Bithynia

Teyrnas a thalaith Rufeinig yn Asia Leiaf oedd Bithynia. Yn y dwyrain roedd yn ffinio ar Paphlagonia, yn y gorllewin ar Mysia ac yn y de ar Phrygia, Epictetus a Galatia. Roedd nifer o ddinasoedd pwysig ar lannau'r Propontis (Môr Marmara heddiw), yn cynnwys Nicomedia, Chalcedon, Cius ac Apamea. Yn Bithynia hefyd yr oedd Nicaea, a roddodd ei henw i Gredo Nicea. Mae'n ardal fynyddig, gyda mynyddoedd Olympus "Mysaidd" yn cyrraedd 2,300 medr (7,600 troedfedd).

Bithynia

Math	talaith, gwlad ar un adeg, ardal, ardal hanesyddol
Sefydlwyd	322 CC 297 CC
Daearyddiaeth
Gwlad	Rhufain hynafol, Twrci
Cyfesurynnau	41°N 31°E
Cyfnod daearegol	Gweriniaeth Rhufain
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Talaith Bithynia yn yr Ymerodraeth Rufeinig

Yn ôl haneswyr fel Herodotus, Xenophon a Strabo, llwyth Thraciaidd oedd y Bithyniaid yn wreiddiol. Roedd yr ardal yn rhan o deyrnas Lydia dan y brenin Croesus, yna dan reolaeth yr Ymerodraeth Bersaidd pan orchfygwud Croesus gan y Persiaid. Mae'n ymddangos eu bod wedi dod yn deyrnas annibynnol hyd yn oed cyn i Alecsander Fawr orchfygu Persia.

Bu cyfres o frenhinoedd ar y deyrnas annibynnol:

• Zipoites I 328-279 CC
• Nicomedes I 279-255 CC
• Zipoites II 279-276 CC
• Etazeta (llywodraethwr) 255 CC
• Ziaelas 255-228 CC
• Prusias I 228-185 CC
• Prusias II 185-149 CC
• Nicomedes II 149-128 CC
• Nicomedes III 128-94 CC
• Nicomedes IV 94-75 CC

Daeth y brenin olaf, Nicomedes IV, dan fygythiad o du Mithridates VI, brenin Pontus, a bu raid iddo ddibynnu ar fyddin Gweriniaeth Rhufain i'w adfer i'w orsedd. Pan fu farw yn 74 OC, gadawodd ei deyrnas i Rufain yn ei ewyllys.

Fel talaith Rufeinig, roedd ffiniau Bithynia yn amrywio, ac ar brydiau fe'i cyfunid a thalaith Pontus.