William Cecil, barwn Burghley

Uchelwr o Loegr oedd William Cecil, barwn 1af Burghley KG PC (13 Medi 1520 – 4 Awst 1598), a phrif gynghorydd Elisabeth I, brenhines Lloegr, am y rhan fwyaf o'i theyrnasiad. Bu'n Ysgrifennydd Gwladol Lloegr ddwywaith: 1550–53 a 1558–72 ac yn Arglwydd Uwch-Ganghellor o 1572 ymlaen. Derbyniodd nifer o'r deitlau a'r swyddi hyn gan Harri VIII. Yn ôl yr hanesydd o Sais Albert Pollard: "O 1558 ymlaen am ddeugain mlynedd, mae bywgarffiad Cecil yn debyg iawn i fywgraffiad y Frenhines Elizabeth, ac felly hanes Lloegr".

William Cecil, barwn Burghley
Ganwyd	13 Medi 1520  Bourne
Bu farw	4 Awst 1598, 5 Awst 1598  Westminster
Man preswyl	Burghley House, Cecil House, Theobalds House
Dinasyddiaeth	Teyrnas Lloegr
Alma mater	Coleg Sant Ioan, Caergrawnt Stamford School The King's School, Grantham
Galwedigaeth	gwleidydd
Swydd	Lord High Treasurer, Secretary of State of England, Arglwydd y Sêl Gyfrin, Aelod o Senedd Lloegr 1542-44, Aelod o Senedd1547-1552, Member of the March 1553 Parliament, Member of the 1555 Parliament, Member of the 1559 Parliament, Member of the 1563-67 Parliament, Aelod o Dŷ'r Arglwyddi, Lord Lieutenant of Essex, Lord Lieutenant of Lincolnshire, Lord Lieutenant of Hertfordshire
Cyflogwr	Prifysgol Caergrawnt
Tad	Richard Cecil
Mam	Jane Heckington
Priod	Mildred Cooke, Mary Cheke
Plant	Thomas Cecil, Robert Cecil, Anne Cecil, Iarlles Rhydychen, Elizabeth Cecil
Llinach	ceciliaid Allt-yr-ynys
Gwobr/au	Urdd y Gardas
llofnod

Y Gwir Anrhydeddus Yr Arglwydd Burghley KG PC
Arglwydd Uwch-Ganghellor
Yn ei swydd Gorffennaf 1572 – 4 Awst 1598
Teyrn	Elisabeth I
Rhagflaenwyd gan	William Paulet, 1st ardalydd Winchester
Dilynwyd gan	Thomas Sackville, iarll 1af Dorset
Lord Privy Seal
Yn ei swydd 1590–1598
Teyrn	Elisabeth I
Rhagflaenwyd gan	Sir Francis Walsingham
Dilynwyd gan	Robert Cecil, iarll 1af Salisbury
Yn ei swydd 1571–1572
Teyrn	Elisabeth I
Rhagflaenwyd gan	Syr Nicholas Bacon
Dilynwyd gan	Arglwydd Howard o Effingham
Ysgrifennydd Gwladol
Yn ei swydd 22 Tachwedd 1558 – 13 Gorffennaf 1572
Teyrn	Elisabeth I
Rhagflaenwyd gan	John Boxall
Dilynwyd gan	Thomas Smith
Yn ei swydd 5 Medi 1550 – 19 Gorff. 1553
Teyrn	Edward VI Jane
Rhagflaenwyd gan	Nicholas Wotton
Dilynwyd gan	John Cheke
Manylion personol
Ganwyd	William Cecil 13 Medi 1520 Bourne, Swydd Lincoln Lloegr
Bu farw	4 Awst 1598(1598-08-04) (77 oed) "Cecil House" Westminster, Llundain
Man gorffwys	Eglwys St Martin, Stamford Stamford, Swydd Lincoln, Swydd Lincoln 52°38′56″N 0°28′39″W
Priod	Mary Cheke (m. 1543) Mildred Cooke
Plant	Thomas Francisca Anne William (b-d.1559) William (g-m.1561) Robert Elizabeth
Rhieni	Richard Cecil Jane Heckington
Cartref	"Burghley House" "Cecil House" "Theobalds House"

Ceir digon o brofion o ddiddordeb parhaol yr arglwydd Burghley yn ei gysylltiadau Cymreig. Er enghraifft, bu'n ddiwyd gyda'r gwaith o sefydlu ei ach Gymreig; trefnodd i'w gâr Thomas Parry, gŵr o Frycheiniog, gael bod yn un o swyddogion tŷ'r dywysoges Elisabeth yn 1560 — daeth Parry yn brif swyddog (‘Comptroller’) y dywysoges; rhoes arian i helpu'r ymchwil am gopr yn ynys Môn; cofir hefyd am ei gysylltiad â Morys Clynnog a ysgrifennodd lythyr Cymraeg ato o Rufain (Mai 1567) yn ei hysbysu fod y frenhines Elisabeth ar fin cael ei hesgymuno o'r eglwys.

Cafodd ddau fab: Thomas a Robert, ac er mai Thomas oedd yr hynaf, nid oedd ganddo ddigon o grebwyll gwleidyddol (yn ôl William) "i reoli cwrt tenis heb sôn am wlad!" Rhoddwyd cartre'r teulu i Thomas, a phwer gwleidyddol i'r mab ieuengaf - Robert. Bu farw ar 4 Awst 1598, a'i gladdu yn Eglwys St Martin, Stamford.

Gweler hefyd

• Ceciliaid Allt-yr-ynys

Cyfeiriadau

• "CECIL DAVID, (c.1460-?1540), of Stamford, Lincs". Hist of Parliament Online. Cyrchwyd 2012-11-06.
• "The Family of David Seisyll". Cyrchwyd 2013-01-24.