Goleuedigion Bafaria
Cymdeithas gyfrinachol a sefydlwyd gan yr athronydd Almaenig Adam Weishaupt yn ystod yr Oleuedigaeth oedd Goleuedigion Bafaria neu Urdd y Goleuedigion (Lladin: Illuminati, Almaeneg: der Illuminatenorden). Sefydlwyd ar 1 Mai 1776 yn Ingolstadt, Bafaria Uchaf, yr Almaen. Roedd ei aelodau yn rhydd-feddylwyr ac roedd y gymdeithas yn seiliedig i raddau ar y Seiri Rhyddion.[1]
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | cymdeithas gyfrinachol  |
|---|---|
| Daeth i ben | Mawrth 1785 |
| Dechrau/Sefydlu | 1 Mai 1776 |
| Sylfaenydd | Adam Weishaupt, Leopold Engel |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Roedd gan yr Urdd ganghennau mewn mwyafrif o wledydd Ewrop, a 2,000 o aelodau dros y ddegawd roedd yn bodoli.[2] Ymysg aelodau'r Urdd oedd Johann Wolfgang von Goethe.
Ym 1777 daeth Karl Theodor yn Ddug Bafaria, a gwaharddodd cymdeithasau cyfrinachol gan gynnwys y Goleuedigion. Daeth yr Urdd i ben tua 1784/5.
Rhwng 1797 a 1798 cyhoeddwyd Mémoires pour servir à l'Histoire du Jacobinisme gan Augustin Barruel a Proofs of a Conspiracy gan John Robison, dau lyfr a ddadleuodd y wnaeth Goleuedigion Bafaria oroesi ac roeddent yn cynllwynio ar lefel ryngwladol, gan achosi'r Chwyldro Ffrengig er enghraifft. Mae nifer o ddamcaniaethau cydgynllwyniol modern yn honni bod gan grŵp o'r enw "y Goleuedigion" (Illuminati) ddylanwad a rheolaeth eang dros faterion y byd gyda'r nod o sefydlu Trefn Byd Newydd. Mae'r damcaniaethau hyn yn tarddu o Oleuedigion Bafaria.
Llyfryddiaeth
golygu- (Saesneg) The Secret School of Wisdom: The Authentic Ritual and Doctrines of the Illuminati, ed. by Josef Wäges and Reinhard Markner, Lewis Masonic, London, 2015.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ (Saesneg) Goeringer, Conrad. The Enlightenment, Freemasonry, and The Illuminati. American Atheists.
- ↑ (Saesneg) McKeown, Trevor W.. A Bavarian Illuminati Primer. Prif Gyfrinfa British Columbia a Yukon A.F. & A.M..