Nord-Pas-de-Calais

Ang Nord-Pas-de-Calais (Olandes: Noord-Nauw van Kales) usa sa 26 ka mga rehiyon sa Pransiya. Ang Nord-Pas-de-Calais gitibuok sa mga departamento sa Nord ug Pas-de-Calais, sa amihanang bahin sa nasod, duol sa Belhika. Usa kini sa labing daghang tawo matag kilometro kuwadro sa tibuok Pransiya: nagpuyo dinhi ang upat ka milyon ka mga tawo, 7% sa tibuok populasyon sa Pransiya. 83% niini anaa sa mga urban nga katilingban nanimuyo.

Rehiyon sa Nord-Pas-de-Calais
((bandila sa rehiyon))	(Logo sa Rehiyon)
Nahimutangan
Pagdumala
Kapitolyo	Lille
Mga departamento	Nord Pas-de-Calais
Arrondissements	13
Mga kanton	156
Mga komyun	1,546
Mga estadistika
Langyab1	12,414 km²
Populasyon	(ika-4)
- Enero 1, 2005 est.	4,032,000
- Marso 8, 1999 sensu	3,996,588
- Densidad (2005)	325/km²
1 Binase sa impormasyon gikan sa French Land Register. Wala gilakip ang mga estuwaryo, ug ang mga lanaw ug glacier nga dako pa sa 1 km².

Ang administratibong kapital mao ang dakbayan sa Lille. Ang ubang dagkong lungsod naglakip sa Valenciennes, Lens, Douai, Béthune, Dunkerque, Maubeuge, Calais, Boulogne-sur-Mer ug Arras.

Kasaysayan

Ang Nord-Pas-de-Calais gipuy-an na bisan pa man sa prehistorikong panahon. Kini ang usa sa labing estratehikong dapit sa Pransiya ug busa nahiagom sa daghang pag-inilogay sa mga nasod. Ang kanhi pamuno sa Pransiya nga si Charles de Gaulle (kinsa natawo sa Lille) miingon nga ang rehiyon usa ka "makamatay nga dalan" diin ang daghang mga mitakas nga mga sundalo miagi. Giilog kini sa mga Celtic nga Belgae, sa mga Romano, sa mga barbarong Frank, ug sa Alamanni. Giilogan kini sa Inglatera, Pransiya ug Burgundy panahon sa Usa ka Gatos ka Tuig nga Gubat sa wala pa mahimong lakip sa Gingharian sa Pransiya pagka-ika-15 nga siglo. Gihatag kini sa Katsilang Netherlands sa tuig 1598 isip dowry. Sa ika-17 nga siglo kini gibalik sa Pransiya bisan sa pagsuki sa mga lokal nga molupyo nga sagad mga Flemish. Human sa Rebolusyong Pranses kini gibahin ngadto sa presenteng duha ka departamento.

Panahon sa ika-19 nga siglo ang rehiyon nahiagom sa paspas nga industriyalisasyon ug nahimong ikaduha sa Alsace-Lorraine kon industriya ang estoryahan. Wala mahilabti ang Nord-Pas-de-Calais sa Gubat Pranses-Prusyan sa 1870; gani kini nakatabang pa hinuon sa rehiyon tungod kay ang nag-unang industriyal nga rehiyon, ang Alsace-Lorraine, nakuha man sa Alemanya. Apan sa duha ka mga Kalibotanong Gubat ang dapit nahiagom og labihang pagkaguba. Sa Unang Gubat Kalibotanon hapit ang tibuok rehiyon ang giokupar sa mga Aleman. Daghan sa iyang mga lungsod ug ginatos ka milya kuwadrado sa iyang yuta ang naguba sa upat ka tuig nga gubat sa trintsera. Kini ang labing bun-og sa mga rehiyon sa Pransiya niadtong panahona. Sa Ikaduhang Gubat Kalibotanon kini giokupar na usab sa mga Aleman ug gihimong base sa Luftwaffe ug sa mga V-1 ug V-2 nga sistema sa proyektil (missile) sa pag-atake sa Alemanya sa Inglatera. Ang pagpamomba sa mga puwersa sa Alyansa ug ang gubat sa ubos dugang miguba sa mga lungsod sa rehiyon. Bisa kon ang ubang bahin sa rehiyon nalibre na pagka-Septiyembre 1944, ang Dunkerque nagpabilin ubos sa kontrol sa mga Aleman hangtod sa Mayo 9, 1945. Kini ang labing ulahing naokupar nga bahin sa Pransiya. Ang gubot nga kasaysayan sa dapit makita sa daghang mga memoryal ug mga menteryo alang sa mga sundalo, sama sa Memoryal sa Vimy, sa Bakilid sa Vimy, ang labing importanteng memoryal sa Canada alang sa iyang mga sundalo.

Human sa gubat ang rehiyon nahiagom sa malisod nga dagan sa ekonomiya bisan kon may gamayng alibyo tungod sa pag-abli sa Eurotúnel (Channel Tunnel) uban ang pagdaghan sa trapiko niini.

Demograpiya

Bisan kon mayoriya sa rehiyon nagtabi sa Prinanses, may duha ka signipikanteng katilingban nga nagtabi og minoryang pinulongan:

• Ang mga Fleming, kang kinsa presensiya makita sa daghang mga Dutch nga ngalan sa dapit, ug nga nagtabi sa West Flemish nga diyalekto sa pinulongang Dutch.
• Ang mga Picard, kinsa nagtabi sa pinulongang Picard.

Naapektohan usab ang demograpiya sa lugar sa mga trabahante gikan sa ubang nasod nga inanayng mipuyo sa rehiyon gikan sa ubang nasod: ang mga Belgian sa wala pa ang 1910, ang mga taga Poland ug mga Italyano sa mga 20 ug 30, ug sa mga taga Amihanang Aprika sukad sa 1945.

Ang estado sa Pransiya misuway na usab sa pagpaugmad sa kultura sa dapit; sa tuig 2004, mipahibalo kini sa sangang buhatan sa Louvre nga ibutang sa dakbayan sa Lens.

Ekonomiya

Ang Nord-Pas-de-Calais nahimong dakong sentro sa bug-at nga industriya sa siglo 19 tungod sa mga minahan sa coal, pabrika sa puthaw ug sa tradisyonal nga himoan sa mga panapton. Dako ang kagubaan dinhi tungod sa duha ka gubat kalibotan ug dili sab dayon nakarekober ang maong rehiyon kompara sa ubang rehiyon sa Pransiya. Apan sa misunod nga panahon mihinay ang ekonomiya dinhi sa pagsira sa mga minahan, ug uban pang industriya. Sulod sa tuig 1975-1984, 130,000 ka mga trabaho ang nangawagtang ug mitaas ang pagkawalay-trabaho ngadto sa 14%. Pero sa miaging 20 ka tuig, nakatilaw og dagkong inbestment ang rehiyon gikan sa Unyong Uropeyo ug sa gobyerno. Ang pag-abre sa Channel Tunnel sa 1994 mipakusog sa kalamboan sa rehiyon. Ang turismo, partikular sa Lille isip sentro nga estasyon sa London-Brussels-Paris nga perokariles, dako ang pagtubo mao nga sa 2004, 7 ka milyon nga pasahero migamit sa Eurostar, ug 2 ka milyon nga sakyanan kun behikulo sa Eurotunnel (Le Shuttle kaniadto). Dugang sa mga tren, sa 2002, may mga 15 ka milyon nga pasahero sa ferry sa rehiyon (Calais, Dunkirk ug Boulogne-sur-Mer).

Mga sumpay sa gawas

• (Prinanses) Rehiyonal nga Konseho alang sa Nord-Pas-de-Calais Archived 2017-09-17 at the Wayback Machine