Дубний

Дубни / Dubnium (Db)
Атом номерĕ	105
Ансат япалалăхăн курăмĕ
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	268 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[[Rn] 5f¹⁴ 6d³ 7s²
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	пм
Ион радиусĕ	пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)
Электрод потенциалĕ
Оксидлав капашĕсем	+3, +4, +5
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	21,6^{[çăлкуç?]} г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	Дж/(K ·моль)
Ăшăяраслăх	Вт/(м ·K)
Шăрану температури	K
Шăраннин пайлавла ăшши	кДж/моль
Вĕрев температури	K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	кДж/моль
Моль калăпăшĕ	см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ
Решетке периочĕ	Å
c/a танлашăнни	n/a
Дебай температури	K

**Элементсен периодла тытăмĕ**
H																	He
Li	Be											B	C	N	O	F	Ne
Na	Mg											Al	Si	P	S	Cl	Ar
K	Ca	Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
Rb	Sr	Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
Cs	Ba	*	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
Fr	Ra	**	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og

	*	La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu
	**	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr

Сĕлтĕлле металсем

Сĕлтĕлле-çĕрле металсем

Db	105
268
Rn]5f¹⁴6d³7s²
Дубни

Дубни (лат. Dubnium), Db, 1997 çулччен тата Нильсборий (Ns)) — 105-мĕш хими элеменчĕ.

Истори

105-мĕш элемента 1970-мĕш çулта Дубна хулинче Г. Н. Флёров ушкăнĕ ²⁴³Am ²²Ne ионĕсемпе персе синтезланă ^[1] тата вĕсенчен уйрăм Беркли хулинчи ушкăн ²⁴⁹Cf+¹⁵N→²⁶⁰Db+4n^[2] реакципе тунă. ИЮПАКăн ĕç ушкăнĕ 1993-мĕш çулта Дубнине тупнă чыса Дубнăпа Беркли ăсчахĕсен ушкăнĕсем хушшне пайлама йышăннă ^[3].

Ячĕ пулни

Совет тĕпчевçисем çĕнĕ элемента Н.Бора асăнса нильсбори (Ns) ят пама сĕннĕ ^[4], америка тĕпчевçисем вара Отто Гана асăнса Гани (Ha) ят парасшăн пулнă ]^[2]. 1994-мĕш çулта ИЮПАК комиссийĕ Жолио-Кюрине астуса жолиотий (Jl)^[5] ят сĕннĕ. Унччен элемента официаллă уннилпентиумом (Unp) (латинла 105-мĕш) тесе палăртнă. Ns, На, Jl символсене тĕрлĕ çулсенче пичелтенĕ Менделеев таблицисенчяе курма пулать. 1997-мĕш çулта ИЮПАК Дубна хулине чысласа Дубни ят çирĕплетнĕ ^[6].

Дубни изотопĕсем

Тĕп статья: Дубни изотопĕсем

Изотоп	Масса	Çурма аркану тапхăрĕ^[7]	Аркану меслечĕ
²⁵⁵Db	255	1,6+0,6−0,4 ç	α-аркану ²⁵¹Lr (80 %) таран; спонталлă пайлану
²⁵⁶Db	256	1,6+0,5−0,3 ç	α-аркану ²⁵²Lr (64 %) таран; β-аркану ²⁵⁶Rf (36 %) таран; спонталлă пайлану (0,02 %)
²⁵⁷Db	257	1,50+0,19−0,15 ç	α-аркану ²⁵³Lr таран
²⁵⁸Db	258	4,0±1,0 ç	α-аркану ²⁵⁴Lr (67 %) таран; β-аркану ²⁵⁸Rf таран
²⁵⁹Db	259	0,51±0,16 ç	α-аркану ²⁵⁵Lr таран
²⁶⁰Db	260	1,52±0,13 ç	α-аркану ²⁵⁶Lr таран
²⁶¹Db	261	1,8±0,4 ç	α-аркану²⁵⁷Lr таран
²⁶²Db	262	35±5 ç	α-аркану ²⁵⁸Lr (67 %) таран; спонталлă пайлану
²⁶³Db	263	27+10−7 ç	спонталлă пайлану (55 %); α-аркану ²⁵⁹Lr (41 %) таран ; β-аркану ²⁶³Rf (3 %) таран
²⁶⁷Db	267	73+350−33 мин	спонталлă пайлану
²⁶⁸Db	268	32+11−7 сехет	спонталлă пайлану

Аркану продукчĕсем евĕр изотопсене синтезлани

Дубни изотопĕсем йывăртарах элементсен изотопĕсем арканнă чухне асăрхама пулать. Аялти таблицăра çак изотопсене пуçтарнă:

Арканакан изотоп	Курăнакан дубни изотопĕ
²⁹⁴117	²⁷⁰Db
²⁸⁸115	²⁶⁸Db
²⁸⁷115	²⁶⁷Db
²⁸²113	²⁶⁶Db
²⁶⁷Bh	²⁶³Db
²⁷⁸113 , ²⁶⁶Bh	²⁶²Db
²⁶⁵Bh	²⁶¹Db
²⁷²Rg	²⁶⁰Db
²⁶⁶Mt , ²⁶²Bh	²⁵⁸Db
²⁶¹Bh	²⁵⁷Db
²⁶⁰Bh	²⁵⁶Db

Изотпсене уçнин хронологийĕ

Изотоп	Уçнă çул	Уçнă реакци
²⁵⁶Db	1983? , 2000	²⁰⁹Bi(⁵⁰Ti,3n)
²⁵⁷Db^g	1985	²⁰⁹Bi(⁵⁰Ti,2n)
²⁵⁷Db^m	2000	²⁰⁹Bi(⁵⁰Ti,2n)
²⁵⁸Db	1976? , 1981	²⁰⁹Bi(⁵⁰Ti,n)
²⁵⁹Db	2001	²⁴¹Am(²²Ne,4n)
²⁶⁰Db	1970	²⁴⁹Cf(¹⁵N,4n)
²⁶¹Db	1971	²⁴⁹Bk(¹⁶O,4n)
²⁶²Db	1971	²⁴⁹Bk(¹⁸O,5n)
²⁶³Db	1971? , 1990	²⁴⁹Bk(¹⁸O,4n)
²⁶⁴Db	паллă мар
²⁶⁵Db	паллă мар
²⁶⁶Db	2006	²³⁷Np(⁴⁸Ca,3n)
²⁶⁷Db	2003	²⁴³Am(^48CaCa,4n)
²⁶⁸Db	2003	²⁴³Am(⁴⁸Ca,3n)
²⁶⁹Db	паллă мар
²⁷⁰Db	2009	²⁴⁹Bk(⁴⁸Ca,3n)

Асăрхавсем

^ G. N. Flerov et al. On the synthesis of element 105. — Т. 160. — № 1.
^ ¹^тата² Albert Ghiorso et al. New Element Hahnium, Atomic Number 105. — Т. 24. — № 26.
^ R. C. Barber et al. Discovery of the transfermium elements. — Т. 65. — № 8.
^ См., например, G. N. Flerov and G. M. Ter-Akopian Synthesis and study of atomic nuclei with Z > 100. — Т. 19.
^ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1994). — Т. 66. — № 12.
^ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1997). — Т. 69. — № 12.
^ Nudat 2.3