Ӏапказ
Океан[1] йа Ӏапказ[2][3] (шира желт. Ὠκεανός / Ôkeanós) — географехь, инзаре йоккху меттиг дӀалаьцна лаьтташ массо а континенташна гобаьккхина долу дуьра хи ду. Латтан 71,1 % тӀехуле дӀалаьцна латтош йу «планетан Ӏапказо» йа «Ӏапказ» (доккха О дуьллуш хьалха) Ткъа и-ша бу 5 Ӏапказе бекъалуш. Берриге хӀордаш цаьрна йуккъе боьлхуш бу.
Бекъабалар
бӀаьра нисйан| ЦӀерш | Майдан хьал | % | Хаам |
|---|---|---|---|
| Тийна Ӏапказ | 165 250 000 kм2 | 43,5 | Уггарe боккха а, уггар кӀоргa Ӏапказ бу хӀунда аьлча цо Латтан 1/3 тӀехуле дӀалоцу. Иза бу Евразин а, Австралин а малхбузехьа, Къилбаседа а, Къилба Америкин а малхбалехьа, Антарктидан къилбехьа йукъехь. Цуьнан центр йолу меттехь а, малхбузеран агӀо йолу меттехь а, хина бухахь вулканизм ю. |
| Атлантикин Ӏапказ | 106 400 000 kм2 | 28,0 | Тийна Ӏапказ тӀехьа шозлагӀа боккха Ӏапказ бу. Шораллина къилбседера къилбе кхаччалц 5 000 км йу. КӀеззиг вулканизм йолуш хин бух бу цун. Ткъа иштта хина бух можа басехь бу. ХӀунда аьлча шорта дaккхи дуьра доцу хиш ду Къилба Америкера а, Йуккъера Африкера цуьнах кхеташ, масалла: Амазонка, Конго (эрк). |
| ХӀиндин Ӏапказ | 73 556 000 kм2 | 19,4 | |
| Къилба Ӏапказ | 20 327 000 kм2 | 5,4 | Антарктидан гобаьккхина болу Ӏапказ. Кхечу Ӏапказашка хьаьжча цуьнан шен къастина доза дац. |
| Къилбаседа Шен Ӏапказ | 14 090 000 kм2 | 3,7 | Уггар жима а, кӀоргa а боцуш Ӏапказ бу. |
Билгалдахарш
бӀаьра нисйан- ↑ Карасаев А.Т., Мациев А.Г. - Русско-чеченский словарь - 1978
- ↑ Урок на тему: "Хуттургех Ӏамийнарг карладаккхар а, тӀечӀдар а.» (7 класс). infourok.ru. Архивйина 2021 шеран 22 октябрехь
- ↑ Урок №33 Масдар классашца а, терахьашца а. urok95. Архивйина 2023-02-05 — Wayback Machine
Хьажоргаш
бӀаьра нисйан
Викилармехь йу Ӏапказ теман медиафайлаш- Ӏапказы и моряАрхивйина 2016-02-01 — Wayback Machine.
- П. Ю. Плечов Происхождение Ӏапказа.