Άμπελ Τάσμαν
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Άμπελ Γιανσζόον Τάσμαν (Abel Janszoon Tasman, 1603 - 10 Οκτωβρίου 1659) ήταν Ολλανδός ναυτικός και εξερευνητής, γεννημένος στο Λούτγιεχαστ, χωριό στην επαρχία του Χρόνινχεν, γνωστός περισσότερο από τα ταξίδια του του 1642 και 1644, στην υπηρεσία της VOC . Η αποστολή του ήταν η πρώτη Ευρωπαϊκή που έφτασε στα νησιά της Γης του Φαν Ντίεμεν (σημερινή Τασμανία) και τη Νέα Ζηλανδία και ο πρώτος που είδε τα νησιά Φίτζι, το 1643. Επίσης, χαρτογράφησε μεγάλα τμήματα της Αυστραλίας.
| Άμπελ Τάσμαν | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Abel Janszoon Tasman (Ολλανδικά) |
| Γέννηση | 1603[1][2][3] Λούτγεχαστ[4] |
| Θάνατος | 10 Οκτωβρίου 1659[2][5][6] Τζακάρτα[7] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ολλανδική Δημοκρατία[8][9] |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Μητρική γλώσσα | Ολλανδικά |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Αγγλικά Ολλανδικά[10] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | εξερευνητής θαλασσοπόρος[11] δημιουργός γραπτών έργων[3] |
| Περίοδος ακμής | 1632[12] - 1659[12] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Αποστολή του ήταν η έρευνα της χώρας που τότε ήταν γνωστή ως Νέα Ολλανδία, σημερινή Αυστραλία, της οποίας οι Ολλανδοί είχαν ήδη ανακαλύψει τη δυτική ακτή, και να ορίσουν αν ήταν μέρος της Τέρρα Αουστράλις. Η ελπίδα της VOC ήταν πως με αυτό τον τρόπο θα εντόπιζε μια νέα ανεκμετάλλευτη ήπειρο για εμπόριο. Για να το κάνει αυτό, κατά το πρώτο ταξίδι του (1642 ως 1643) έπλευσε από την Τζακάρτα (τότε γνωστή ως Μπατάβια) με δύο μικρά πλοία, το "Χεεμσκέρκ" (Heemskerck) και το "Ζεεχάεν" (Zeehaen), αρχικά στον Μαυρίκιο, και από κει έπλευσε ανατολικά σε υψηλότερο γεωγραφικό πλάτος απ´ό,τι είχαν κάνει ως τώρα οι Ολλανδοί. Μ´αυτό τον τρόπο, έχασε παντελώς την ηπειρωτική εσωχώρα της Αυστραλίας, αλλά βρήκε τελικά γη στο νησί της Τασμανίας στις 24 Νοεμβρίου. Το ονόμασε Γη του Φαν Ντίεμεν, αλλά μεταγενέστεροι Βρετανοί άποικοι θα το μετονόμαζαν από το όνομα του Τάσμαν.
Μετά από κάποια έρευνα, έπλευσε κι άλλο ανατολικά, και ανακάλυψε τη Νέα Ζηλανδία, την οποία ονόμασε Στάτεν Λάντ (Staten Landt) με βάση τη θεωρία πως ήταν συνδεδεμένη με ένα κομμάτι γης νοτίως της άκρης της Νότιας Αμερικής. Έπλευσε βόρεια κατά μήκος της δυτικής της ακτής. Στο βόρειο τέλος του Νότιου Νησιού αγκυροβόλησε τα πλοία σε έναν κόλπο, όπου τέσσερις από τους ναύτες του σκοτώθηκαν στην πρώτη και μοναδική συνάντησή του με τους Μαορί. (Τα σχολεία στη Νέα Ζηλανδία στις αρχές της δεκαετίας του 1950 δίδασκαν πως ο Άμπελ Τάσμαν παρεξήγησε τις προσκλήσεις σε μάχη των Μαορί που χτύπαγαν κοχύλια νομίζοντας πως ήταν καλωσόρισμα και διέταξε τον σαλπιγκτή του να επιστρέψει την πρόσκληση. Έτσι συνέβη η μάχη τη νύχτα αυτή). Ο Τάσμαν τον ονόμασε Κόλπο των Δολοφόνων (σήμερα γνωστός ως Χρυσός Κόλπος (Golden Bay)), και έπλευσε βόρεια, αλλά παρεξήγησε τον Πορθμό Κουκ για απλή κάμψη της ακτής (ονομάζοντάς τον Παράκτιο Κόλπο Ζεεχάεν), πιστεύοντας πως οι Στάτεν Λαντ ήταν μία ενιαία γη, και μέρος της Τέρρα Αουστράλις. Κατά το γυρισμό του στην Μπατάβια, συνάντησε τυχαία το αρχιπέλαγος Τόνγκα στις 21 Ιανουαρίου 1643. Δύο ονόματα που έδωσε σε σημεία της Νέας Ζηλανδίας διατηρούνται ακόμη: Το Ακρωτήριο Μαρία Φαν Ντίεμεν και τα Νησιά Θρι Κινγκς.
Κατά το δεύτερο ταξίδι του, το 1644, ακολούθησε την νότια ακτή της Νέας Γουινέας προς ανατολή. Έχασε τον Πορθμό Τόρες μεταξύ της Νέα Γουινέας και της Αυστραλίας, και συνέχισε το ταξίδι του κατά μήκος της Αυστραλιανής ακτής. Χαρτογράφησε την βόρεια ακτή της Αυστραλίας.
Από την πλευρά της VOC, οι εξερευνήσεις του Τάσμαν ήταν μια απογοήτευση: Δεν είχε βρει ούτε μια υποσχόμενη περιοχή για εμπόριο ούτε μια χρήσιμη νέα ακτοπλοϊκή γραμμή. Για περισσότερο από έναν αιώνα (μέχρι την εποχή του Τζέιμς Κουκ), η Τασμανία και η Νέα Ζηλανδία δεν δέχτηκαν ξανά επισκέψεις από Ευρωπαίους. Την Αυστραλία την επισκέφθηκαν, αλλά συνήθως μόνο κατά λάθος.
Όπως και με πολλούς εξερευνητές, το όνομα του Τάσμαν έχει τιμηθεί σε πολλούς τόπους. Σε αυτούς περιλαμβάνονται:
- το νησί της Τασμανίας, στο οποίο συναντώνται επίσης
- η Χερσόνησος Τάσμαν
- η Γέφυρα Τάσμαν
- ο εθνικός δρόμος Τάσμαν
- το επιβατηγό/μεταφορικό φέρρυ Άμπελ Τάσμαν
- η Θάλασσα της Τασμανίας
- στη Νέα Ζηλανδία:
- ο Παγετώνας Τάσμαν
- ο Ποταμός Τάσμαν
- το Βουνό Τάσμαν
- το Εθνικό Πάρκο Άμπελ Τάσμαν
- ο Κόλπος Τάσμαν
- η Περιφέρεια Τάσμαν
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 15111318c. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Gekleurde historische kaart van Australië waarop de reizen van Abel Jansz. Tasman van 1642 & 1644 zijn aangegeven». 1860.
- ↑ Biografisch Portaal. 16304794. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ (Ολλανδικά) RKDartists. 416955. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ (Αγγλικά) SNAC. w6w387hk. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ «Tasman, Abel Janszoon (1603–1659)» (Αγγλικά) Melbourne University Publishing. 1966. tasman-abel-janszoon-2716. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2021. ISBN-10 0-522-84236-4.
- ↑ «Abel Jansoon Tasman. His life and voyages (maps)». (Αγγλικά) University of Tasmania.
- ↑ «Time up for New Zealand's antiquated name». (Αγγλικά) 6 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2021.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb15111318c. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ (Γερμανικά) Κατάλογος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γερμανίας. 118801406. Ανακτήθηκε στις 21 Απριλίου 2024.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 (Ολλανδικά) RKDartists. 416955. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2022.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Abel Tasman στο Wikimedia Commons
- Αντίγραφο εγγράφου για τα ταξίδια του Τάσμαν, που διαβάστηκε στην Royal Society της Τασμανίας το 1895.