Kirsty Williams

Gwleidydd o Gymru yw Victoria Kirstyn Williams neu Kirsty Williams (ganwyd 19 Mawrth 1971). Roedd yn Aelod o Senedd Cymru dros Brycheiniog a Maesyfed rhwng 1999 a 2021. Ar 8 Rhagfyr 2008, cafodd ei hethol yn Arweinydd y Democratiaid Rhyddfrydol Cymreig gan ddod y ferch gyntaf erioed i arwain plaid wleidyddol yng Nghymru.

Kirsty Williams CBE
Williams yn 2016
Y Gweinidog Addysg
Yn ei swydd 19 Mai 2016  – 13 Mai 2021
Prif Weinidog	Carwyn Jones Mark Drakeford
Rhagflaenwyd gan	Huw Lewis
Dilynwyd gan	Jeremy Miles
Arweinydd y Democratiaid Rhyddfrydol yng Nghymru
Yn ei swydd 8 Rhagfyr 2008 – 6 Mai 2016
Arweinydd	Nick Clegg Tim Farron
Rhagflaenwyd gan	Mike German
Dilynwyd gan	Mark Williams
Yn ei swydd 16 Mehefin 2017 – 3 Tachwedd 2017 Dros dro
Llefarydd y Democratiaid Rhyddfrydol dros Gymru
Yn ei swydd 21 Awst 2019 – 6 Ionawr 2020 Serving with Jane Dodds
Arweinydd	Jo Swinson Ed Davey & Sal Brinton/Mark Pack
Rhagflaenwyd gan	Christine Humphreys
Dilynwyd gan	Wendy Chamberlain
Yn ei swydd 29 Gorffennaf 2015 – 6 Mai 2016
Arweinydd	Tim Farron
Rhagflaenwyd gan	Jenny Randerson
Dilynwyd gan	Mark Williams
Aelod o Senedd Cymru dros Brycheiniog a Maesyfed
Yn ei swydd 6 Mai 1999 – 29 Ebrill 2021
Rhagflaenwyd gan	Sefydlwyd y swydd
Dilynwyd gan	James Evans
Mwyafrif	8,170 (27.0%)
Manylion personol
Ganwyd	(1971-03-19) 19 Mawrth 1971 Taunton, Gwlad yr Haf
Plaid wleidyddol	Democratiaid Rhyddfrydol
Priod	Richard Rees
Plant	3
Alma mater	Prifysgol Manceinion
Gwefan	kirstywilliams.org.uk

Bywyd cynnar a bywyd personol

Ganed Kirsty Williams yn Taunton, Gwlad yr Haf yn 1971 i rieni o Gymry. Dychwelodd y teulu i Gymru yn 1974 ac ymsefydlu ym mhentref Bynea yn Sir Gaerfyrddin, lle magwyd Kirsty.

Addysgwyd yn Ysgol annibynnol Mihangel Sant, Llanelli, yna graddiodd o Brifysgol Victoria ym Manceinion gyda gradd anrhydedd mewn astudiaethau Americanaidd, gan gynnwys cyfnod yn astudio ym Mhrifysgol Missouri. Yna dychwelodd i weithio i adran adnoddau dysgu Coleg Sir Gaerfyrddin yn Llanelli, cyn ymgymryd â swydd fel swyddog gweithredol marchnata a chysylltiadau cyhoeddus ar gyfer busnes bach yng Nghaerdydd.

Erbyn hyn, mae Kirsty yn byw ar fferm y teulu ger Aberhonddu gyda’i gŵr a’u tair merch ifanc.

Bywyd Gwleidyddol

Ymunodd Williams â Democratiaid Rhyddfrydol Cymru yn 15 oed. Yn etholiad cyffredinol 1997, bu’n cystadlu yn etholaeth Ogmore, gan ddod yn drydydd. Am gyfnod hir bu’n eiriolwr brwd dros Gynulliad Cymru, a bu’n ymgyrchu’n galed yn refferendwm 1997 dros greu Cynulliad Cenedlaethol Cymru. Wedi hynny, fe’i penodwyd i Grŵp Cynghori’r Cynulliad Cenedlaethol gan Ysgrifennydd Cymru Ron Davies.

Fe’i hetholwyd yn Aelod Cynulliad ar gyfer etholaeth Brycheiniog a Sir Faesyfed ym mis Mai 1999. Yn ei thymor cyntaf daeth yn llefarydd iechyd ei phlaid. Gwasanaethodd hefyd fel Cadeirydd Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol Cynulliad Cymru rhwng 1999 a 2003.

Mae Williams wedi bod yn rhan o ymgyrch hirsefydlog ‘Mwy o Nyrsys’ sy’n gofyn am gyfraith ar lefelau staffio diogel ar gyfer nyrsys mewn ysbytai Cymru. Llwyddodd Kirsty Williams i gael balot deddfwriaethol (mae bil a basiwyd gan aelod sengl yn brin) ar 11 Rhagfyr 2013, a chafodd ganiatâd i fwrw ymlaen â’i Bil yn 2014, Bil Lefelau Staff Nyrsio. Fe'i pasiwyd a daeth yn gyfraith yng Nghymru ar 21 Mawrth 2016.

Kirsty Williams yn gwneud araith yng nghynadledd ei phlaid yn Lerpwl, 2010.

Ym Mai 2016, yn dilyn canlyniadau trychinebus ei phlaid (hi oedd yr unig aelod) yn Etholiad Cynulliad Cenedlaethol Cymru, 2016 ymddiswyddodd Williams fel Arweinydd. Ar ddiwrnod cyntaf y cyfarfod llawn, pleidleisiodd gyda'r Llywodraeth ar benodi'r Prif Weinidog pe bai wedi pleidleisio dros Leanne Wood, byddai wedi dod yn Brif Weinidog. Penododd y Prif Weinidog ar y pryd Carwyn Jones, Williams, i Gabinet Cymru fel Ysgrifennydd Addysg; Mae angen 31 sedd ar gyfer mwyafrif yng Nghynulliad Cymru, roedd gan Lafur 29, felly creodd Williams fwyafrif gweithredol.

Mae hi ar flaen y gad o ran diwygio'r cwricwlwm yng Nghymru a chyflwynodd y Bil Cwricwlwm ac Asesu (Cymru) i'r Senedd ar 6 Gorffennaf 2020.

Cafodd ei beirniadu’n eang am y ddefnydd o algorithm i ddyfarnu graddau arholiad yn 2020 yn yr hyn a elwid yn fiasco arholiadau 2020. Roedd rhaid iddi gwneud tro pedol ac ymddiheuro o flaen pwyllgor Senedd am yr sefyllfa “Ond mae hi’n briodol fy mod i’n ymddiheuro’n uniongyrchol ac yn ddi-ben-draw i’n pobol ifanc."

Ar 27 Hydref 2020 cyhoeddodd na fyddai’n sefyll yn Etholiad Senedd 2021, gan ddweud ei bod hi'n "edrych ymlaen at dreulio mwy o amser gyda fy nheulu ac rwy'n parhau i fod yn ymrwymedig i'm rôl ym Mrycheiniog a Sir Faesyfed ac edrychaf ymlaen at barhau i ymgyrchu gyda fy olynydd i sicrhau bod Brycheiniog a Sir Faesyfed yn dychwelyd llais Democratiaid Rhyddfrydol Cymru."

Dolenni allanol

• (Saesneg) Gwefan swyddogol Archifwyd 2008-05-10 yn y Peiriant Wayback (gwefan rannol ddwyieithog)

Cynulliad Cenedlaethol Cymru
Rhagflaenydd: sedd newydd	Aelod o'r Senedd dros Frycheiniog a Sir Faesyfed 1999 – 2021	Olynydd: James Evans
Swyddi gwleidyddol
Rhagflaenydd: Huw Lewis	Y Gweinidog Addysg 2016	Olynydd: gwag
Swyddi gwleidyddol pleidiol
Rhagflaenydd: Mike German	Arweinydd y Democratiaid Rhyddfrydol yn y Cynulliad Cenedlaethol Cymru 2008 – 2021	Olynydd: Jane Dodds
Rhagflaenydd: Mike German	Arweinydd Democratiaid Rhyddfrydol Cymru 2008 – 2017	Olynydd: Jane Dodds