خەنوکە

خەنوکە ، خانوکا یان جەژنی چرا (بە عیبری: חֲנֻכָּה) بریتییە لە بۆنە و جەژنێکی جولەکەکان بەجۆرێک بۆماوەی ھەشت ڕۆژ جولەکەکان یادی دەکەنەوە کە دەستپێکی جەژنەکە دەکەوێتە ڕێکەوتی بیست و پێنجی مانگی کیسلێف بەپێی ڕۆژژمێری عیبری، کە ھاوکاتە لەگەڵ شەممەی سێیەمی مانگی کانوونی یەکەم لە ڕۆژمێری زایینی.^[١]^[٢]^[٣] خەنوکە بە بۆنەیەکی ئاینی زۆرمەزن دانانرێت بۆیە ماوەی جەژنەکە نابێتە پشووی فەرمی لە ئیسرائیل بەلکو تەنھا لە ڕێگای سوپاس گوزاری و دڵخۆشیەوە یادی دەکرێتەوە.

کات و ماوەکەی

جەژنی خەنوکە ھەشت ڕۆژ دەخایێنێت بەجۆرێک لە ئێوارەی ھەر ھەشت ڕۆژ مۆمێک دادەگیرسێنن ڕۆژی یەکەم یەکەم چرا دادەگیرسێنن ڕۆژی دووەم و سێیەم و، تاوەکو ڕۆژی ھەشتەم دوایین مۆم دادەگیرسێنن کە کۆی گشتی مۆمەکان دەکاتە ھەشت مۆم.

لەگەڵ داگیرساندنی ھەر چرایەک نوێژی سوپاسگوزاری و نزا و پاڕانەوە لە خوا ئەنجام دەدەن، بەبۆنەی سەرکەوتنیان بەسەر شانشینی سلوقیەکان (مەکابیین) کە ئەنتیۆخۆس سەرکردایەتی دەکردن ١٦٧ پ ز، لەئەنجامی ئەم سەرکەوتنەیان رزگاریان بوو لە ژێڕدەستی و ئازاری سلوقیەکان کە سێ ساڵی خایاند بەھوپەیمانیان لەگەڵ بەتاڵمەکان کە ئەوسا ھەدوولا دوژمنی سلوقیەکان بوون،

ناوی خەنوکە بە واتای "دروست بوونەوە " دێت لە زمانی عیبریدا، کە مەبەست لێی دروستکردنەوەی پەیکەری سولەیمان پێغەمبەرە دوای ڕووخاندنی لەلایەن حەشمونیەکانەوە.

چیرۆکی دروستکرنەوەی پەیکەری سولەیمان لەبەشی یەکەمی گەشتی مەکابین باسکراوە(٤: ٥١–٥٧) ھەروەھا لە پەرتوکی یوسیفۆس فلافیسۆف باسکراوە کە پەرتوکێکی مێژوویی جولەکەکانە (بەشی ١٢)، کە باس لەھۆکاری دیاریکردنی ھەشت ڕۆژەکە دەکات، کە بەھۆی ڕوودانی پەرجۆ یەک بوو بەسەر حەشمونیەکاندا ھات و ماوەی ھەشت ڕۆژی خایاند لەکاتی ڕووخانی پەیکەرەکەی سولەیمان کە جگە لە ڕۆنێک بۆ ھەڵکەندنی چرا ھیچ شوێنەوارێک لە پەیکەرەکە نەمایەوە.

سەرچاوەکان

^ Scherman. «Origin of the Name Chanukah». Torah.org. لە ڕەسەنەکە لە ٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. {{cite web}}: |author1= ونە (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |ناونیشانی نووسەر= چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |وصلة مکسورة= چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی)
^ «133. Days on Which Tachanun is Omitted - OU Torah». لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە.
^ The Lights of Chanukah – Laws and Customs. 9 April 2014. 04 کانوونی دووەمی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە.

سەرچاوەکان

بەشداربووانی ویکیپیدیا، «حانوکا»، ویکیپیدیای عەرەبی. سەردان لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٩.

بەستەرە دەرەکییەکان

جەژنی خەنوکە ماڵپەری فەرمی ئەنجومەنی جولەکەکانی ئەمریکا

دەروازەی ئیسرائیل

[1] Scherman. «Origin of the Name Chanukah». Torah.org. لە ڕەسەنەکە لە ٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. {{cite web}}: |author1= ونە (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |ناونیشانی نووسەر= چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |وصلة مکسورة= چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی)

[2] «133. Days on Which Tachanun is Omitted - OU Torah». لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە.

[3] The Lights of Chanukah – Laws and Customs. 9 April 2014. 04 کانوونی دووەمی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە.

[١]

[٢]

[٣]