Kraljevina Crna Gora
Kraljevina Crna Gora bila je monarhija u jugoistočnoj Evropi na teritoriji današnje Crne Gore, tokom burnog vremenskog perioda na Balkanskom poluostrvu koji je prethodio i Prvom svjetskom ratu. Zvanično je to bila ustavna monarhija, ali u praksi apsolutistička. Dana 28. novembra 1918. godine, po završetku Prvog svetskog rata, sa crnogorskom vladom još u izbjeglištvu, Skupština Podgorice je proglasila ujedinjenje sa Kraljevinom Srbijom, koja je tri dana kasnije pripojena Kraljevstvu Srba, Hrvata i Slovenaca 1. decembra 1918. Ujedinjenje sa Srbijom trajalo je, kroz različite države, skoro 88 godina, sve do 2006. kada proglašava nezavisnost.
| Kraljevina Crna Gora Краљевина Црна Горa |
||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1910–1918 | ||||||||||
|
||||||||||
|
||||||||||
| Himna: Ubavoj nam Crnoj Gori |
||||||||||
 |
||||||||||
| Glavni grad | Cetinje 42°23′N 18°55′E / 42.383°N 18.917°E |
|||||||||
| Najveći grad | Podgorica | |||||||||
| Službeni jezik | Srpski | |||||||||
| Etničke grupe | Crnogorci, Srbi | |||||||||
| Religija | Pravoslavlje (službeno)[1] | |||||||||
| Državno uređenje | Ustavna monarhija | |||||||||
| Kralj | ||||||||||
• 1910 - 1918. |
Nikola I | |||||||||
| Premijer | ||||||||||
• 1910 - 1912. (prvi) |
Lazar Tomanović | |||||||||
• 1917 - 1918. (zadnji) |
Evgenije Popović | |||||||||
| Zakonodavstvo | ||||||||||
| Osnivanje | 28. augusta 1910. | |||||||||
| Ukidanje | 28. novembra 1918. | |||||||||
| Površina | ||||||||||
• Ukupno |
~18.000[2] km2 | |||||||||
| Stanovništvo | ||||||||||
• Ukupno (1914.) |
~500.000[2] | |||||||||
| Valuta | Crnogorski perper | |||||||||
| Vremenska zona | UTC +1 | |||||||||
| Danas dio |  Crna Gora Srbija Kosovo |
|||||||||
Historija
uredi
Crnogorski knez Nikola I je na Cetinju 28. augusta 1910. godine proglasio Kraljevinu Crnu Goru, uzdigavši državu iz ranga Kneževine. Kralj Nikolaj I vladao je zemljom kao princ od 1860. godine, a početkom 20. vijeka pokrenuo je nekoliko reformi modernizacije, poput uvođenja ustava i nove valute, crnogorskog perpera.
Crna Gora je pristupila Prvom balkanskom ratu 1912. godine, nadajući se da će osvojiti udio u posljednjim područjima Rumelije pod osmanlijskom kontrolom. Crna Gora je ostvarila daljnje teritorijalne dobitke podjelom Sandžaka sa Srbijom 30. maja 1913. Ali Crnogorci su morali da napuste novoosvojeni grad Iškodar (današnji Skadar) novoj državi Albaniji u maju 1913. godine, na insistiranje velikih sila. Esad-paša je sklopio dogovor o predaji grada Crnogorcima u zamjenu da Crna Gora podrži njegove pretenzije na Centralnu Albaniju. Međutim, kako su Skadar i okolina imali veliku albansku većinu, to je područje pripalo državi Albaniji. Kada je u junu 1913. izbio Drugi balkanski rat, Srbija se borila protiv Bugarske, a kralj Nikola je stao na stranu Srbije.
Tokom Prvog svjetskog rata (1914–1918) Crna Gora se udružila sa Antantom, u skladu sa prosrpskom politikom kralja Nikole. Shodno tome, Austrougarska je okupirala Crnu Goru od 15. januara 1916. do oktobra 1918. godine.
Potpisivanje Krfske deklaracije 20. jula 1917. nagovijestilo je ujedinjenje Crne Gore sa Srbijom. Dana 26. novembra 1918. godine Skupština Podgorice, izabrano tijelo koje je tvrdilo da predstavlja crnogorski narod, jednoglasno je usvojilo rezoluciju o svrgavanju kralja Nikole I (koji je još bio u izbjeglištvu) i ujedinjenju Crne Gore sa Srbijom. Po tom događaju Nikola I, koji je prethodno podržavao ujedinjenje sa Srbijom u veću državu sa svojom dinastijom koja je imala ključnu ulogu, prešao je na promovisanje crnogorskog nacionalizma i suprotstavljanje uniji sa Srbijom, na čemu je ostao do svoje smrti u Francuskoj 1921.
Srbija i Crna Gora su 1. decembra 1918. zajedno činile glavni dio novog Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca.
Tokom Drugog svjetskog rata, okupatorske snage u Jugoslaviji razmišljale su o pretvaranju marionetske države Crne Gore u marionetsku kraljevinu, ali od ovih planova nije bilo ništa.
Vladari
urediKralj Crne Gore (1910–1918)
uredi- Nikola I Petrović Njegoš (1910–1918)
Premijeri (1910–1916)
uredi- Lazar Tomanović (1910–1912)
- Mitar Martinović (1912–1913)
- Janko Vukotić (1913–1915)
- Milo Matanović (1915–1916)
- Lazar Mijušković (1916.)
Premijeri u izbjeglištvu (1916–1922)
uredi- Lazar Mijušković (1916.)
- Andrija Radović (1916–1917)
- Milo Matanović (1917)
- Evgenije Popović (1917–1919)
- Jovan Plamenac (1919–1921)
- Anto Gvozdenović (1921–1922)
- Milutin Vučinić (1922)
- Anto Gvozdenović (1922.)
Galerija
urediTakođer pogledajte
urediReference
uredi- ^ Ustav Knježevine Crne Gore, 1905, član 40, "Stav 1: Državna vjera u Crnoj Gori je pravoslavna. Stav 2: Crnogorska crkva je autokefalna. Nezavisna je od svake druge crkve, ali održava dogmatsko jedinstvo sa istočnim - Pravoslavna Vaseljenska Crkva Stav 3: Sve ostale priznate vjere su slobodne u Crnoj Gori.[1]
- ^ a b Živko Dragović, Ljub. A. Bakić, Poznavanje zakona. str. 105 — Cetinje 1914, Državna štamparija Crne Gore
Literatura
uredi- Živojinović Dragoljub R. (2014). "Kralj Nikola i teritorijalno proširenje Crne Gore, 1914–1920". Balcanica (45). Pristupljeno 1. 3. 2023.CS1 održavanje: datum i godina (link)
Vanjski linkovi
uredi
Kraljevina Crna Gora na Wikimedia Commonsu- Kraljevina Crna Gora u 1918 – Terra
- Crna Gora – World Statesmen
42°38′00″N 19°32′00″E / 42.6333°N 19.5333°E42°38′00″N 19°32′00″E / 42.6333°N 19.5333°E