Tuuba Suurili

surah
Pahi la	Alikuraan
Zuliya wuhibu	التوبة
Japan zuliya (yuli kana) sabbu ni	かいご
Siɣili-lana yuli	repentance in Islam
Be lɛbigili zuliya nima ni	9. The Immunity, Q31204662
Balli tuma bɛi balli yuli	laribanchi
Tuma ŋɔ maa zaa bɛla URL maa ni	https://quran.com/9
Nahingbaŋ	Medinan surah
Zali kpana din guli niriba zaashee ni nyɛ shɛli	public domain
Stack Exchange tag	https://islam.stackexchange.com/tags/surat-at-tawbah

Tuuba Suurili (At-Tawbah ٱلتَّوْبَة)^[1]

E-Class

Suurili ŋɔ maa wuhirila di ni tu kamaata ni Muslimi ŋmaai simli ni chεfura balibukam shεm, ni binshɛɣu din ni tooi tahi iliŋ Muslimi mini chεfura sunsuuni na. Ka di lahi baŋsiri ti chεfurinim’ ŋmahiŋgbana ni nyɛ shεm.

Aaya nima

Aaya nima:^[2]

1. Naawuni mini O tumo (Annabi Muhammadu) yihi bɛ nuu ka chɛ ninvuɣu shɛba yi (Muslinnim’) ni gbaai alikauli ni bana buɣujɛmdiba puuni la.
2. Dinzuɣu (Yaa yinim’ chεfurinima)! Gom ya tiŋgbani yaaŋa zuɣu chira anahi (ni suhudoo), ka baŋ yani yipala ban yɛn tooi nyɛŋ Naawuni (ka zo n-tilgi). Yaha! Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun yɛn filim chεfurinima.
3.Yaha! Di nyɛla molo din yi Naawuni ni O tumo sani na n-zaŋ chaŋ ninsalinim’ sani Haʒititali la dali, kadama Naawuni mini O tumo yihi bɛ nuu ka chɛ buɣujɛmdiba. Amaa! Yi (chεfurinim’) yi niŋ tuuba, tɔ! Dina nnyɛ din gari n-zaŋ tin ya.Yi mi yi lԑbi biri, tɔ! Yin baŋmi ya ni achiika! Yi pala ban yɛn tooi nyɛŋ Naawuni (ka zo ntilgi). Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Tim chεfurinim’ azaabakpeeni lahibali.
4. Naɣila yi (Muslinnim’) ni gbaai alikauli ni ninvuɣu shεba buɣujɛmdiba puuni, din nyaaŋa kabɛ bi yiɣisi alikauli maa, ka mi bi sɔŋ yidim so yizuɣu, tɔ! Yin palimi ya ba bɛ daalikauli hali ni bɛ saha. Achiika! Naawuni bɔrila wuntizɔriba.
5. Dinzuɣu, goli shɛŋabɛ ni mɔŋ tobu tuhibu di puuni maa yi ti gari, tɔ! Yin tuhimi ya chεfurinim’ maa luɣilikam yi ni paai ba, ka gbahi ya ba daba, ka taɣi ya ba zali, ka ŋman ya taɣi ba soli kam. Amaa! Bɛ yi niŋ tuuba, ka puhi jiŋli, ka ti zakka, tɔ! Yin chεli ya ba. Achiika! Naawuni nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
6.Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Buɣujɛmdiba maa puuni so yi bɔri ni o ʒini tabli a, tɔ! Nyin ʒinimi tabli o hali ka o ti wum Naawuni yɛltɔɣa, din’ nyaaŋa, ka a chɛ ka o paai luɣushɛli o ni yɛn nya suhudoo, domin bɛ nyɛla nivuɣu shεba ban bi mi.
7. Di yɛn niŋ wula ka alikauli be ni chεfurinima n-zaŋ chaŋ Naawuni mini O tumo sani, (ka bɛ bi yiɣisi li), naɣila yi mini ban daa gbaai alikauli Harami jiŋli (Ka’aba) gbinni la, bɛ yi zani tuhi, tɔ! Yi (Muslinim’) gba man zanimi ya tuhi. Achiika! Naawuni bɔrila wuntizɔriba.
8. Ka wula n-yɛn nyɛli, bɛ yi nya nasara yi (Muslinnim’) zuɣu, bɛ ku gu dɔɣim, bee mi ku gu amaana shεli, bɛ saɣiri mi n-tiri ya bɛ noya ni, amaa! Ka bɛ suhiri zaɣisiri li. Yaha! Bɛ pam nyɛla ban kpeeri yira.
9. Bɛ zaŋla Naawuni aayanima n-taɣi laɣibihi, ka guri ninsalinim’ ka chɛ Naawuni soli. Achiika! Bɛ tuuntumsa nyɛla din be.
10. Bɛ (chεfurinim’ maa) pala ban yɛngu bɛ Muslindɔɣim, bee ka bɛ gu amaana shεli. Yaha! Bannim’ maa n-nyɛ ban kpahiri yεɣiri targa.
11. Amaa! Bɛ yi niŋ tuuba, ka puhi jiŋli, ka ti zakka, tɔ!Bɛ nyɛla yi mabihi adiini puuni. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) kahigirila aayanim’ tiri ninvuɣu shεba ban mi.
12. Yaha! Bɛ (chεfurinim’ maa) yi yiɣisi bɛ pɔri bɛ daalikauli maa nyaaŋa, ka lahi galim yi daadiini, tɔ! Yin tuhimi ya Chεfuri zuɣulannima. Achiika! Bɛ pɔri maa kani, achiika! Bɛ ni chɛ yi daadiini saɣimbu.
13. Dini bɔŋɔ, yi ku tuhi ninvuɣu shεba ban yiɣisi bɛ pɔri ka niŋ niya ni bɛ yihi Naawuni tumo Makka, ka di nyɛla bana n-daa daŋ ya liribu piligu maa. Di nibɔŋɔ, yi zɔri ba mi? Tɔ! Naawuni n-tu ni yi zo, yiyinyɛla ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yɛlimaŋli.
14. Tuhimi ya ba, Naawuni ni dargi bɛ tibli ni yi (Muslinnim’) nuhi, ka dihi ba vi, ka lahi tin ya nasara bɛ zuɣu. Ka ti doro shɛŋa din be ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli suhiri ni.
15. Ka O (Naawuni) mahi bɛ (Muslinnim’) suhiri. Yaha! Naawuni deerila O ni bɔri so tuuba. Naawuni nyɛla Baŋda, Yεmgoliŋgalana.
16. Bee yi (Muslinnim’) tεhirimi ni bɛ yɛn chεn ya mi (ka kuli bi dahim ya), ka Naawuni bi baŋ yi puuni ban tuhi tobu, ka mi bi gbibi din pa Naawuni, bee O tumo, bee Muuminnim’ ka bɛ nyɛ simnima. Yaha! Naawuni n-nyɛŊunmidin sɔɣi yi tuuntumsa puuni.
17. Di bi tu kamaata ni buɣujɛmdiba gbibi Naawuni jiŋa ka mi diri bɛ maŋ’ shɛhira ni chεfuritali. Bannim’ maa tuma saɣim ya, kabɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim buɣum puuni.
18. Achiika! Ninvuɣu shεba ban gaandi Naawuni jiŋa (ni jɛma) nnyɛ ban ti Naawuni yεlimaŋli ka ti Chiyaama yεlimaŋli, ka puhi jiŋli, ka ti zaka, ka bi zo so naɣila Naawuni. Tɔ! Bannim’ maa, tamaha beni kadama bɛ be ninvuɣu shεba ban dolsi puuni.
19. Di ni bɔŋɔ, yi (Muslinnim’) zaŋla haʒitiriba kom taribu mini harami jiŋli (Ka’aba) mɛbu zali ka di ŋmani ninvuɣu so ŋun ti Naawuni ni Zaadali yεlimaŋli, ka tuhi tobu Naawuni soli puuni? Bɛ ku niŋ yim Naawuni sani. Yaha! Naawuni bi dolsiri ninvuɣu shɛba ban nyɛ zualindiriba.
20. Ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli,ka zo hiʒira, ka lahi tuhi Naawuni soli puuni ni bɛ daarzichi mini bɛ nyɛvuya, tɔ! Bana n-nyɛ ninvuɣu shɛba ban mali darza gari sokam Naawuni sani. Dinzuɣu, bannim’ maa nnyɛ ban nyɛ tarli.
21. Bɛ Duuma (Naawuni) tiri bala suhupɛlli lahibali ni nambɔzɔbo din yi O sani na, ni yεda shɛli, ka bɛ lahi mali Alizanda yili shεŋa din puuni mali yolsigu din ka naabu.
22. Bɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim di puuni kuli mali wɔra. Achiika! Naawuni sani ka sanyoo din galsi be.
23. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlmaŋli! Di zaŋ ya yi banim’ mini yi mabihi leei yi simnima, dindee yi niŋ ka bɛ yu chεfuritali n-gari Naawuni yɛlimaŋtibo. Dinzuɣu, ŋun ti zaŋ ba leei simnima yi puuni, tɔ! Bannim’ maa n-nyɛ zualindiriba.
24. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Di yi niŋ ka yi banima, ni yi bihi, ni yi mabihi, ni yi paɣaba, ni yi dɔɣiriba, ni arzichi shɛŋa yi ni laɣim, ni yi daabilim shεli yi nizɔrini di tiniŋ ashaara, ni yili shεŋa yi ni niŋ yɛda, dina ka yi bɔra n-gari Naawuni ni O tumo, n-ti pahi Naawuni soli tobu tuhibu, tɔ! Yin ʒin ya guhimi hali ka Naawuni ti tahi O zaligu (azaaba) na. Yaha! Naawuni bi dolsiri ninvuɣu shεba ban kpeeri yira.
25. Achiika! Naawuni tin ya nasara luɣa pam, n-ti pahi Hunaini tobu dali la, saha shεli yi (Muslinnim’) nina ni daa tiɣi yi galsim, ka di bi niŋ ya anfaani shεli, ka tiŋgbani muɣi ya di mini di yɛlim maa zaa yoli. Din nyaaŋa, ka yi (Muslinnim’) lԑbi biri (ka zo ka chɛ tobu maa).
26. Din nyaaŋa, ka Naawuni siɣisi O suhudoo na n-ti ti O tumo (Annabi Muhammadu), ni ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli, ka siɣisi tobbihi (Malaaika) shεba yi ni bi nya, ka dargi chεfurinim’ tibli. Tɔ! Dina n-nyɛ chεfurinim’ sanyoo.
27. Din nyaaŋa, ka Naawuni deei O ni bɔri so tuuba. Achiika! Naawuni nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
28. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Achiika! Buɣujɛmdiba nyɛla tabzahi (daɣiri), dinzuɣubɛ miri ka bɛ miri Harami jiŋli (Ka’aba) yuuni ŋɔ maa nyaaŋa, yimiyi zɔri fara (yi mini ba daabilim zuɣu), tɔ! Ni baalim, Naawuni ni largi ya O pini puuni O yi yu. Achiika! O (Naawuni) nyɛla Baŋda, Yɛmgoliŋgalana.
29. Tuhimi ya ninvuɣu shεba ban bi tiri Naawuni mini Chiyaama dabsili yεlimaŋli,ka mibi mɔŋdi bɛ maŋ’ Naawuni mini O tumo (Annabi Muhammadu) ni mɔŋdi shεli, bε mi ka yɛlimaŋli daadiini (Muslinsi daadiini) puuni, ka bε be ninvuɣu shεba bε ni ti litaafi puuni, naɣila bɛ ti yo la tiŋgbani fargu (n-ti Muslinnima) ni bɛ nuu, ka nyɛla ban filiŋ.
30. Ka Yahuudunim’ naan yεli: “Uzairu nyɛla Naawuni bia,” ka Nashaaranim’ gba yεli: “Masiihu (Annabi Issa) nyɛla Naawuni bia. “Lala n-nyɛ bɛ noya ni yεltɔɣa,ka bɛ zaŋdi li ŋmahindi ninvuɣu shɛba ban niŋ chεfuritali pɔi ni bana maa yεltɔɣa. Tɔ! Naawuni nari ba, bozuɣuka bɛŋmalgiri ba (ka chεri Naawuni dolibu).
31. Bɛ (Yahuudu mini Nashaaranim’) zaŋla bɛ daalifa kpamba mini bɛ daadiini toondannima n-leei duumanim’ ka pa ni Naawuni, ni Issa Mariam bia. Bɛ mi daa bi puhi ba ni yɛltɔɣa shεli mpahila bɛ jεmmi Duuma yino. Duuma jεmdigu n-kan ni yεlimaŋli naɣila Ŋuna. O nam simsiya ka chɛ bɛ ni jɛmdi binyɛri shɛŋa m-pahi O zuɣu maa.
32. Bɛ bɔrimi ni bɛ pobsi kpihim Naawuni neesim (Muslinsi daadiini) ni bɛ noya, ka Naawuni mi zaɣisi (bɛ yubu maa) naɣilaO pali O neesim, hali chεfurinim’ yi je.
33. Ŋuna (Naawuni) n-nyɛŊun tim O tumo (Annabi Muhammadu) na ni dolsigu mini yεlimaŋli daadiini, domin O chɛ ka di nyɛŋ adiini kam, hali di yi niŋ ka buɣujɛmdiba je.
34. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Achiika! Yahuudu limamanim’ mini dolodolo faaranim’ dirila niriba daarzichi ni ʒiri, ka guri (niriba) ka chɛri Naawuni soli, n-ti pahi ninvuɣu shεba ban laɣindi salima mini anʒilfa sɔŋda, ka mi bi mali li dihiri Naawuni soli zuɣu, tɔ! (Yaa nyini Annabi)! Tim ba azaabakpeeni lahibali.
35. Dabsi’ shεli bɛ ni yɛn ti pɔbsi li (salima ni anʒilfa maa), ka di biigi ʒahannama buɣum puuni, ka bɛ zaŋ li n-tabli bɛ gbεri, ni bɛ puluɣa, n-ti pahi bɛ yaansi zuɣu,(ka bɛ yεli ba): “Ŋɔ maa ka yi daa laɣim n-zali yi maŋ’ (Dunia la). Dinzuɣu, lammi ya yi ni daa laɣindi shɛli maa (daazaaba).”
36. Achiika! Goya kalinli nyɛla pia ni ayi Naawuni sani, ka di sabi be Naawuni litaafi (Lauhul Mahfuuz) puuni, tun dabsi’ shεli Naawuni ni kuli nam sagbana mini tiŋgbani. Di puuni mali chira anahi ka Naawuni mɔŋ tobu tuhibu di puuni. Dina n-nyɛ adiini (zalsi) shɛli din tuhi. Dinzuɣu, di din ya yi maŋ’ zualinsi di puuni. Yaha! Tuhimi ya ban jɛmdi buɣa maa namgbaniyini kamani bɛ ni tuhiri ya (yi Muslinnima) namgbaniyini shεm, kabaŋ ya ni achiika! Naawuni mini ban zoro m-be
37. Achiika! Naɣisibu nyɛla din pahi chɛfuritali ni, ka bɛ mali li m-birgiri ninvuɣu shɛba ban niŋ chɛfuritali, bɛ niŋdi li (tobu tuhibu) la halalsi n-tiri bɛ maŋ’ yuun’ shεli ni,kamɔŋdi bɛ maŋ’ yuun’ shεli ni, domin di kana n-ti saɣisi Naawuni ni mɔŋ tobu goli shεŋa ni maa, ka di chɛ ka bɛ ni tooi niŋ Naawuni ni mɔŋ shɛli halalsi ti bɛ maŋa, bɛ (shintaŋ) dihi ba la bɛ tuumbεri nachinsi. Yaha! Naawuni bi dolsiri ninvuɣu shεba ban nyɛ gutulunima.
38. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Bozuɣu ka bɛ yiti yεli ya: “Yim ya na Naawuni soli zuɣu tobu ni,” ka yi niŋ tibsim tiŋgbani yaaŋa zuɣu? Di ni bɔŋɔ, yi niŋla Dunia bεhigu yεda ka chɛ Chiyaama? Dunia bεhigu nyεɣisim pa shɛli Chiyaama puuni naɣila bɛla.
39. Yi (Muslinnim’) yi bi yi tobu maa ni, O (Naawuni) ni niŋ ya azaabakpeeni, ka taɣi ya ka tahi ninvuɣu shεba dabam na, ka yi ku tooi niŋ O (Naawuni) chuuta shεli. Yaha! Naawuni nyɛla Toora binshɛɣu kam zuɣu.
40. Yi (Muslinnim’) yi bi sɔŋ O (Annabi Muhammadu), tɔ! Achiika! Naawuni Ŋun sɔŋ o, dina n-nyɛ saha shεli chεfurinim’ ni daa yihi o (Maka), ka o nyɛ niriba ayi puuni yino (o mini ti toondana Abubakar), saha shεli bɛ niriba ayi maa ni daa be zoloŋ la ni, saha shεli o (Annabi Muhammadu) ni daa yεri o zo maa (Abubakar): “Di niŋ suhusaɣiŋgu, achiika! Naawuni be ni tinima. Dinzuɣu, ka Naawuni daa siɣisi O suhu-doo na nti ti o (Annabi Muhammadu), ka kpaŋsi o ni sooje shεba yi nina ayi ni bi nya (bana n-nyɛ Malaaikanima), ka chɛ ka chɛfurinim’ (buɣujɛmdiba) yɛltɔɣa filiŋ, ka Naawuni yεltɔɣa (Laa’ilaaha illallahu) nyɛ din be zuɣusaa. Yaha! Naawuni nyɛla Nyεŋda, Yεmgoliŋgalana.
41. (Yaa yinim’ Muslinnima)! Yim ya n-ti tuhi tobu, ka nyɛla ban mali yaa bee chɔɣinsi, ka tuhi ya ni yi daarzichi mini yi maŋsi Naawuni soli, dina n-nyɛ bɛrisuŋ n-tin ya, yi yi nyɛla ninvuɣu shεba ban mi.
42. (Yaa nyini Annabi)! Di yi di nyɛla Nyɔri (tobbuna) m-be yoma, ni gɔrim shεli din bi waɣa, bɛ (Munaafichinim’ maa) naan doli a, amaa! Soli maa n-niŋ waɣilim n-ti ba. Ni baalim, bɛ ni po Naawuni (ka yεli): “Ti yi di naan tooi yi tobu maa ni, achiika! Ti naan yina mpahi yi zuɣu. Bɛ maŋsi kabɛ niŋdi ashaara. Yaha! Naawuni mi ni bɛ nyɛla ʒirinima.
43. (Yaa nyini Annabi)! Naawuni chε m-paŋ a, bozuɣu ka a ti ba soli (ni bɛʒinmi yiŋa, bozuɣuka a bichɛ ba) hali a ti baŋ bɛ puuni ban niŋ yɛlimaŋli, ka baŋ ban nyɛʒirinima.
44. Ninvuɣu shεba ban ti Naawuni mini Chiyaama yεlimaŋli ku saɣi bo yεda a (Annabi) sani (ni bɛʒini yiŋ’)ka che bɛ zaŋ bɛ daarzichi ni bɛ mammaŋ’ nyɛvuya n-tuhi Naawuni zuɣu. Naawuni mi nyɛla Ŋun mi wuntizɔriba.
45. Achiika! Ninvuɣu shεba ban bi ti Naawuni mini Chiyaama yεlimaŋli nnyɛ ban bɔri yεdda a sani (ni bɛʒini yiŋa),ka bɛ suhiri zilsi, dinzuɣu bɛ nyɛla ban kuli be bɛ biɛhim puuni m-puri bɛ haŋkaya.
46. Yaha! Bɛ yi di bɔri tobu maa ni yibu, tɔ!Bɛ naan mali di shili. Amaa! Naawuni mɔŋ ba mi ni bɛ di yiɣisi pahi yi zuɣu,ka di kpɛhi ba vunnyɛɣili, ka bɛ yɛliba: “Ʒinimi ya yiŋ m-pahi ninvuɣu shɛba ban ʒiya zuɣu.”
47. Bɛ (Munaafichinim’ maa) yi di yi tobu maa ni pahi yi (Muslinnim’) zuɣu, tɔ! Bɛ naan ku pahi ya shεli naɣila saɣiŋgu. Yaha! Bɛ naan niŋ yomyoma m-bo tuɣiligu niŋ yi sunsuuni, ka bɛ di yɛnbɔri ya ni fitina, yi mi puuni shεba beni n-di yɛn wum ti ba. Yaha! Naawuni mi zualindiriba.
48. (Yaa nyini Annabi)! Achiika! Bɛ (Munaafichinim’ maa) daa mini pun bo fitina m-bahi a zuɣu (Uhdu tobu ni), ka tilgi tilgi a yɛla hali ka yɛlimaŋli ti ka na, ka Naawuni zaligu (Muslinsi daadiini) nya nasara, ka bɛ (Munaafichinim’) nyɛla ban je.
49. Yaha! Bɛ (Munaafichinim’ maa) puuni shεba beni n-yεra: “(Yaa nyini Annabi)! Niŋmima yεda (ni yiŋ’ ʒiya), amaa! Di niŋ ma fitina.” Wumma! Bɛ lu fitina puuni. Yaha! Achiika! Ʒahannama buɣum nyɛla din gili chεfurinima.
50. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! A yi nya din viεla, ka di saɣim bɛ suhiri. Amaa! Yɛlibɛɣu yi nya a, ka bɛ yεra: “Achiika! Tinim’ pun gbaaila ti maŋ’ poi ni dina,” ka bɛ lԑbi biri, ka nyɛla ban niŋdi suhupiεlli.
51. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Di kariya ka yɛlibiɛɣu nya ti naɣila Naawuni ni sabi shεli n-ti ti, Ŋuna n-nyɛŊun taɣiri ti. Yaha! Ban ti yεlimaŋli zaŋmi bɛ yɛla n-dalim Naawuni.
52. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Di-ni bɔŋɔ, yi (Munaafichinim’) ʒɛmi guhiri ti ni yɛlisuma ayi (nasara bee kpibu) puuni yini ti paai ti? Ka ti (Muslinnim’) mi guhiri ni Naawuni gbaai ya ni azaaba din yi O sani na, bee (ka ti kun ya) ni ti nuhi. Dinzuɣu ʒinimi ya n-guhira, achiika! Ti mi gba nyɛla ban ʒiya guhiri m-pahi yi zuɣu.”
53. Yεlima: “Dihimi ya ka di nyɛla yi yurimi bee yi bi yura, di kariya ka bɛ (Naawuni) deei li yi sani, achiika! Yi nyεla ninvuɣu shεba ban kpeeyi”.
54. Yaha! Ka shεli n-chε ka bɛ ku deei bɛ dihibu m-pahila achiika! Bɛ niŋla gutulunsi ni Naawuni ni O tumo, bɛ mi bi kani na jiŋli ni naɣila bɛ nyɛla vunyεɣalinima. Yaha! Bɛ bi dihiri ni bɛ daarzichi naɣila bɛ nyɛla bɛ ni niŋ shɛba talahi.
55. (Yaa nyini Annabi)! Di chε ka bɛ (Munaafichinim’ maa) daarzichi mini bɛ bihi niŋ a lahaʒiba, achiika! Naawuni bɔrimi ni O zaŋ li niŋ ba azaaba Dunia bεhigu puuni, ka bɛ nyεvuya ti yi ka bɛ nyɛla chεfurinima.
56. Ka bɛ (Munaafichinim’ maa) naan pɔri Naawuni kadama bɛ bela yi puuni, ka mi ka yi ni. Amaa! Bɛ nyɛla ninvuɣu shɛba naan zɔri dabεm (ni yi ti ku ba).
57. Bɛ yidi nyasɔɣibu shee, bee zolona ni, bee kpiεhili shee, tɔ!Bɛ naan ŋmalgi kpa di polo ka nyɛla ban niŋdi yomyoma.
58. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Bɛ puuni shεba beni n-galinda sara taribu shee, bɛ yi ti ba di puuni shεli, ka bɛ saɣi ti li, amaa! Bɛ yi bi ti ba di puuni shɛli, ka a nya ba ka bɛ jεri suli.
59. Yaha! Bɛ yi di saɣi ti Naawuni mini O tumo (Annabi Muhammadu) ni ti ba shɛli ka yεli: “Naawuni ni saɣindi ti, ni baalim, Naawuni mini O tumo ni ti ti O pini puuni shεli, achiika! Ti nyɛla ban niŋdi kore n-zaŋ chaŋ ti Duuma sani.”
60. Achiika! Sara (zaka liɣiri) nyɛla faranim’ dini, ni nandaamba, ni ban tumdi di (zaka maa) tuma, ni ninvuɣu shεba bɛ ni balinda bɛ suhiri (ni bɛ kpe Muslinsi daadiini ni), ni daba chɛbu, ni bɛ ni doli shεba samkara, ni Naawuni soli zuɣu tobu, ni sochanda. Di nyɛla talahi shɛli din yi Naawuni sani na. Yaha! Naawuni nyɛla Baŋda, Yεmgoliŋgalana.
61. Yaha! Bɛ (Munaafichinim’ maa) puuni shεba beni niŋdi Annabi biɛrim ka naan yεra: “O (Muhammadu) nyɛla ŋun tiri yεlimaŋli ni lahibali kam o ni wum ni o tibli. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “O wumdila din nyɛ zaɣiviɛlli n-tin ya, o tirila Naawuni yεlimaŋli, ka tiri yεlimaŋli ni Muumininima, ka lahi nyɛ nambɔzɔbo n-zaŋ ti ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli yi puuni. Yaha! Ninvuɣu shεba ban niŋdi Annabi chuuta maa, bɛ mali azaabakpeeni (Zaadali).
62. Bɛ (Munaafichinim’ maa) pɔrila Naawuni n-tiri ya (yi Muslinnima) domin yi niŋ ba yεda. Naawuni mi mini O tumo n-nyɛ ban tu ni bɛ niŋ ba yεda, bɛ yi nyɛla ban ti Naawuni yεlimaŋli.
63. Di ni bɔŋɔ,bɛ bi mi ni achiika! Ninvuɣu so ŋun kpahira n-yɛɣiri Naawuni ni O tumo tarsi, tɔ! Achiika! Ʒahannama buɣum be o zuɣu, ka o nyɛla ŋun yɛn ti kpalim di puuni. Dina n-nyɛ vi zaɣititali.
64. Munaafichinim’ maa zɔrimi ni suuri shεli tishee bɛ zuɣu na n-ti tiri ba din be bɛ suhiri ni lahibali. Yεlima: “Malimi ya ansarsi, achiika! Naawuni nyɛla Ŋun yɛn yihi yi ni zɔri shɛli maa polo ni.”
65. (Yaa nyini Annabi)! Achiika! A yi bɔhi ba bɛ ni yεli: “Achiika! Tinim’ dirila alizama ka dɛmda, tɔ!Yεlima: “Di ni bɔŋɔ, Naawuni mini O aayanima, n-ti pahi O tumo ka yi maandi ansarsi?
66. Di fabli ya, achiika! Yi niŋ chεfuritali yi yɛlimaŋtibo nyaaŋa, Ti (Tinim’ Naawuni) yi chε m-paŋ yi puuni shεba, tɔ! Ti ni niŋ shεba azaaba, domin bɛ nyɛla bibɛhi.
67. Munaafichinim’ dobba mini Munaafichi paɣaba nyεlaban sɔŋdi taba, ka bɛ puhiri taba ni Naawuni ni mɔŋ shεli, ka mɔŋdi tuunviεla tumbu, ka chε ka bɛ nuhi kpεma (bɛ bi diri bɛ daarzichi Naawuni soli). Bɛ tamla Naawuni yεla, kaOgba tam bɛ yεla. Achiika! Munaafichinima n-nyɛ ninvuɣu shɛba ban kpee yi.
68. Naawuni niŋ Munaafichi dobba mini paɣaba, n-ti pahi chεfurinim’ alikauli ni ʒahannama buɣum,ka bɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim di puuni, dina n-nyɛ din saɣindi ba. Yaha! Naawuni narim ba, ka bɛ lahi mali azaaba shɛli din bi ŋmaara.
69. Kamani ninvuɣu shεba ban daa kana pɔi ni yinima, bɛ daa nyɛla ban mali yaa n-gari ya, ka lahi mali arzichi mini bihi n-gari ya, ka bɛ wum nyɛɣisim ni bɛ tarli (saha biɛla), dinzuɣu wummi nyɛɣisim ni yi tarli (saha bɛla) kamani ninvuɣu shɛba ban daa kana pɔi ni yinim’ maa gba ni daa wum nyɛɣisim ni bɛ tarli shεm, ka yikpe ʒiri ŋmabu ni kamani bɛ ni daa ŋmari ʒiri shεm. Bannim’ maa, bɛ tuuntumsa (laara) saɣim ya Dunia ni Chiyaama. Yaha! Bannim’ maa n-nyɛ ban kɔhi lu.
70. Di ni bɔŋɔ, ninvuɣu shεba ban daa kana pɔi ni bana maa lahibali bi kaba na? (Bana n-nyɛ) Annabi Nuhu niriba, ni Aadunima (Annabi Hudu niriba), ni Samuudu nima (Annabi Salihu niriba), ni Annabi Ibrahima niriba, ni Madyana nima (Annabi Sayibu niriba), n-ti pahi ninvuɣu shεba bɛ ni daa lԑbi bɛ tiŋgbani m-pili (Annabi Lutu niriba), bɛ tuumba daa kaba na ni dalirinim’ din be polo ni, dinzuɣu, Naawuni daa pala Ŋun di ba zualinsi, amaa! Bana n-daa diri bɛ maŋ’ zualinsi.
71. Yaha! Ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli dobba ni paɣaba nyɛlaban sɔŋdi taba, bɛ puhirila tuunviεla, kamɔŋdi Naawuni ni je shɛli, ka puhiri jiŋli, ka tiri zakka, ka doli Naawuni ni O tumo, bannim’ maa, ni baalim Naawuni ni zo ba nambɔɣu. Achiika! Naawuni nyɛla Nyεŋda, ni Yεmgoliŋgalana.
72. Naawuni niŋla ninvuɣu shɛba ban ti yεlimaŋli dobba ni paɣaba alikauli ni Alizanda yili shεŋa kulibɔnani yɛnti zɔri di gbinni, ka bɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim di puuni, ni yili vɛla din be ʒinahigu Daalizanda puuni. Yɛda mi din yi Naawuni sani na n-nyɛ din galsi. Dina n-nyɛ tarli din galsi.
73. Yaa nyini Annabi! Tuhimi chεfurnim’ mini Munaafichinima, ka miitaɣi ba. Yaha! Bɛ labbu shee n-yɛn ti nyɛʒahannama buɣum ni, di labbu shee maa mi nyɛla din be.
74. Bɛ (Munaafichinim’ maa) pɔrila Naawuni kadama bɛ bi yεli shɛli (din be). Achiika! Bɛ daa yεlila chεfuritali yεltɔɣa, ka leei chεfurinim’ bɛ Muslinsi kpɛbu nyaaŋa. Yaha! Ka bɛ niŋ tɛhibεri ka bi nya di nasara, mi bɛ daa bi galim ba (bɛ Muslinnima) m-pahila Naawuni ni O tumo n-daa largi ba O pini puuni zuɣu. Dinzuɣubɛ yi niŋ tuuba, tɔ! Dina n-nyɛ zaɣiviɛlli zaŋ ti ba, amaa! Bɛ yi lԑbi biri, Naawuni ni niŋ ba azaaba kpeeni Dunia ni Chiyaama, bɛ mi ka ŋun yɛn taɣi ba tiŋgbani yaaŋa zuɣu (ka chɛ Naawuni daazaaba), bee ŋun yɛn ti sɔŋ ba.
75. Yaha! Bɛ (Munaafichinim’ maa) puuni shεba beni gbaai Naawuni alikauli (ka yɛli): “Achiika! O yi ti ti O pini puuni shεli, tɔ! Achiika! Ti naan zaŋ li mali sara. Ti mi naan pahi ninvuɣusuma puuni.
76. Saha shεli O (Naawuni) ni ti largi ba O pini puuni shεli,ka bɛ zaŋ li niŋ bεm. Yaha! Ka bɛ lԑbi biri, ka nyɛla ban zaɣisira.
77. Ka Naawuni zaŋ munaafichitali maa n-dolsi bɛ suhiri ni hali ni dabsi’ shεli bɛ ni yɛn ti laɣim ni Ŋuna, domin bɛ ni kuli yiɣisi Naawuni daalikauli shεli bɛ ni gbaagi O maa zuɣu, ni ʒiri shεŋabɛ ni daa ŋmar maa.
78. Di ni bɔŋɔ,bɛ bi mi ni achiika! Naawuni mi bɛ daashili, ni bɛ ni gbaari saawɔra shεŋa maa? Yaha! Achiika! Naawuni nyɛla Baŋdatitali ni din sɔɣi?
79. Ninvuɣu shεba ban galindi ninvuɣu shɛba ban niŋdi alheeri Muslinnim’ puuni n-zaŋ kpa sara shεŋabɛ ni yihira, (ka lahi galindi) ninvuɣu shεba ban ku tooi nyεŋ naɣila bɛ kpaŋmaŋ’ targa, ka bɛ (Munaafichinim’ maa) naan maandi ba ansarsi. Naawuni ni mali ba ansarsi yo. Yaha! Azaabakpeeni be bɛ zuɣu (Zaadali).
80. (Yaa nyini Annabi)! Bom gaafara nti ba (bɛ Munaafichinim’ maa), bee ka a bi bo gaafara n-ti ba, a yi bo gaafara n-ti ba siɣim bupishiyɔpɔin, tɔ! Di kariya ka Naawuni chɛ m-paŋ ba, di daliri nyɛla bɛ niŋla chɛfuritali ni Naawuni mini O tumo (Annabi Muhammadu). Yaha! Naawuni bi dolsiri ninvuɣu shɛba ban kpeeri yira.
81. Ninvuɣu shɛba ban kpalim yiŋa (ka bi chaŋ Tabuuka tobu ni) Naawuni tumo nyaaŋa maa niŋ suhupεlli ni bɛ yiŋ’ ʒiya. Ka zaɣisi ni bɛ zaŋ bɛ daarzichi mini bɛ nyεvuya n-tuhi Naawuni soli zuɣu, ka bɛ yεli: “Di yin ya tobu ni tulum ŋɔ saha.” (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Ʒahannama buɣum tuli gari lala, bi yi di nyεla ninvuɣu shεba ban baŋda.”
82. Dinzuɣubɛ lam bɛla (Dunia ŋɔ), ka ti kuhi pam (Zaadali), di nyɛla sanyoo ni bɛ ni daa tumdi shɛli.
83. (Yaa nyini Annabi)! Naawuni yi chε ka a yi (tobu ŋɔ ni) n-labi yiŋa, n-ti paai bɛ (munaafichinim’ maa) puuni shɛba, ka bɛ ti lahi bo soli ni bɛ yi tobu shεli ni, tɔ! Nyin yεlima: “Kuli mali wɔra, yi ku lahi pahi n-zuɣu ka ti yi, yi mi ku pahi n-zuɣu ka ti tuhi n-dimba. Achiika! Yi daa pun niŋla yiŋ’ ʒiya maa yεdda, dinzuɣu ʒinimi ya m-pahi ban pun ʒiya zuɣu.
84. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Di puhi jiŋli m-bahi bɛ zaɣiyino kam ŋun kpi zuɣu, a mi di zani o gballi zuɣu. Achiika! Bɛ niŋla chɛfuritali ni Naawuni mini O tumo, ka kpi ka nyɛla ban kpeeyi.
85. Yaha! Di chɛ ka bɛ daarizchi mini bɛ bihi maa niŋ a lahiʒiba, achiika! Naawuni bɔrimi ni Ozaŋ li n-darigi bɛ tibli Dunia ŋɔ, ka bɛ nyεvuya ti yɛn yi, ka bɛ nyɛla chεfurinima.
86. Yaha! Bɛ yi ti siɣisi suura shεli na, (ka yεli): “Tim ya Naawuni yεlimaŋli, ka pahi O tumo zuɣu ka yi tuhi, ka bɛ puuni bundaannim’ naan bɔri soli a sani, ka yεli: “Chεli ti ka ti pahi ninvuɣu shɛba ban ʒi yiŋ’ maa zuɣu.”
87. Bɛ (Munaafichinim’ maa) saɣi ya ni bɛ pahi ban ʒi yiŋ’ maa zuɣu. Dinzuɣu,ka bɛ (Naawuni) ŋari bɛ suhuri, ka bɛ nyɛla ban ku lahi baŋ viεnyεla.
88. Amaa! (Naawuni) tumo ni ninvuɣu shεba ban tiyεlimaŋli pahi o zuɣu maa ban tuhi ya ni bɛ daarzichi ni bɛ maŋsi, dinzuɣu, bannim’ maa mali alheeri balibu kam. Yaha! Bannim’ maa n-nyɛ ninvuɣu shεba ban nyɛ tarli.
89. Naawuni mali Alizanda yili shεŋa kulibɔna ni yɛn ti zɔri di gbinni shili nguli ba, ka bɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim di puuni. Dina n-nyɛ tarli din galsi.
90. Ka ban mali fabila Larbu tiŋkpannim’ puuni kana ni bɛ ti niŋ ba yεdda (ka bɛ di ʒini yiŋa), ka ninvuɣu shεba ban labsi Naawuni mini O tumo ʒiri maa gba ʒini yiŋa. Ni baalim, azaabakpeeni ni nya bɛ puuni ninvuɣu shɛba ban niŋ chɛfuritali maa.
91. Taali ka ninvuɣu gbarima zuɣu (ni bɛʒini yiŋa), ni ban ka alaafee, n-ti pahi ninvuɣu shεba ban ka bɛ ni yɛn zaŋ shɛli dihi Naawuni zuɣu, di yi niŋ ka bɛ paɣibɛ suhuri Naawuni mini O tumo zuɣu. Yaha! Taali shεli ka ninvuɣu shεba ban tumdi tuunsuma (ka bi tooi chaŋ tobu ni) zuɣu. Yaha! Naawuni nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔoboznaa.
92. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Taali ka ninvuɣu shεba ban yi kana a sani domin a ti kpiɣi ba (ni bimbara), ka a yεliba: “N- ka din yɛn kpiɣi ya,” ka bɛŋmalgi ka bɛ nina kpaari ni nintam, ka di nyɛ suhusaɣiŋgu domin bɛ ka bɛ ni yɛn zaŋ shɛli n-dihi Naawuni zuɣu.
93. Achiika! Taali bela ninvuɣu shεba ban bɔri yεda a (Annabi Muhammadu) sani, ka mi nyɛla bundannima. Bɛ saɣi ti ni bɛ pahi ban ʒi yiŋ’ zuɣu, ka Naawuni ŋari bɛ suhiri, dinzuɣu ka bɛ ku lahi tooi baŋ (yɛlimaŋli).
94. Bɛ (Munaafichinim’) ni tahi fabla na yi (Muslinnim’) sani di yi niŋ ka yi yi tobu maa ni labi na yiŋa. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Di fabli ya, di kariya ka ti tin ya yεdda, achiika! Naawuni pun ti ti yi lahibali. Yaha! Ni baalim, Naawuni mini O tumo ni nya yi tuma. Din nyaaŋa, kabɛ yɛn ti labsi ya (Duuma so) Ŋunmidin sɔɣi ni din be polo ni la sani, ka O ti tin ya yi ni taa tumdi shɛli tuuntumsa lahibali.
95. Ni baalim, bɛ (Munaafichinim’) ni pon ya Naawuni (ka wuhi daliri shɛli din chɛ ka bɛ bi chaŋ tobu ni), yi yi ŋmalgi chaŋ bɛ sani, domin yi chɛ ba. Dinzuɣu! Yim yabɛ yɛla ni. Achiika! Bɛ nyɛla tabzahi (daɣiri). Yaha! Bɛ labbu shee n-nyɛʒahannama buɣum domin bɛ ni daa tumdi tuun shɛŋa zuɣu.
96. Bɛ pɔri yala Naawuni domin yi (Muslinnim’) ti ba yεda, tɔ! Yi yi ti ba yεda, achiika! Naawuni pala Ŋun yɛn ti ninvuɣu shɛba ban kpeeri yiri yɛdda.
97. Laribu tiŋkpannima n-gari sokam chεfuritali mini munaafichitali, bana n-lahi tu ni bɛ di mi Naawuni ni siɣisi zalsi shεŋa na n-ti ti O tumo (Annabi Muhammadu). Yaha! Naawuni nyɛla Baŋda, Yεmgoliŋgalana.
98. Yaha! Laribu tiŋkpannim’ maa puuni shεba beni n-gbibi bɛ ni dihiri shɛli Naawuni zuɣu maa ka di nyɛ samli, ka naan ʒiya guhiri ni yɛlibɛɣu nyɛn ya (yi Muslinnima), tɔ! Bana ka yɛlibɛɣuyɛn nya. Yaha! Naawuni nyɛla Wumda, Baŋda.
99. Yaha! Larbu tiŋkpannim’ maa puuni so beni ti Naawuni mini Zaadali yεlimaŋli. Yaha! Ka o gbibi o ni dihiri shɛli maa ka di nyɛla pulibu Naawuni sani, ni Naawuni tumo daaduwa. Wumma! Di nyɛla nzaŋ ti ba. Ni baalim, Naawuni nyɛla Ŋun yɛn zaŋ ba kpεhi O nambɔzɔbo (Alizanda) ni. Achiika! Naawuni nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
100. Yaha! Tuulinim’ ban daa daŋ tooni ban zo hiʒira puuni, ni Madinanima, n-ti pahi ban doli bɛ nyaaŋa ni tuunsuma, Naawuni niŋ ba yεda, ka mali Alizanda yili shɛŋa kulibɔnani yɛn ti zɔri di gbinni la shili n-guli ba, ka bɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim di puuni kuli mali wɔra. Dina n-nyɛ tarli din galsi.
101. Yaha! Munaafichinim’ be Larbu tiŋkpannim’ ban gili ya maa mini Madinanim’ puuni, bɛ limla munaafichitali puuni. (Yaa nyini Annabi)! A ʒi ba, Ti (Tinim’ Naawuni) m-mi ba, Ni baalim, Ti nyɛla ban yɛn niŋ ba azaaba (Dunia ŋɔ) siɣim buyi. Di nyaaŋa, ka bɛ yɛn ti labsi ba n-ti niŋ azaabatitali ni (Zaadali).
102. Ka ninvuɣu shεba misaɣi ti bɛ taali (ni yiŋ’ ʒiya), bɛ nyɛla ban zaŋ tuunviεlli mini tuunbiεɣu n-gabi taba, di yi pa shɛli ka Naawuni deei bɛ tuuba. Achiika! Naawuni nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
103. (Yaa nyini Annabi)! Deemi sara bɛ daarzichi puuni, ka zaŋ li nsimsi ba, ka niŋ ba kasi. Yaha! Suhimi gaafara n-ti ba, domin a suhigu nyɛla nambɔzɔbo nti ba. Yaha! Naawuni nyɛla Wumda, Baŋda.
104. Di ni bɔŋɔ,bɛ bi mi ni kadama Naawuni deerila O daba tuuba, ka lahi deeri sara. Yaha! Achiika! Naawuni nyɛla Tuubadeera, Zaadali Nambɔzobonaa.
105. Yaha! Yεlima: “Tummi ya (yi ni bɔri shɛli), ni baalim, Naawuni ni O tumo n-ti pahi ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli ni nya yi tuma. Yaha! Ni baalim, bɛ ni labsi ya (Duuma so) Ŋun mi din sɔɣi mini din be polo ni sani, ka O ti tin ya yi ni daa tumdi tuun’ shɛŋa lahibali.”
106. Shɛba mi beni ka bɛ naɣisi (bɛ tuuba niŋbu) domin Nawuni fukumsi zuɣu.O yibɔra, kaOniŋ ba azaaba, bee ka O deei bɛ tuuba. Yaha! Naawuni nyɛla Baŋda, Yεmgoliŋgalana.
107. Yaha! Ninvuɣu shεba ban me jiŋli, ka di nyɛla ni tɛhibɛri zuɣu, n-ti pahi chεfuritali, ni wolginsim Muslinnim’ sunsuuni, ka nyɛla bɛ ni mali shɛli shili ni bɛ zaŋ sɔŋ ŋun daa tuhi Naawuni mini O tumo. Yaha! Achiika! Bɛ nyɛla ban yɛn po Naawuni (ka yεli): “Tinim’ bi tεhi shεli m-pahila din viɛla.” Naawuni mi diri shɛhira ni bɛ nyɛla ʒirinima.
108. (Yaa nyini Annabi)! Di puhi jiŋli di puuni kuli mali wɔra. Achiika! Jiŋ’ shεli bɛ ni me (Kuba’a jiŋli) n-tam wuntia zuɣu, binshɛɣu din gbaai di mebu piligu dali n-nyɛ din tu kamaata ni a puhi di puuni. Ninvuɣu shεba be di puuni mbɔri nibɛ niŋ kasi. Yaha! Naawuni bɔrila ninvuɣu shɛba ban niŋdi kasi.
109. Di ni bɔŋɔ, ninvuɣu so ŋun pili o meei n-tam wuntia ni Naawuni yεda zuɣu, ŋuna n-nyɛŋun gari, bee ŋun me o meei n-tam tiŋgbani shɛli din sirgiri namgbaŋgbriŋ, ka di sirgi o n-ti niŋʒahannama buɣum ni. Yaha! Naawuni bi dolsiri ninvuɣu shɛba ban nyɛ zualindiriba.
110. Bɛ (Munaafiɣilim’) mee maa bi yɛn milgi ka nyɛ zilsigu bɛ suhiri ni, naɣila bɛ suhiri ti chihi chihi (ka bɛ kpi). Yaha! Naawuni nyɛla Baŋda, Yεmgoliŋgalana.
111. Achiika! Naawuni dala ninvuɣu shɛba ban ti yɛlimaŋli nyɛvuya, ni bɛ liɣiri kadama bɛ mali Alizanda, (domin) bɛ tuhirila Naawuni soli zuɣu, ka bɛ tuhira, ka bɛ kura, ka bɛ kuri bɛ gba, di nyɛla alikauli din nyɛ yɛlimaŋli Attaura mini Injiila (Old Testament mini Gospei) puuni, n-ti pahi Alkuraani, ŋun n-leei lahi yɛn pali alikauli n-ti paai Naawuni, dinzuɣu niŋmi ya suhupɛlli (yi ban ti Naawuni yɛlimaŋli) ni daabilim shɛli yi ni niŋ maa. Dina mi n-nyɛ tarli din galsi.
112. Bana n-nyɛ ban niŋdi tuuba, ni ban jεmdi Naawuni, ni ban paɣiri Naawuni, ni ban lɔri noli, ni ban kurinda n-tiri Naawuni, ni ban ŋmɛri gbɛɣu tiŋgbani ni, ni ban puhira tuunvεla tumbu, ni ban mɔŋdi Naawuni ni mɔŋ shɛli, ni ban guri Naawuni zalsi. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Tim ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli suhupεlli lahabali (kadama bɛ ni ti kpe Alizanda Zaadali).
113. Di bi tu kamaata ni Annabi (Muhammadu) mini ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli bo gaafara n-ti buɣujɛmdiba, hali bɛ yi nyɛla bɛ dɔɣiriba, saha shɛli di ni kahigi n-ti ba kadama bɛ nyɛla ʒehiimi buɣum bihi nyaaŋa.
114. Yaha! Annabi Ibrahima daa bi bo gaafara n-ti o ba m-pahila di daa nyɛla alikauli shεlikao daa niŋ o (kadama o ni bo gaafara n-ti). Amaa! Saha shεli o ni ti baŋ ni o (ba) nyɛla Naawuni dima, ka o pihi o nuu ka chɛ o, achiika! Annabi Ibrahima daa nyɛla ŋun gbargiri o maŋa n-tiri Naawuni, ni Suɣulolana titali.
115. Yaha! Naawuni pala Ŋun yɛn birgiri ninsalinim’ saha shɛli O ni dolsi ba naai, naɣila Obaŋsi bala bɛ ni yɛn zaŋ shɛli n-nyɛ wuntia, Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun mi binshɛɣu kam.
116. Achiika! Naawuni n-su sagbana mini tiŋgbani yiko, Ŋuna n-neeri ka kura. Yaha! Yi ka ŋun yɛn taɣi ya, bee ŋun yɛnsɔŋ ya ka pa ni Naawuni.
117. Achiika! Naawuni deei Annabi mini ninvuɣu shɛba ban zohiʒira maa tuuba, ni sɔŋdiba (Madinanima) ban daa doli o miisim saha, saha shɛli bɛ puuni shεba suhiri ni daa ti chɛ biɛla ni di milgi nyaaŋa. Din nyaaŋa, ka Odeeibɛ tuuba. Achiika! O (Naawuni) nyɛla Nambɔzɔrikpeeni lana (Dunia ŋɔ), Zaadali Nambɔzobonaa.
118. Yaha! Bɛ (Naawuni) deei niriba ata shɛba bɛ ni daa naɣisi bɛ tuuba deebu, hali ka tiŋgbani ti niŋ bɛla n-ti ba di mini di galsim maa zaasa, ka bɛ mammaŋ’ nyee ti nyoni bɛ maŋa, ka tεhini bɛ ka sɔɣibu shee m-pahila Naawuni sani. Din nyaaŋa ka Naawuni deei bɛ tuuba, domin bɛ tuuba niŋ yεlimaŋli. Achiika! Naawuni nyɛla Tuubadeera, Zaadali Nambɔzobonaa.
119. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Zom ya Naawuni, ka leei ya ninvuɣu shɛba ban be niyεlimaŋli nima.
120. Di bi tu kamaata ni Madinanim’ mini Larbu tiŋkpannim’ ban zaa gili li maa kpalim Naawuni tumo nyaaŋa (ka bi yi tobu ni), di mi bi tu kamaata ni bɛ yu bɛ nyɛvuya n-gari o nyɛvuli, domin konyuri bee wahala bee kum shɛli ku paai ba, bɛ mi ku kpiɣi napɔŋ n-chaŋ luɣushɛli ni bɛ ti ku chɛfurinim’ suli, bɛ mi ku ti chɛfurinim’ daŋsi naɣila bɛ sabi li mi ka di nyɛ tuunvɛlli sanyoo n-ti ba. Achiika! Naawuni bi bahiri tuunsumanim’ sanyoo yoli.
121.Yaha! Bɛ ku dihi dihiri shɛli (Naawuni zuɣu) zaɣibili n-nyɛ li, bee zaɣititali, bɛ mi ku ŋma yɔɣu (n-chaŋ tobu ni), naɣila bɛ sabi li mi n-ti ba (ka dinyɛ laara), domin Naawuni yo ba samli ni din viεla n-gari bɛ ni daa tumid shɛli (Dunia puuni).
122. Yaha! Di bi tu kamaata ni Muslinnim’ zaasa yi n-chaŋ tobu ni. Dinzuɣu, bozuɣu ka salo kam puuni yɛɣi shɛli bɛ yi n-chaŋ adiini baŋsim bobu, domin bɛ niriba yi ti yi tobu ni na, ka bɛ zaŋ li nyihi ba wa’azu, domin achiika! Bɛ leei ban yɛn zo Naawuni dabiɛm.
123. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Tuhimi ya chɛfura shɛba ban miri ya, ka chɛ ka dimii taɣi ba, ka baŋ ya ni achiika! Naawuni mini wuntizɔriba m-be.
124. Yaha! Bɛ yi ti siɣisi suura shεli na, ka bɛ (Munaafichinim’) puuni shεba yεli: “Yi puuni ŋuni ka dimbɔŋɔ maa leei pahi iimaansili (Yɛlimaŋtibo)? Amaa! ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yɛlimaŋli maa bana, ka di pahi ba iimaansili, ka bɛ nyɛla ban tiri suhupɛlli lahibali.
125. Tɔ! Amaa! Ninvuɣu shεba doro ni bebɛ suhiri ni maa, ka di pahi ban daɣiri (munaafichitali) bɛ daɣiri zuɣu, ka bɛ kpi ka nyɛla chεfurinima.
126. Di ni bɔŋɔ,Bɛ bi nyara kadama yuuni kam puuni bɛ dahindi bala yim bee buyi, din nyaaŋa kabɛ na kuli bi niŋdi tuuba, bɛ mi lahi pala ban teeri Naawuni yɛla?
127. Yaha! Bɛ yi ti siɣisi suura shεli na, ka bɛ (munaafichinim’ maa) shεba naan yuli taba (ka yεli): “Di ni bɔŋɔ, ninvuɣu so nyari ya?” Din nyaaŋa kabɛ ŋmalgi, ka Naawuni gba ŋmalgi bɛ suhiri domin bɛ nyεla ninvuɣu shεba ban bi baŋda.
128. Achiika! Tuun’ so (Annabi Muhammadu) kan ya na yi mammaŋ’ puuni, yi wahala nyɛla muɣisigu o zuɣu, o nyɛla ŋun niŋdi kore n-tiri ya (ni dolsigu), o nyɛla nambɔzɔrikpeeni lana ni ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yɛlimaŋli,ka o shiri nyɛla ŋun zɔri ba nambɔɣu (ka bɔri ba ni aliheeri kam).
129. Dinzuɣu, bɛ yi lԑbi biri, tɔ! (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Naawuni saɣi ma. Duuma jεmdigu n-kani ni yεlimaŋli naɣila Ŋuna. O zuɣu ka n-dalim. Yaha! Ŋuna n-nyɛ Al’arshi shɛli din galsila Duuma.”

Kundivihira

↑ Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).
↑ Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[quran-1] Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).

[2] Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[1]

[2]