon smrti najmoćnijeg oligarha Matije Csáka 1321. godine, Karlo je postao neprikosnoveni vladar cijelog kraljevstva, sa izuzetkom Hrvatske gdje su lokalni plemići sačuvali svoj autonomni status. Nije bio u stanju da spriječi Vlašku da postane nezavisna kneževina nakon poraza u bici kod Posada 1330. godine. Karlovi savremenici opisuju ovaj poraz kao Božiju kaznu zbog njegove okrutne osvete i ubistva porodice Felicijana Zaha koji je pokušao da pobije kraljevsku porodicu.
Karlo je trajno riješio zemljišne grantove uvodeći sistem "zapisani feud" pri čemu su njegovi službenici ubirali značajne prihode. U drugoj polovini vladavine je uspostavio Red sv. Georgea koji je predstavljao prvi sekularni poredak vitezova. Promovisao je otvaranje novih rudnika zlata, čime je Ugarska postala najveći proizvođač zlata u Evropi. Prvi ugarski zlatnik je kovan tokom njegove vladavine. Na kongresu u Visegradu 1335. godine, posredovao je u pomirenju češkog kralja Ivana i poljskog kralja Kazimira III. Sporazumi potpisani na tom kongresu su doprinijeli razvoju novih komercijalnih puteva koji su povezivali Ugarsku sa zapadnom Evropom. Karlovi napori ponovnog ujedinjenja Ugarske te njegove administrativne i ekonomske reforme su uspostavili osnove za dostignuća njegovog sina i nasljednika Ludovika Velikog.
