Rjaschen

Ilustracija rjaschena (Prunus persica)

systematika

Domena

Eukaryoty

Swět

Rostlinstwo

Rosidy
Eurosidy I

pórěd:

(Rosales)

swójźba:

Rožowe rostliny (Rosaceae)

pódswójźba:

(Spiraeoideae)

rod:

Prunus

družyna:

Rjaschen^[1]^[2]^[3]

wědomnostne mě

Prunus persica

(L.) Batsch

Wikipedija:Projekt za botaniku

p • d • w

Rjaschen^[1]^[2]^[3] (Prunus persica) jo kerk abo bom ze swójźby rožowych rostlinow (Rosaceae). Dalšne ludowe mjenja su rjašen^[3], rjasšen^[3], rjaski^[3], rjasken^[3], rjacken^[3] a krjacchen^[3].

Jolic bělizka płoda jo gładka, pótom jo nektarina.

Wopis

Rjaschen jo w lěśu zeleny kerk abo bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 3 až 10 m.

Krona cesto jo roznogata a płona.

Łopjena

Łopjena su wótšo rězane, šyroko-lancetojte, gładke, nage, nad srjejźišćom nejšyrše a dośěgnu dłujkosć wót 8 (6) až do 15 cm.

Kwiśonki

Kwiśo wót měrca až do apryla. Rožojte abo cerwjeno-wioletne kwiśonki se pśed abo z łopjenjami jawje. Wóni dośěgnu pśeměr wokoło 3 cm.

Płody

Blědorožojte, swětłorožojte, žołtocerwjene, žołte abo šarlachcerwjene płody dośěgnu wjelikosć wót 5 až do 7 (wót 4 až do 8) cm a wopśimjeju poroznu, dłymoko brozdatu, lažko se wótźělujucu packu. Rjascheny su kósmate, mjaztym až nektariny su njekósmate. Eksistěruju sorty ze žołtym a běłym płodowym měsom.

Stojnišćo

Ma lěpjej śopłe stojnišća a jo na mroz cuśniwe drjewina. Rosćo nejlěpjej na pśepušćatych, humusowych a fryšnych zemjach.

Rozšyrjenje

Póchada originalnje z Chinskeje a jo pśišła pśez Persisku do antikneje Grichiskeje a Romskeje mócnarstwa a wóttam k srjejźnej a pódwjacornej Europje.

Wužywanje

Někotare sorty se ako płodowe bomy sajźaju, mjaztym až druge sorty ako pyšnjece rostliny sajźaju.

Sorty

Sorta 'Alba Plena' se dla wupjelnjenych, běłych kwiśonkow sajźaju.
Sorta 'Klara Meyer' njaso wupołnjone, rjaschenorožojte kwiśonki, kótarychž łopjenka su kruzlowate.
Sorta 'Magnifica' njaso na gałuzach na zachopjeńku nalěta śmowokamincerwjene kwiśonki.
Dalšne sorty su: 'Dixired', 'Rekord aus Alfter' a 'Robert Blum'.
Nektarina (Prunus persica var. nectarina) njaso mjeńše płody, kótarež běliznja jo gładka.

Galerija

Kwiśonka
Kwiśonki
Rozrězowany płod
Rjaschen ako pśikład za twardopackaty płod

Nožki

↑ ^1,0 ^1,1 Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 409
↑ ^2,0 ^2,1 W internetowem słowniku: Pfirsich
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 ^3,7 Petrick, W. et al.: Flora des Spreewaldes. Natur und Text, Rangsdorf, b. 430.

Žrědła

Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, bok 685 (nim.)
Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, bok 260 (nim.)
Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, bok 176 (nim.)
Spohn: Welcher Baum ist das? Die neuen Kosmos-Naturführer, ISBN 978-3-440-10794-2, bok 105 (nim.)

Eksterne wótkaze

Commons

Glědaj pśidatne dataje we Wikimedia Commons:
Rjaschen

[starosta-1] 1,0 ^1,1 Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 409

[dnw-2] 2,0 ^2,1 W internetowem słowniku: Pfirsich

[flora-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 ^3,7 Petrick, W. et al.: Flora des Spreewaldes. Natur und Text, Rangsdorf, b. 430.

[1]

[2]

[3]