Llywydd Senedd Cymru

Llywydd Senedd Cymru neu y Llywydd (Saesneg: Presiding Officer) yw'r aelod a etholir gan Aelodau eraill yn Senedd Cymru i gadeirio eu sesiynau llawn (plenari), i gadw drefn yn y siambr, ac i amddiffyn hawliau'r Aelodau. Er bod gan y swydd deitl Saesneg hefyd (Presiding Officer), defnyddir yr enw Llywydd ar lawr y Cynulliad yn y ddwy iaith.

Mae'r erthygl hon yn rhan o'r gyfres: Gwleidyddiaeth Cymru

Llywodraeth Cymru Prif Weinidog: Eluned Morgan Polisïau unigryw Cymru Cabinet Cwnsler Cyffredinol: Mick Antoniw AS Pleidiau Gwleidyddol Senedd Cymru Cyfraith Gyfoes Cymru Mesurau rhestr Gorchymyn Cymhwysedd Deddfwriaethol Offerynnau Statudol Llywydd: Elin Jones Prif Weithredwr a Chlerc: Manon Antoniazzi Comisiwn y Senedd Aelodau (ASau): 2021 Etholaethau a rhanbarthau etholiadol Etholiadau: 1999, 2003, 2007, 2011, 2016, 2021 Cymru o fewn y DU Llywodraeth ei Mawrhydi Ysgrifennydd Gwladol: Jo Stevens Swyddfa Cymru Prif Bwyllgor Pwyllgor Dethol Deddf Llywodraeth Cymru 2006 Etholaethau'r DU Etholaethau Cymru Etholiadau: 1979, 1983, 1987, 1992, 1997, 2001, 2005, 2010, 2015, 2024 Cymru o fewn yr UE Senedd Ewrop Etholaeth Senedd Ewrop Etholiadau: 1979, 1984, 1989, 1994,    1999, 2004, 2009 Isadrannau Cymru Awdurdodau unedol Cymru Siroedd cadw yng Nghymru Siroedd Cymru cyn ad-drefnu 1974 Rhestr o ddinasoedd Cymru Rhestr trefi Cymru Rhestr cymunedau Cymru Gweithgarwch gwleidyddol Cenedlaetholdeb Datganoli Cymru Annibyniaeth Cymru Heddychiaeth Pleidiau gwleidyddol

Yn ogystal mae'n arwain y corff yn y Senedd a adweinir fel Comisiwn Senedd Cymru ac felly'n gweithredu fel cynrychiolydd i'r sefydliad ar achlysuron swyddogol. Etholir un Dirprwy Lywydd i'w gynorthwyo. Lleolir swyddfa'r Llywydd yn Nhŷ Hywel ar Fae Caerdydd.

Y Llywydd cyntaf oedd Dafydd Elis-Thomas (a apwyntiwyd am y tro cyntaf yn 1999, ac eto am yr ail a'r trydydd dro yn 2003 a 2007), a fe'i ddilynwyd gan Rosemary Butler (a apwyntiwyd yn 2011) ac Elin Jones (a apwyntiwyd yn 2016).

Dyletswyddau'r Llywydd

Elin Jones,
(Plaid Cymru), Llywydd y Senedd

Prif swyddogaeth y Llywydd yw cadeirio sesiynau llawn y Senedd, cadw trefn ac amddiffyn hawliau Aelodau. Mae'n gyfrifol am sicrhau fod busnes yn cael ei drafod ar sail cydraddoldeb ac yn ddiduedd.

Mae'r Llywydd yn gyfrifol hefyd am Orchmynion Sefydlog a'u dadansoddiad. Gweithreda hefyd fel Cadeirydd Comisiwn y Cynulliad, gyda dyletswydd arbennig i hyrwyddo gweithredu democrataidd, arweinyddiaeth, datblygu grymusterau deddfwriaethol y Cynulliad at y dyfodol, a chysylltiadau allanol y corff.

Mae'n gyfrifol yn wleidyddol, gyda'r Is Lywydd, am bob agwedd ar y Gorchmynion Sefydlog sy'n berthnasol i Swyddfa'r Llywydd.

Mae'r Llywydd yn cadeirio cyfarfodydd Panel Cadeiryddion y Pwyllgorau Dethol, lle mae trefniadau pwyllgor a materion sy'n effeithio ar fusnes pwyllgor yn cael eu trafod. Yn ogystal i hyn oll, mae'r Llywydd yn gweithredu fel llysgenad Senedd Cymru, yn mynychu cynadleddau llywyddion ac achlysuron eraill er mwyn hyrwyddo'r Senedd a chodi ei broffeil.

Y Llywydd

Rhestr o ddeiliaid y swydd

Enw	Llun	Dechrau yn y swydd	Gorffen yn y swydd	Plaid wleidyddol	Nodiadau
Yr Arglwydd Elis-Thomas CC AC		12 Mai, 1999	11 Mai, 2011	Plaid Cymru	Apwyntiwyd yn 1999, apwyntiwyd eto yn 2003 a 2007.
Rosemary Butler AC		11 Mai 2011	6 Ebrill 2016	Llafur
Elin Jones AS		11 Mai 2016		Plaid Cymru

Dirprwy Lywydd

Rhestr o ddeiliaid y swydd

Enw	Llun	Dechrau yn y swydd	Gorffen yn y swydd	Plaid wleidyddol	Nodiadau
Jane Davidson AC		12 Mai 1999	17 Hydref 2000	Llafur	Cynulliad cyntaf. Ymddiswyddodd pan ddaeth yn Weinidog o'r Llywodraeth.
John Marek AC		Hydref 2000	Mai 2003	Llafur	Cynulliad cyntaf
		7 Mai 2003	Mai 2007	Forward Wales	Ail Gynulliad
Rosemary Butler AC		9 Mai 2007	11 Mai 2011	Llafur	Trydydd Cynulliad
David Melding AC		11 Mai 2011	5 Ebrill 2016	Ceidwadwyr	Pedwerydd Cynulliad
Ann Jones AS		11 Mai 2016	29 Ebrill 2021	Llafur	Pumed Cynulliad
David Rees AS		12 Mai 2021		Llafur	Chweched Senedd

Gweler hefyd

• Senedd Cymru
• Gwleidyddiaeth Cymru