قیزیلباش
قیزیلباش (kızılbaş یاخود qızılbaş بە زمانی تورکی) قیزیلباشەکان کۆمەڵەیەکی هەمەچەشن بوون لە گروپە چەکدارە کوردەکانی ئالەڤی لە پارێزگای دێرسیم،[١][٢][٣][٤][٥][٦][٧][٨][٩][١٠][١١][١٢] ئەم ناوچانە لە ژێر دەستی قیزیلباشەکان بوو: کوردستان، ئێران، قەفقاز و ڕۆژهەڵاتی ئەنادۆڵدا, لە کۆتایی سەدەی پازدەهەمەوە گەشەیان کرد و بەدواوە بەشدارییەکی زۆریان لە دامەزراندنی سەفەوییەکان و ئەفشارییەکان کرد[٤][١٣][١٤][١٥][١٦][١٧][١٨][١٩][٢٠][٢١][٢٢][٢٣]
مێژوو
دەستکاریسەرتا قیزیلباشەکان لە شاه ئیسماعیل دەستی پێکرد کە بەخۆی قیزیلباش بوو[٢٤]، قیزیلباش سوپایەکی بەهێزی بە شاهەکانی سەفەوی بەخشی و لە درێژکردنەوەی کایەکانی خانەدانەکەدا زۆر گرنگ بوو. قیزیلباشەکان بە توندی تەرخان بوون بۆ ئیمپراتۆریەتی سەفەوی سوپایەکی بەهێز کە لە دژی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی چارەنووسساز بوون بۆ هێشتنی مەزهەبی شیعە لە ئێران و عێراق و ئازەربایجان ،قیزیلباشەکان زیاتر گرینگیان پێدرا لەلایەن شاه ئیسماعیلی یەکەم و شاه عەباسی یەکەم و نادر شاه [١٨][١٩][٢١][٢٤][٢٥][٢٦][٢٧]
مانای ناوەکە
دەستکاریقیزیلباش لە دوو وشەی تورکی پێک هاتووە (kızıl و baş) وشەی(kızıl) بە مانای سوور دێت، و وشەی (baş) بە مانای سەر دێت، سەربازی سەفەوی ئەم ناوەیان وەرگرد چونکی سەرپۆشێکی سەربازیان هەبوو کە ڕەنگی سوور بوو، سەرپۆشەکە تایبەت بو بەوان، بە شێوەیەکی گاڵتە لە لایەن عوسمانییەکان پێیان دەگوترێت قیزیلباش بەڵام ئەوان بە شانازییەوە بەخۆیان دەگوت قیزیلباش[١٠][٢٢][٢٣][٢٤][٢٨][٢٩][٣٠][٣١]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ Reflections on the 19 th Century Missionary Reports as Sources for the History of the (Kurdish) Kizilbash.
- ^ Syncretistic religious communities in the Near East : collected papers of the International Symposium "Alevism in Turkey and comparable sycretistic religious communities in the Near East in the past and present" : Berlin, 14-17 April 1995.
- ^ Turkologentag (PDF).
- ^ ئ ا Van Bruinessen، Martin. The kurds and islam.
- ^ Dersim rapoları.
- ^ Kürtler & Kürdistan.
- ^ Kurdische Studien religion in kurdistan.
- ^ Armenian Elements in the Beliefs of the Kizilbash Kurds.
- ^ Ethnohistory of the Qizilbash in Kabul: Migration, State, and a Shi'a Minority. p. 149.
- ^ ئ ا «Qizilbash: Names and Designations in Ethno-Religious Identities».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ الأكراد وبلادهم. pp. ١٤.
- ^ National Geographic Magazine volume LIV number 4. p. 485.
- ^ «قیزیلباش ایران».
- ^ «Kizilbash».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «The Alevi of Anatolia».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ The Safavid World (PDF).
- ^ «Qazilbash in Afghanistan».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ ئ ا «Safavid and qajar».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ ئ ا «Safavid empire».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «The Qizilbāsh and their Shah: The Preservation of Royal Prerogative during the Early Reign of Shah Ṭahmāsp».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ ئ ا «History of Iran Abbas I».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ ئ ا «Who are the Qizilbash».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ ئ ا «Safavid empire».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ ئ ا ب «Qizilbash history».
- ^ The Safavid empire prospered under shah abbas I (PDF).
- ^ «Abbas I».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ Safavid Iran : rebirth of a Persian empire.
- ^ «Qizilbash».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «?What does qizilbash mean».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «Isma'il I».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ Christianity and Islam under the sultans.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە قیزیلباش تێدایە. |