Asid carbocsylig

Asid organig gyda'r grŵp carbocsyl a'r fformiwla gemegol: R-C(=O)OH, a fynegir fel arfer fel R-COOH neu R-CO₂H yw asid carbocsylig. Mae asidau carbocsylig yn asidau sy'n ffitio diffiniad Damcaniaeth Brønsted-Lowry; maent yn rhyddhau protonau. Mae halenau ac anionau asidau carbocsylig yn cael eu galw'n "carbocsyladau". Rhain yw'r asidau organig cryfaf o ganlyniad i sefydlogrwydd yr anion carbocsylad lle mae'r electronau (ac felly'r wefr negyddol) yn cael eu dadleoli rhwng y ddau atom ocsigen electronegyddol. Mae asidau carbocsylig mewn hydoddiant dyfrllyd felly'n sefydlu'r ecwilibriwm canlynol:

Asid carbocsylig

Enghraifft o'r canlynol	dosbarth strwythurol cyfansoddion cemegol
Math	carbon oxoacid, organic acid, carbonyl compound
Rhan o	ATPase-coupled carboxylic acid transmembrane transporter activity, carboxylic acid transmembrane transporter activity, carboxylic acid transmembrane transport
Yn cynnwys	carboxyl, carboacyl group
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Strwythur asid carbocsylic

Strwythur yr anion carbocsylad gyda'r electronau dadleoledig.

R-COOH + H₂O ⇌ R-COO^- + H₃O⁺

Yr asidau carbocsylig symlaf yw'r asidau alcanoig, R-COOH, lle mae R yn cynrychioli hydrogen neu grŵp alcyl.

Enghreifftiai cyffredin

Enw	R	Mr	pKa	Enghraifft ffynhonnell naturiol
Monogarbocsylig
Fformig	H	46.03	3.77	Pigiad morgrug a danadl poethion
Asetig	CH3	60.05	4.76	Finegr
Propionig	CH3CH2	74.08	4.88	Caws a chwys
Bwtyrig	CH3CH2CH2	88.11	4.82	Menyn, Llaeth, Chwŷd
Deugarbocsylig
Ocsalig		90.03	1.25,4.14	Suran y coed, Riwbob
Trigarbocsylig
Sitrig		192.12	3.13,4.76,6.39	Ffrwyth sitrws

Dolenni allanol

• (Saesneg)Synthesis asidau carbocsylig - Collection of links pertaining to synthesis of Carboxylic acid Archifwyd 2012-02-16 yn y Peiriant Wayback
• (Saesneg)pH asidau carbocsylig a thitradiad: - freeware for calculations, data analysis, simulation, and distribution diagram generation