Wikipedia

Bayot

ikatulong kinatawhan sa binarismong pangkinatawhan sa Filipinas
(Naredirek gikan sa Lalaki nga bayot)
Mahitungod kini sa kultura sa Pilipinas. Alang sa pulong sa Iningles, adtoa ang Gay.

Sa Pilipinas, ang bayot, baklâ (sa Tinagalog), o agî (sa Hiligaynon) usa ka tawhanong gihimugso nga laki ug apan gikuha ang mga pamatasang binabaye niini.[1] Kanunay silang giisipong ikatulo nga kinatawhan.[2] Daghang mga bayot ang sagad maibog sa mga lalaki.[3] Ang kaatbang nga pulong niini sa mga lesbiyana nga may pamatasan sa pagkalalaki mao ang "tomboy" (ginatawag usab og lakin-on o binalaki).[4] Ang pulong nga "bayot" kasagarang sayop nga ginagamit alang sa mga babaye nga trans.[5]

Si Vice Ganda, ang kinabatongang bayot sa industriya sa kalingawan.

Tungod kay gitugotan sila sa katilingban sa wala pa ang kolonyalismo gikan sa Kasadpan ug daghan kanila ang nagsilbing espirituhanong mga lider nailhang babaylan, katalonan, ug uban pang mga miriko sa wala pa ang kolonyal sa Pilipinas, ang mga bakla gidawat na sa katilingbang Pilipino. Usa ka gamay'ng minoriya sa mga Pilipino, nga kasagarang gipalihok sa relihiyosong mga tinuohan, dili mouyon o mosalikway sa mga bayot. Ang usa ka bayot kasagarang gihulagway nga parlorista, usa ka mapagawalon, taga-suot og camp nga nagatrabaho sa usa ka beauty salon; bisan pa niana, sa pagkatinuod, ang mga bayot milambo sa nagkalain-laing mga sentro sa tibuok nasod, gikan sa ubos ngadto sa taas nga lebel.[6][7][8]

Ginikanan

Sa modernong Sinugbuanon ug Pinilipino, ang lugpong nga "bayot" ug "baklâ" kasagarang ginagamit sa pagpasabot nga "lalaking binabaye" (kun effeminate man) o "homosekswal".[9][10] Usa ka Pilipinhong antropologo nga si Martin F. Manalansan, naila niya ang duha ka posibleng sinugdanan sa pulong. Usa ka katin-awan mao nga panagsama kini sa mga pulong nga "babaye" ug "lalaki". Ang alternatibo kay gikan kini sa pulong nga babaylan, nga gigamit sa paghubit sa wala pa ang shamanismo sa kadaghanan sa mga etnisyang Pilipino.[11][12]

Bisan pa, ang pulong mismo gigamit na sa miaging mga gatosay, bisan pa sa lain-laing mga konteksto. Sa pinulogang Karaang Tagalog, ang pulong nga bacla gapasabot nga "kawalay kasiguruhan" o "pagkadili-makahukom".[11] Ang mga lalaking homosekswal nga morag babaye tan-awon ginatawag hinuong binabaé o bayogin (gipanitik usab og bayoguin, "dili makasanay") sukad sa panahon sa kolonyal sa mga Kinastila.

Ang magbabalak nga si Francisco Balagtas migamit sa pulong nga bacla sa paghisgot sa "usa ka temporaryo nga kakuwang sa kasulbaran", sama sa makit-an sa iyang sikat nga mga buhat Florante at Laura ug Orosman at Zafira.

Sa pag-abot sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan, ang termino nga baklâ nausab na nga nagkahulogang “makahadlok” o “maluya” sa Tinagalog, ug nahimong mapasipalahon nga pulong alang sa mga lalaki nga binabae.[13] Usa ka sagad nga eupemismo alang sa baklâ niining panahona mao ang "pusong babae". Ang pusong babae mao'y usa ka lugpong nga sagad ginagamit niining panahona sa pagpasabot sa baklâ.

Ang lugpong nga baklâ o bayot wala mawad-an og orihinal nga dili maayong kahulogan niini hangtod sa napuloan-1990, sa dihang ang gidawat kaayo ang panaghisgot bahin sa mga pagkailhanan sa LGBT nakakuha og dugang nga pagdawat sa publiko.[11][14] Ang ubang lumad nga mga pulong alang sa baklâ anaa usab sa ubang mga pinulongan sa Pilipinas, ang uban kanila dila na magamit.

Aduna'y usab daghang mga modernong neyologismo nga ginagamit alang sa bakla, labi na sa swardspeak, nga aduna'y lokal nga mga pagbinag-ohay sa pagdawat. Naglakip kini sa mga termino sama sa badáf, badíng, beki, judíng, shokì, shoklâ, sward, ug ang vaklúsh, taliwala sa daghan pang uban.[15][16]

Kahulongan

Ang baklâ o bayot mao'y usa ka pagkailhanan sa kinatawhan nga diin ang mga lalaki nagdawat sa ilahang pagpayahag sa kinatawhan nga pagkababaye. Naglakip kini sa mga pamatasan ug sinultihan nga binabaye, paggamit og make-up, pagpanamit og sukwahi, ug taas og buhok; ang tanan gitumbok uban ang termino sa Tinagalog nga kabaklaan. Bisan pa, ang bayot wala gilakip aa sekswalidad ug dili usa ka oryentasyong sekswal, busa dili kini direkta nga katumbas sa terminong Ingles nga "gay". Sa talagsaong mga higayon, ang bayot mahimong mailhanan nga mga lalaki nga heterosekswal o bisekswal, bisan pa kasagaran sila'y mga lalaki nga homosekswal.[13][17][18][19]

Tungod kay ang termino nga baklâ espesipikong gipasabot nga binabaye, kasagaran wala kini magamit sa mga lalaking bayot maskulino. Bisan pa, tungod sa nagkadaghang globalisasyon ug impluwensya gikan sa Kasadpang mga kategoriya sa oryentasyong sekswal, nahimo kining sayop nga gipakasama sa pulong nga "gay" ug kasagarang ginagamit alang sa mga lalaki nga homosekswal, bisan unsa pa ang pagkalalaki o pagkababaye sa panagway sa tawo.[13][14]

Sa katilingbang Pilipinhon, ang baklâ kanunay nga makit-an nga isip "ikatulong kinatawhan" sa kasagaran.[13][2] Ang kanta sa mga bata nga nagsugod sa "girl, boy, baklâ, tomboy" nagpakita niini pinaagi sa pag-ilahan sa upat ka lain-laing mga kinatawhan.[14][19]

Tan-awa usab

Mga pakisayran

  1. ↑ Tan, Michael L. (2001). "Survival Through Pluralism: Emerging Gay Communities in the Philippines". Journal of Homosexuality. 40 (3/4): 117–42. doi:10.1300/j082v40n03_07. PMID 11386330. S2CID 43819477.
  2. ↑ 2.0 2.1 Aggleton, Peter (1999). Men who sell sex: international perspectives on male prostitution and HIV/AIDS. Temple University Press. p. 246. ISBN 1-56639-669-7. Retrieved Hunyo 5, 2010.
  3. ↑ Diaz, Robert (2015). "The Limits of Bakla and Gay: Feminist Readings of My Husband's Lover, Vice Ganda, and Charice Pempengco". Signs. 40 (3): 721–745. doi:10.1086/679526. S2CID 147230469.
  4. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Ceperiano
  5. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Tamayo
  6. ↑ Benedicto, Bobby (2008). "The Haunting of Gay Manila: Global Space-Time and the specter of Kabaklaan". GLQ: A Journal of Lesbian and Gay Studies. 14 (2–3): 317–338. doi:10.1215/10642684-2007-035. S2CID 143735570.
  7. ↑ Poushter, Jacob; Kent, Nicholas (Hunyo 25, 2020). "The Global Divide on Homosexuality Persists". Pew Research Center. Retrieved Oktubre 30, 2020.
  8. ↑ Patiag, Vonne (Marso 3, 2019). "In the Philippines they think about gender differently. We could too". The Guardian. Retrieved Oktubre 30, 2020.
  9. ↑ Wolff, John U. (1972). "baklà". A Dictionary of Cebuano Visayan. Vol. 1. p. 86.
  10. ↑ "bakla". Tagalog Dictionary. 2004. Retrieved Disyembre 5, 2009.
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 Manalansan, Martin F. (2015). "Bakla (Philippines)". The International Encyclopedia of Human Sexuality: 113–196. doi:10.1002/9781118896877.wbiehs042. ISBN 9781118896877.
  12. ↑ Manalansan, Martin (2003). Global Divas: Filipino Gay Men in the Diaspora (illustrated ed.). Durham: Duke University Press. p. 25.
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 13.3 Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Garcia2
  14. ↑ 14.0 14.1 14.2 McSherry, Alice; Manalastas, Eric Julian; Gaillard, J. C.; Dalisay, Soledad Natalia M. (Enero 2, 2015). "From Deviant to Bakla, Strong to Stronger: Mainstreaming Sexual and Gender Minorities into Disaster Risk Reduction in the Philippines". Forum for Development Studies. 42 (1): 27–40. doi:10.1080/08039410.2014.952330. S2CID 154043405.
  15. ↑ Bediones, Gray (2018). Bekilipino: "Ang Paglaladlad ng Gay Lingo sa Kultura at Wikang Filipino".
  16. ↑ Yuson, Alfred A. (Enero 9, 2017). "Neologisms". PhilStar Global. Retrieved Oktubre 31, 2020.
  17. ↑ Banzhaf, Jane S. (1969). Toward the Exploration of the Bakla Personality (Thesis). Ateneo de Manila University.
  18. ↑ Garcia, Neil C. (1992). "Closet Quivers: Politics and Poetics". Diliman Review. 40 (2): 5–10.
  19. ↑ 19.0 19.1 Garcia, J. Nelia C. (2000). "Performativity, the bakla and the orienting gaze". Inter-Asia Cultural Studies. 1 (2): 265–281. doi:10.1080/14649370050141140. S2CID 145490503.
Gikuha gikan sa "https://ceb.wikipedia.org/w/index.php?title=Bayot&oldid=34917912"
  NODES
INTERN 2