ގާނާ
ރިޕަބްލިކް އޮފް ގާނާއަކީ ހުޅަނގު އެފްރިކާއަށް ނިސްބަތްވާ ޤައުމެކެވެ.
Republic of Ghana | |
|---|---|
 Flag | |
މޮޓޯ: "Freedom and Justice" | |
ގައުމީ ސަލާމް: God Bless Our Homeland Ghana[1] | |
 | |
| ވެރިރަށް and largest city | Accra |
| ރަސްމީ ބަސްތައް | English |
| ޑިމޮނިމް | Ghanaian |
| ސަރުކާރު | Constitutional democracy |
| John Atta Mills | |
| John Dramani Mahama | |
| Joyce Bamford-Addo | |
| Georgina Theodora Wood | |
Independence from the United Kingdom | |
• Declared | 6 March 1957 |
• Republic | 1 July 1960 |
• Current Constitution | 28 April 1992 |
ސަރަޙައްދު | |
• Total | 238,535 km2 (92,099 sq mi) (81st) |
• Water (%) | 3.5 |
އާބާދީ | |
• 2009 estimate | 23,837,000[2] (48th) |
• Density | 99.9/km2 (258.7/sq mi) (103rd) |
| ޖީޑީޕީ (ޕީޕީޕީ) | 2008 estimate |
• ޖުމްލަ | $34.214 billion[3] |
• ބޮލަކަށް ޖެހެނީ | $1,518[3] |
| ޖީޑީޕީ (nominal) | 2008 estimate |
• ޖުމްލަ | $17.75 billion[3] |
• ބޮލަކަށް ޖެހެނީ | $900[3] |
| އެޗްޑީއައި (2007) |  0.553Error: Invalid HDI value (136th) |
| ފައިސާ | Ghanaian cedi (GHS) |
| ޓައިމް ޒޯން | ޔޫޓީސީ0 (GMT) |
• ސަމާ (ޑީއެސްޓީ) | ޔޫޓީސީ0 (GMT) |
| ޑްރައިވިންގ ސައިޑް | right |
| ކޯލް ކޯޑް | 233 |
| އައިއެސްއޯ 3166 ކޯޑް | GH |
| އިންޓަރނެޓް ޓީއެލްޑީ | .gh |
އަވަސް ކަޅިއަކުން ބަލައިލުމެއް
އުނިއިތުރު ގެންނަވާގާނާގެ ރަސްމީ ބަހަކީ އިނގިރޭސި ބަހެވެ. އިނގިރޭސި ބަހުން ގާނާ މީހުންނަށް ކިޔަނީ ގާނާއިިއަންސްއެވެ. ޤައުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ޝަހަރަކީ އަކްރާއެވެ. ގާނާގެ ވެރިރަށަކީ ވެސް އަކްރާއެވެ. ގާނާ އަކީ ދުސްތޫރީ ޑިމޮކްރަސީއެކެވެ. ޤައުމުގެ އާބާދީއަކީ 23 މިލިއަނެވެ. އެހެންކަމުން މިއީ ދުނިޔޭގައި 48 ވަނައަށް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމެވެ. ބިމުގެ ބޮޑުމިނަކީ 0.2 މިލިއަން އަކަކިލޯމީޓަރެވެ. ދުއްވާއެއްޗެހި ދުއްވަނީ ކަނާތްފަރާތުންނެވެ. އިންޓަނެޓް ކޯޑަކީ gh. އެވެ. ކޯލިން ކޯޑަކީ +233 އެވެ. ފައިސާގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރަނީ ގާނާާއިއަން ސޭދީއެވެ.
ނަން
އުނިއިތުރު ގެންނަވާ“ގާނާ” ގެ މާނައަކީ ހަނގުރާމަވެރި ރަސްގެފާނެވެ. މިއީ ހުޅަނގު އެފްރިކާގެ މެދުޒަމާނުގެ ރަސްރަސްކަލުންނަށް ނިސްބަތްކުރެވޭ ލަޤަބެއް ވެސް މެއެވެ.
ޖުޣުރާފީ
އުނިއިތުރު ގެންނަވާގާނާގެ ހުޅަނގުގައި އޮތީ އައިވަރީ ކޯސްޓެވެ. އުތުރުގައި އޮތީ ބުރުކިނާ ފާސޯއެވެ. އިރުމަތީގައި އޮތީ ޓޯގޯއެވެ. ދެކުނުގައި އޮތީ ގަލްފް އޮފް ގީނިއާއެވެ.
ތާރީޚު
އުނިއިތުރު ގެންނަވާމިއަދު ގާނާގައި ދިރިއުޅެމުންދާ މީހުންނަކީ އެންމެ ފުރަތަމަ ގާނާގައި ވަޒަންވެރިވި މީހުންކަން އެނގޭނެ އެއްވެސް ގޮތެއް ނެތް ކަމަށް ގާނާގެ ތާރީޚު ދިރާސާ ކުރައްވާ ބޭފުޅުން ވިދާޅުވެއެވެ. ދޫދޫ މަތިން ކިޔެމުން އަންނަ ވާހަކަތަކަށް ބަލާއިރު ގާނާގެ މިހާރުގެ ތަންވެހީން އެ ސަރަޙައްދަށް އައިސްފައިވަނީ މީލާދީން 13 ވަނަ ޤަރުނު ހިސާބުގައެވެ. މިއަދުގެ ގާނާގެ ގޮތުގައި އޮތް ސަރަޙައްދަކީ އަޝަންތީ އެމްޕަޔަރއެވެ. މިއީ އިސްތިޢުމާރީީ ވެރިކަމުގެ ކުރީގައި ސަބް ސަހާރަން އެފްރިކާގައި އޮތް އެންމެ ވަރުގަދަ އެއް ވެރިކަމެވެ. ގާނާގެ ރަށްވެހީންގެ ތެރެއިން އަކާން ދަރިކޮޅުގެ މީހުން ދެކުނު ކޮޅަށް ދަތުރުކުރި ކުރުމުގައި ވަނީ އެތައް ޤައުމެއް އުފަންކޮށްފައެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ގްރޭޓް އަކާން އެމްޕަޔަރ އޮފް ދަ ބޯނޯ ހިމެނެއެވެ. މިއަދު މި ސަރަޙައްދު ވެސް އޮތީ ގާނާގެ ބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ދެކުނު މެދުތެރޭ ގާނާގެ ބޮޑުބައި އެކުވެގެން ދިޔައީ އަޝަންތީ އެމްޕަޔަރގެ ވެރިކަމުގައެވެ. އަޝަންތީންނަކީ އަކާން ދަރިކޮޅަށް ނިސްބަތްވާ ގޮތްޕެކެވެ. އ.ދ ގެ ސެކްރެޓަރީ ޖެނެރަލްކަން ކުރެއްވި ކޯފީ އަނާނަކީ ވެސް އަޝަންތީ ދަރިކޮޅަށް ނިސްބަތްވާ ބޭފުޅެކެވެ. އަޝަންތީ ދަރިކޮޅުގެ ވެރިކަމުގެ ރަން ދުވަސްވަރުގައި އެމީހުންގެ ލަޝްކަރުގައި 500000 އަށް ވުރެ ގިނަ ސިފައިން ތިބޭ ކަމުގައި ބުނެވެއެވެ. އަޝަންތީންގެ އާބާދީގެ ތެރެއިން ތިން ބައިކުޅަ އެއް ބައި މީހުންނަކީ އަޅުންނެވެ. ޕޯޗުގީޒުން ގާނާއަށް އައިސްފައިވަނީ 1371 ވަނަ އަހަރުގައެވެ. އެމީހުން އެންމެ ބޮޑު ސަމާލުކަމެއް ދިނީ ގާނާއިން ފެނުނު ރަނަށެވެ. ޕޯޗުގީޒު މީހުން އެންމެ ފުރަތަމަ ފައިބީއްސާލީ ފަންތޭ ދަރިކޮޅުގެ މީހުން ދިރިއުޅެމުން ގެންދިޔަ އައްސޭރިފަށުގެ ޝަހަރެއްގައެވެ. އެމީހުން އެތަނަށް އޮލްނިނީ (އަހަރެންގެ) މި ނަމުން ނަން ދިނެވެ. 1548 ގައި ޑަޗުން ޕޯޗުގީޒުންނާ ގުޅުނެވެ. އަދި ކޮމަންޑާ އާއި ކޮރުމަންސީގައި ކޮށި (ކިއްލާ) ބިނާ ކުރިއެވެ. ޔޫރަޕުގެ އެހެން މީހުން 17 ވަނަ ޤަރުނުގެ ތެރޭގައި މިހިސާބަށް އައެވެ. މި ގޮތުން ފާހަގަކުރެވެނީ އިނގިރޭސީންނާއި ސްވިޑަނުންނާއި ޑެންމާކީންނެވެ. މި ހިސާބަށް ލިބިފައިވާ ރަނުގެ މުއްސަނދިކަމާ ހެދި، މި ސަރަޙައްދަށް ރަން އައްސޭރި (ނުވަތަ ގޯލްޑް ކޯސްޓު) މި ނަމުން އިނގިރޭސީން ނަން ދިނެވެ.
ޑެމޮގްރަފިކްސް
އުނިއިތުރު ގެންނަވާގާނާގައި ތަފާތު 100 އެތްނިކް ގްރޫޕެއްގެ މީހުން ދިރިއުޅެމުން ގެންދެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެފްރިކާގެ އެހެން ޤައުމުތަކާ ޚިލާފަށް ގާނާގައި މާބޮޑު އެތްނިކް ކޮންފްލިކްޓެއް ފެންނާކަށެއް ނެތެވެ. ގާނާގެ ކްރިސްޓިއަނުންނަކީ ޤައުމުގެ އާބާދީގެ 68.8% އެވެ. މުސްލިމުންނަކީ ޤައުމުގެ 15.9% އެވެ. ދެން ތިބީ ޓްރެޑީޝަނަލް އެފްރިކަން ބިލީފް ޤަބޫލުކުރާ 8.5% މީހުންނެވެ.
ސަގާފަތު
އުނިއިތުރު ގެންނަވާގާނާގެ ސަގާފަތަކީ ޢަރަބި، ޔޫރަޕިއަން އަދި އެފްރިކާގެ ސަގާފަތްތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ސަގާފަތެކެވެ.
އިޤްތިޞާދު
އުނިއިތުރު ގެންނަވާގާނާއަކީ ޤުދުރަތީ ވަސީލަތްތަކުން މުއްސަނދިކަން ލިބިފައިވާ ޤައުމެކެވެ. އެ ޤައުމުގެ ޖީ.ޑީ.ޕީ ޕަރކެޕިޓާ އަކީ 1518 ޑޮލަރެވެ.
މަރުޖިޢުތައް
އުނިއިތުރު ގެންނަވާ- ↑ "Archive copy". Archived from the original on 1335420824. Retrieved 1260692792.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=and|archive-date=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ ދިވެހިތާރީޚު ދުއް އެންމެވަރުގަދަ ސިޔާސީލީޑަރަކީ ކެނެރީގެ މުހަންމަދުނަސީދެވެ.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "Ghana". International Monetary Fund. Retrieved 2009-10-01.