Treialon Rainhill

Roedd Treialon Rainhill yn gystadleuaeth a drefnwyd rhwng 6 a 14 Hydref 1829, i brofi dadl George Stephenson mai locomotifau fyddai'r ffordd orau o bweru Rheilffordd Lerpwl a Manceinion a oedd bron â'i chwblhau ar y pryd. Cynigiwyd deg locomotif, gyda phump ohonynt yn gallu cystadlu, yn mynd ar hyd trac gwastad yn Rainhill, Swydd Gaerhirfryn (Glannau Merswy bellach).

Treialon Rainhill

Enghraifft o'r canlynol	cystadleuaeth
Dyddiad	Hydref 1829
Lleoliad	Rainhill
Gwladwriaeth	y Deyrnas Unedig
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Y cystadleuaeth

Roedd yn rhaid i bob peiriant deithio cwrs o filltir a thri chwarter (2.8 km) bob ffordd, gan gynnwys un rhan o wyth o filltir (200m) ym mhob pen ar gyfer codi'r cyflymder ac ar gyfer stopio'r trên. Felly byddai'r peiriant, gyda'i lwyth, yn teithio milltir a hanner (2.4 km) bob ffordd ar gyflymder uchaf.

Roedd yn rhaid i'r peiriannau gyflawni deg taith, a fyddai'n gyfartal i siwrnai o 35 milltir (56 km), sef y pellter o Lerpwl i Fanceinion, ac roedd yn rhaid i 30 milltir (48 km) o'r rhain fod ar gyflymder llawn. Roedd yn rhaid i'r cyflymder cyfartalog fod o leiaf 10 milltir yr awr (16 km/awr).

Ar ôl hynny, gallai'r peiriannau ail-lenwi â thanwydd a gwneud deg taith ychwanegol, i efelychu'r daith yn ôl.

Y treialon fel y'u darlunwyd yn The Illustrated London News, 1929

Y cystadleuwyr

Cyflwynwyd deg locomotif yn swyddogol ar gyfer y treialon, ond ar y diwrnod y dechreuodd y gystadleuaeth dim ond pump oedd ar gael, sef

• Cycloped, locomotif gan Thomas Shaw Brandreth a yrrwyd gan geffylau
• Novelty, locomotif gan John Ericsson a John Braithwaite
• Perseverance, locomotif gan Timothy Burstall
• Rocket, locomotif a ddyluniwyd gan George a Robert Stephenson; a adeiladwyd gan Robert Stephenson a'i Gwmni.
• Sans Pareil, locomotif gan Timothy Hackworth

• 
  Cycloped Brandreth
• 
  Novelty Ericsson a Braithwaite
• 
  Perseverance Burstall
• 
  Rocket Stephenson
• 
  Sans Pareil Hackworth

Yr enillydd

Locomotif Stephenson, Rocket, oedd yn fuddugol, gan mai dyma'r unig locomotif a oedd yn gallu cwblhau'r treialon. Derbyniodd cyfarwyddwyr Rheilffordd Lerpwl a Manceinion y dylai locomotifau weithredu gwasanaethau ar eu lein newydd, ac enillodd George Stephenson a'i fab Robert gytundeb i gynhyrchu locomotifau ar gyfer y rheilffordd.

Llyfryddiaeth

• Anthony Dawson, The Rainhill Trials (Stroud: Amberley Publishing, 2018)