Castell Conwy

Castell Conwy
Math	castell
Sefydlwyd	1283 ;
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Castell Conwy a muriau'r dref
Lleoliad	Conwy
Sir	Conwy
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	6 ha
Uwch y môr	21.8 metr, 23 metr
Cyfesurynnau	53.28°N 3.83°W
Rheolir gan	Cadw
Perchnogaeth	Edward I, brenin Lloegr
Statws treftadaeth	adeilad rhestredig Gradd I, heneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru
Sefydlwydwyd gan	Edward I, brenin Lloegr
Manylion
Deunydd	calchfaen
Dynodwr Cadw	CN004
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Castell canoloesol yn nhref Conwy ar lan afon Conwy yw Castell Conwy. Cynllunwyd y castell gan y pensaer Ffrengig James o St George ac fe'i adeiladwyd gan Edward I, brenin Lloegr, er fod Rhisiart o Gaer yn gyfrifol yn y dechrau (1283). Adeiladwyd y castell a'r dref gaerog ar ben adfeilion Abaty Aberconwy, a ddinistrwyd gan Edward er mwyn defnyddio'r safle, ac mae mur o gwmpas y dref gyfan gan mai Saeson oedd trigolion y dref newydd. Roedd Castell Conwy, yn wahanol i nifer o gestyll eraill James o St George, heb fod yn gonsentrig ond yn cael ei godi yn ôl cynllun llinellol oherwydd ffurf y safle creigiog. Mae'r wyth tŵr anferth gyda'u tyredau a'r muriau cysylltu i gyd yn gyfan.^[1]

Mae'r castell yng ngofal Cadw. Fe'i gosodwyd ar restr Safleoedd Treftadaeth y Byd UNESCO yn 1986, fel rhan o'r safle Cestyll a Muriau Trefi'r Brenin Edward yng Ngwynedd.^[2]

Hanes

Codwyd Castell Conwy gan frenin Lloegr ar ôl iddo orchfygu Teyrnas Gwynedd, calon Tywysogaeth Cymru annibynnol, yn 1282-83. Roedd yn un o gylch o gestyll newydd - yn cynnwys Castell Caernarfon, Castell Biwmares a Chastell Harlech - a godwyd gan y Saeson o amgylch Gwynedd i'w gwarchod yn nwylo'r brenin rhag y Cymry gwrthryfelgar.

Ym 1401, yn ystod gwrthryfel Owain Glyndŵr, cipiodd ei gefnogwyr Rhys ap Tudur a'i frawd Gwilym ap Tudur y castell, a llosgwyd y dref.

Gefeilliwyd Castell Conwy â Chastell Himeji, Japan mewn seremoni ffurfiol yn Himeji ar 29 Hydref 2019.^[3]

Oriel

Hen ffotograff c. 1890-1900
Y castell oddeutu 1885
Y castell fel ag y mae heddiw wrth deithio tuag at Conwy dros y bont geir.
Cynllun pensaernïol o'r castell
Y castell o gyfeiriad yr harbwr
Muriau'r castell o'r de
Tynnwyd y llun hwn yr ochor arall i aber Afon Conwy
Lleolwyd y castell ar aber yr afon; mae'r dref o'i chwmpas
Y castell ar y chwith; gwelir hefyd tyrrau'r mur allanol yn rhedeg yn gyochrog a'r harbwr
Tynnwyd y llun hwn ar draws yr afon, o safle adar yr RSPB
Y fynedfa i'r castell
Y dref o ben y bryn
Castell Conwy, Gogledd Cymru
Castell Conwy
Castell Conwy, Gogledd Cymru