ھەسارە

ھەسارە یان ئەستێرەی گەڕۆک (بە ئینگلیزی: Planet) تەنێکە بە دەوری ئەستێرەیەکدا دەگەڕێت و لە خۆیەوە ڕووناکیی نییە. لە کۆمەڵەی خۆردا چەند ھەسارەیەک ھەیە وەکوو: بارام، زەوی و ھتد.

ھێمای ھەسارەکان لە ٢٠٠٦- ئێستا
١ زاوە	٢ ڤینۆس	٣ زەوی	٤ بارام	٥ ھورمز	٦ کەیوان	٧ ئورانوس	٨ نێپتۆن

ڕێژەی گەڕەستێر لە گەلەستێرەی خۆمان

لە تازەترین لێدوانەکانی فەلەکناسانی پسپۆڕانی لە بواری دۆزینەوەی ھەسارە دەرەکییەکان دەربارەی ھەسارەکانی دەرەوەی سیستەمی خۆردا ھاتووە کەوا دەرەنجامی لێکۆڵینەوەو ڕووماڵکردنەکان لە ڕێگای تەلەسکۆبی ئاسمانی کێپلەر ی زۆر پێشکەوتوودا ئاماژە بە بوونی نزیکەی ٥٠ ملیارد ھەسارە دەدات، نەوەک لە گەردووندا، بەڵکو تەنھا لە نێو خودی گەلەستێرەمان (ڕێی کاکێشان) و لەنێو گەردوونیشدا نزیکەی ٢٠٠ ملیارد گەلەستێرە ھەیەو نزیکەی ٥٠٠ ملیۆن لەو ھەسارانە دەکەونە شوێن و ناوچەی ناسراو بە (ناوچە گەرمییە مامناوەندییەکان)، واتە ڕووی ئەو ھەسارانە نە زۆر گەرمن یان زۆر ساردن و بەمەش ئەگەرەکانی بوونی ژیان تێیان دا بەدوور نازانرێت. ئەم لێدوانەی زانایان بە دۆزینەوە تازەکانی تەلەسکۆبی ئاسمانی کێپلەر ەوە پشت ئەستوور بووەو لەسەرووی ھەموو ئەو پسپۆڕانەش، سەرۆکی پڕۆسیسە زانستییەکانی تەلیسکۆپی ئاسمانی کێپلەر (ویلیام بوروکی) گوتوویەتی: «لە دەستپێکدا زانایان دەستیان کردبوو بە ئەژماردنی ئەو ھەسارانەی کە لە ساڵی یەکەمی گەڕان و ڕوماڵکردندا دۆزرابوونەوە، ئەوەش تەنھا لە ناوچەیەکی زۆر بچووکی دەستنیشانکراوی بۆشایی ئاسمانی نێو گەلەستێرەمان بوو، پاشان بەشێوەیەکی نزیککراوەیی یان پێشبینی بۆکراوی ئەگەری بوونی ھەسارەکان لەنێو تەواوی گەلەستێرەماندا ئەژمارکرا» تاوەکو ئێستا تەلەسکۆبی ئاسمانی کێپلەر ١٢٤٨ ھەسارەی دۆزیوەتەوە و٥٤ یان کەوتوونەتە نێو ناوچەی پلەی گەرمیی مامناوەندی. بەو پێیە ڕەنگە بە شێوەیەکی ڕێژەیی ھەر ئەستێرەیەک دوو ھەسارەی بە دەوردا بخولێتەوەو ڕەنگە ھەندێکیشیان زیاتر لە دوو ھەسارە بەدەوەریاندا بخولێنەوەو لە نێو خودی گەلەستێرەشماندا نزیکەی ١٠٠ ملیارد ئەستێرە ھەیە، بەڵام ھەندێکی دیکە ئەم ژمارەیە بۆ ٣٠٠ ملیارد ئەستێرە مەزەندە دەکەن. ھەردوو حاڵەت ڕاستی بیرو بۆچوونی فەلەکناسی ناوداری کۆچکردوو کارل سەیگن مان دێنێتەوە یاد کە بەر لە چەندین ساڵ پێشبینی بوونی چەندین ھەسارەو بگرە شێوازی جۆراوجۆری ژیان و جیھانی دیکەی جگە لە زەوی لە نێو گەلەستێرەو گەردووندا کردبوو و ئێستاش بەشێک لەو پێشبینیانەی ھاتوونەتە دی.

داتا و زانیارییەکانی ھەسارەکانی کۆمەڵەی خۆر

تایبەتمەندی ھەسارەکان:

ناوی ھەسارە	خولگەی تەواو	بەرە	خولگەی نیوە تیرەی بازنەیی (باڵانسی گەردوونی)	خولگەی چەرخ (بە ساڵ)	لاری لۆ ھێڵی یەکسانی لە ڕۆژەوە	نا ناوەندی خولگەیی	سوورانەوە بە دەوری تەوەری خۆی (بە ڕۆژ)	ڕێژەی مانگەکان لە دەوری ھەسارە	بازنە	تەوشک	جۆری ھەسارە
(زاوە) عەتارد	٠٬٣٨٢	٠٬٠٦	٠٬٣٩	٠٬٢٤	٣٬٣٨	٠٬٢٠٦	٥٨٬٦٤	—	نییە	نییە	ھەسارەی بەردین
ڤینوس	٠٬٩٤٩	٠٬٨٢	٠٬٧٢	٠٬٦٢	٣٬٨٦	٠٬٠٠٧	٢٤٣٬٢	—	نییە	کاربۆن دووئۆکسید و نایترۆجین	ھەسارەی بەردین
زەوی	١٬٠٠	١٬٠٠	١٬٠٠	١٬٠٠	٧٬٢٥	٠٬٠١٧	١٬٠٠	مانگ	نییە	ئۆکسجین و نایترۆجین	ھەسارەی بەردین
مەریخ	٠٬٥٣٢	٠٬١١	١٬٥٢	١٬٨٨	٥٬٦٥	٠٬٠٩٣	١٬٠٣	٢	نییە	کاربۆن دووئۆکسید و نایترۆجین	ھەسارەی بەردین
ھورمز	١١٬٢٠٩	٣١٧٬٨	٥٬٢٠	١١٬٨٦	٦٬٠٩	٠٬٠٤٨	٠٬٤١	٤٩	ھەیتی	ھایدرۆجین و ھیلیۆم	ھەسارەی گازی
کەیوان	٩٬٤٤٩	٩٥٬٢	٩٬٥٤	٢٩٬٤٦	٥٬٥١	٠٬٠٥٤	٠٬٤٣	٥٢	ھەیتی	ھایدرۆجین و ھیلیۆم	ھەسارەی گازی
ئورانوس	٤٬٠٠٧	١٤٬٦	١٩٬٢٢	٨٤٬١	٦٬٤٨	٠٬٠٤٧	-٠٬٧٢	٢٧	ھەیتی	ھایدرۆجین و ھیلیۆم	ھەسارەی گازی
نێپتۆن	٣٬٨٨٣	١٧٬٢	٣٠٬٠٦	١٦٤٬٨	٦٬٤٣	٠٬٠٠٩	٠٬٦٧	١٣	ھەیتی	ھایدرۆجین و ھیلیۆم	ھەسارەی گازی

پێشانگا

سەرچاوەکان

ئەم گەردوون وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.