Έδεσσα

Για την Έδεσσα στη Μεσοποταμία, δείτε: Έδεσσα Μεσοποταμίας.

Η Έδεσσα είναι πόλη της Μακεδονίας, έδρα του δήμου Έδεσσας και πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, και έδρα της Ιεράς Μητρόπολης Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας. Η πόλη είναι φημισμένη για τους 12 καταρράκτες της. Βρίσκεται πάνω στην αρχαία Εγνατία Οδό. Ιδρύθηκε το 813 π.Χ. από τον πρώτο Μακεδόνα Βασιλιά, τον Ηρακλείδη Κάρανο και ήταν η πρώτη πρωτεύουσα του Μακεδονικού Βασιλείου.

Έδεσσα
Ο καταρράκτης «Κάρανος».
Έδεσσα Έδεσσα
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Αποκεντρωμένη Διοίκηση	Μακεδονίας-Θράκης
Περιφέρεια	Κεντρική Μακεδονία
Περιφερειακή Ενότητα	Πέλλας
Δήμος	Έδεσσας
Δημοτική Κοινότητα	Έδεσσας
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Μακεδονία
Νομός	Πέλλας
Υψόμετρο	320
Έκταση	611
Πληθυσμός
Μόνιμος	17.848
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Βοδενά
Ταχ. κώδικας	58200
Τηλ. κωδικός	23810
http://www.edessa.gr
Σχετικά πολυμέσα

Γνώρισε πλούσιο βιομηχανικό παρελθόν κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου. Ο πληθυσμός της πόλης της Έδεσσας , μαζί με του διευρυμένου Δήμου Έδεσσας ανέρχεται στους 26.407 κατοίκους (απογραφή 2021). Επίσης μέχρι την ανακάλυψη των Βασιλικών Τάφων της Βεργίνας στην Ημαθία, από τον Μανώλη Ανδρόνικο πολλοί ακόμα πιστεύουν ότι οι Αρχαίες Αιγές βρίσκονται στον αρχαιολογικό χώρο πόλης, βάσει απόψεων αρχαιολόγων.

Ετυμολογία ονομασίας πόλης

«Πύργος μέσα στο νερό» σημαίνει κυριολεκτικά το όνομα της Έδεσσας από τα αρχαία χρόνια , λόγω ότι η τότε πόλη είχε και έχει έντονο το υγρό στοιχείο (ποτάμια και καταρράκτες, για αυτό και οι ονομασίες της: Έδεσσα (βέδες στα φρυγικά ήταν το νερό ή πύργος στο νερό) και Βοδενά (voda στα σλαβικά είναι το νερό). Η πόλη ιδρύθηκε το 813 π.Χ. από τον Ηρακλείδη Κάρανο με το όνομα «Έδεσσα» αργότερα όταν η Έδεσσα δέχθηκε ένα σλαβικό κύμα μετονομάστηκε σε «Βοδενά». Το όνομα αυτό ακολούθησε να υφίσταται έως το 1912 όπου η Έδεσσα ελευθερώθηκε από τον Ελληνικό Στρατό. Από τότε η πόλη λέγεται πλέον «Έδεσσα».

Η Έδεσσα και οι καταρράκτες της.

Ιστορική πορεία

Αρχαία χρόνια

Ο Αρχαιολογικός Χώρος της πόλης "Λόγγος".

Η πόλη κατοικείται από τα αρχαία χρόνια και μέχρι την ανακάλυψη των τάφων της Βεργίνας (1977) ταυτιζόταν με τις αρχαίες Αιγές, πρώτη πρωτεύουσα του αρχαίου Μακεδονικού βασιλείου. Η σημερινή πόλη είναι κτισμένη στη θέση της αρχαίας Ακρόπολης. Οι περιορισμένες, προς το παρόν, ανασκαφικές έρευνες έχουν αποκαλύψει το αρχαίο τείχος και τμήμα της αγοράς. Από την πόλη έφερε αποίκους ο Μέγας Αλέξανδρος και επανίδρυσε την παλαιότερη Ορχόη της βορειοδυτικής Μεσοποταμίας σε Έδεσσα.

Στα ρωμαϊκά χρόνια γνώρισε σχετική ακμή, καθώς βρισκόταν πάνω στην περίφημη Αρχαία Εγνατία Οδό, και σύμφωνα με τον ιστορικό Τίτο Λίβιο ήταν «πόλις ευγενής και αξιόλογος». Από την εποχή του Αυγούστου μέχρι το 250 μ.Χ. διέθετε δικό της νομισματοκοπείο, ένα από τα 9 που είχαν επιτρέψει οι Ρωμαίοι στη Μακεδονία. Ελάχιστες πληροφορίες σώζονται για την πόλη κατά τη μεσαιωνική περίοδο. Τη διετία 691–692 στην Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο συμμετέχει ο Ισίδωρος, «ελάχιστος επίσκοπος Εδεσσηνών πόλεως». Στους αιώνες που ακολούθησαν την κάθοδο των Σλάβων στα Βαλκάνια χάνεται το όνομα «Έδεσσα» και καθιερώθηκε η ονομασία «Βοδενά». Ο Βυζαντινός συγγραφέας του 11ου αιώνα Ιωάννης Σκυλίτζης αναφέρει:

Φρούριον δε τα Βοδενά επί πέτρας αποτόμου κείμενον, δι ής καταρρεί το της λίμνης του Οστρόβου ύδωρ, υπό γης κάτωθεν ρέον αφανώς και εκείσε πάλιν αναδυόμενον.

Το χρονικό διάστημα από το 985 έως το 995 αποτέλεσε πρωτεύουσα του βουλγαρικού βασιλείου ενώ κατά τη διάρκεια των βυζαντινο-βουλγαρικών πολέμων, το 1002 μ.Χ., ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β´ πολιόρκησε και κατέλαβε τα Βοδενά. Τους Βούλγαρους κατοίκους τους μετοίκησε στο Βολερόν, μεταξύ Νέστου και Έβρου, ενώ στον φρούραρχο Δραξάν επέτρεψε να κατοικήσει στη Θεσσαλονίκη. Τα Βοδενά στη συνέχεια αποστάτησαν και ο Βασίλειος τα ξαναπολιόρκησε το 1015, μέχρις ότου οι κάτοικοι παρέδωσαν την πόλη, όπου και εγκατέστησε φρουρά, τους λεγόμενους «κονταράτους».

Νεώτερη περίοδος

Το 1345 κατελήφθη για περίπου 40 χρόνια από τους Σέρβους του Δουσάν και το 1386 η πόλη ακολούθησε την τύχη της υπόλοιπης Μακεδονίας και υποτάχθηκε στους Οθωμανούς. Σε ρωσικό χρονικό της εποχής μαρτυρείται ολοκληρωτική καταστροφή από μεγάλο σεισμό το 1395, από τον οποίο και δημιουργήθηκαν οι περίφημοι καταρράκτες της έτσι όπως είναι σήμερα. Το 1530 υπήρχαν στην πόλη 132 χριστιανικά και 48 μουσουλμανικά νοικοκυριά.

Η Έδεσσα υπήρξε ακόμη και στα χρόνια της τουρκοκρατίας ένα σημαντικό αστικό και διοικητικό κέντρο της κεντρικής Μακεδονίας. Αυτό είχε ως επακόλουθο την ανάπτυξη των γραμμάτων και των τεχνών: παραδείγματα αποτελούν η ίδρυση του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου το 1872 και της φιλαρμονικής τη δεκαετία του 1900. Το αποκορύφωμα της πολιτιστικής κίνησης ήρθε την εποχή του Μεσοπολέμου (1922-1940). Ιδιαίτερη ανάπτυξη γνώρισε η μουσική, με συχνές συναυλίες, οπερέτες και άλλες εκδηλώσεις, στις οποίες συμμετείχαν τοπικές χορωδίες και φιλαρμονικές. Η παλιά μουσική παράδοση διατηρείται μέχρι τις ημέρες μας και στο τέλος κάθε καλοκαιριού ομάδες κανταδόρων διασχίζουν όλες τις γειτονιές της πόλης χαρίζοντας έναν ρομαντικό αποχαιρετισμό στην εποχή των διακοπών.

Εξίσου αξιόλογη είναι η λογοτεχνική παράδοση της πόλης. Στο Γυμνάσιο της πόλης φοίτησε ο Μενέλαος Λουντέμης και εικόνες από τη ζωή της πόλης επανέρχονται συχνά στα έργα του. Τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του, έζησε στην Έδεσσα, ο "Σταμ-Σταμ" (Σταμάτης Σταματίου), γνωστός για τις επιφυλλίδες του και τα διηγήματα που αντλούν από τη ζωή του χωριού. Ο Σταματίου διετέλεσε επίσης Νομάρχης Πέλλας.

Το Βαρόσι υπό Οθωμανική Κατοχή.

Όψη της πόλης το 1911

Από τους σύγχρονους λογοτέχνες κορυφαία θέση κατέχει ο ποιητής Μάρκος Μέσκος (1935-2019). Στο έργο του επανέρχονται συχνά αναμνήσεις από την παιδική και νεανική ζωή στην Έδεσσα και σκηνές από τη φρίκη των πολέμων της δεκαετίας του 1940. Ξεχωρίζουν επίσης ο Σάκης Τότλης και ο ποιητής Βασίλης Παππάς. Αξιόλογοι είναι και οι νεώτεροι Θόδωρος Σαρηγκιόλης, Τάκης Γκόντης, Ελευθερία Μπέλμπα (γενν. στην Αθήνα). Πολλά στοιχεία για την πόλη κατά τον 17ο αιώνα παρέχει ο Τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή που την επισκέφθηκε το 1668. Στο έργο του αναφέρει την έντονη παρουσία των Ελλήνων της πόλης.

Το 1782 ιδρύθηκε το πρώτο γνωστό σχολείο της πόλης, το «Ελληνομουσείον». Στα αρχεία της Ιεράς Μητροπόλεως Βοδενών σώζεται το ιδρυτικό σιγίλλιο που υπογράφει ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Γνωστός Εδεσσαίος της εποχής, ήταν ο λόγιος και καθηγητής της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο Παρίσι, Μηνάς Μηνωίδης (1788-1859) στον οποίο οφείλεται και η ανάπτυξη της Ολυμπιακής ιδέας. Μεγάλη οικογένεια της Έδεσσας τον 19ο αιώνα υπήρξε η οικογένεια Οικονόμου που μετανάστευσε στη Μολδοβλαχία (σημερινή Ρουμανία) και ακολούθως στην Τεργέστη της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας. Από την οικογένεια αυτή κατάγεται και ο διάσημος νευρολόγος Κωνσταντίνος Οικονόμου (γνωστός ως Constantin von Economo). Η οικογένεια Οικονόμου διατηρεί έως σήμερα δεσμούς με τη γενέθλια πόλη. Το αρχοντικό της οικογένειας Οικονόμου είναι έως και σήμερα ένα από τα αξιοθέατα της Έδεσσας.

Οι κάτοικοι της Έδεσσας συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Σπουδαίοι αγωνιστές της επανάστασης του 1821 ήταν ο Δημήτριος Τρούπκος και ο Παναγιώτης Ναούμ, ο οποίος συμμετείχε στις Εθνοσυνελεύσεις της Ερμιόνης, της Τροιζήνας, του Άργους και του Ναυπλίου, ως πληρεξούσιος, καθώς επίσης και οι αδερφοί του Δημήτριος και Αντώνιος Ναούμ, οι οπλαρχηγοί Νικόλαος Αθανασίου και Αναστάσιος Δημητρίου και ο αξιωματικός Δημήτριος Κωνσταντίνου. Σημαντικός Εδεσσαίος αγωνιστής ήταν και ο σημαιοφόρος Ιωάννης Μάρκου. Τις δεκαετίες του 1860 και 1870 η Έδεσσα έγινε πεδίο συγκρούσεων μεταξύ Πατριαρχικών και Εξαρχικών. Οι Εξαρχικοί απαιτούσαν την τέλεση των εκκλησιαστικών ακολουθιών στη βουλγαρική γλώσσα και, όταν το αίτημα απορρίφθηκε από το Μητροπολίτη Αγαθάγγελο και τον Τούρκο Καϊμακάμη, κατέλαβαν το 1870 το μητροπολιτικό ναό των Αγίων Αναργύρων και τον μετέτρεψαν σε εξαρχικό μέχρι το 1912. Κατά την περίοδο 1892-1894 ολοκληρώνεται η κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης και η Έδεσσα συνδέεται πλέον με τρένο με τη Θεσσαλονίκη, τη Βέροια, τη Φλώρινα και το Μοναστήρι.

Σύγχρονο Ελληνικό Κράτος

Οι εορτασμοί κατά την απελευθέρωση της Έδεσσας στις 30 Οκτωβρίου του 1912

Στις 18 Οκτωβρίου του 1912 η πόλη απελευθερώνεται από τον Ελληνικό Στρατό και όλη η γύρω περιοχή εντάσσεται στο νέο Ελληνικό Κράτος. Αυτή η ημερομηνία αποτελεί γιορτή για την πόλη και σε κάθε επέτειο της διοργανώνονται εκδηλώσεις και μαθητικές και στρατιωτικές παρελάσεις.

Άποψη των Βοδενών, νυν Έδεσσας, το 1916.

Κατά το Μακεδονικό Αγώνα πολλοί Εδεσσαίοι αγωνίστηκαν για την ελευθερία, όπως ο οπλαρχηγός Ιωάννης Τσίτσιος (καπετάν Βλάχος) και οι Μακεδονομάχοι Ιωάννης Γιούσμης, Παρίσης Παρίσης, Κωνσταντίνος Σαλάμπασης, Κωνσταντίνος Σιβένας, Αθανάσιος Φράγκου, Ιωάννης Χατζηνίκος και ο ιατρός Αργύριος Κιτάνος. Ηγετικές μορφές της πόλης υπήρξαν επίσης, ο Ευάγγελος Κωφός και ο Δημήτριος Ρίζος. Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, η Έδεσσα απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό στις 18 Οκτωβρίου του 1912.

Το 1918 ιδρύεται ο Φιλοπρόοδος Σύλλογος Μέγας Αλέξανδρος (το 1922 κατατίθεται το καταστατικό λόγω ενηλικίωσης των ιδρυτικών μελών) ο οποίος είναι και ο ιστορικότερος σύλλογος της Έδεσσας με πλήθος πολιτιστικών δραστηριοτήτων για την ανάδειξη του τοπικού πολιτισμού και της τοπικής ταυτότητας της πόλης. Σήμερα δραστηριοποιούνται στην πόλη πλήθος πολιτιστικών συλλόγων αναδεικνύοντας κάθε γωνιά του ελληνικού πολιτισμού.

Γαλλικό βαρύ πυροβολικό στρατοπεδευμένο πλησίον των Βοδενών, νυν Έδεσσας.

Κατά την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Έδεσσα εδρεύουν οι πολυεθνικές συμμαχικές δυνάμεις της "Στρατιάς της Ανατολής" υπό των έλεγχο των Γάλλων και του στρατηγού Μωρίς Σαράιγ ο οποίος επισκέφθηκε την Έδεσσα. Το διάστημα αυτό φέρεται να ήταν στρατιώτης στην Έδεσσα και ο μετέπειτα ηγέτης του Βιετνάμ Χο Τσι Μινχ.

Με τη Μικρασιατική Καταστροφή και την Ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε το 1923-1924, 2.500 περίπου χριστιανοί πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη εγκαθίστανται στην Έδεσσα, συμβάλλοντας στην πολιτισμική και οικονομική ανάπτυξη του μεσοπολέμου. Ωστόσο αρκετοί εύποροι κυρίως πρόσφυγες ήρθαν στην Έδεσσα αμέσως μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Πολλοί από αυτούς είχαν αστική προέλευση και ίδρυσαν βιοτεχνίες με κορυφαίους τους κλάδους της υφαντουργίας και της ταπητουργίας-η τεχνογνωσία των οποίων ήταν άγνωστη ως τότε στον κυρίως ελλαδικό κορμό. Τη δεκαετία του '30, εποχή πλήρους ακμής, λειτουργούν θέατρα, κινηματογράφοι, φιλαρμονική και εκδίδονται 4-5 εφημερίδες. Στην έντονη πολιτιστική κίνηση πρωτοστατεί ο σύλλογος «Μέγας Αλέξανδρος», που ιδρύθηκε το 1922 και συνεχίζει μέχρι σήμερα.

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Η Αγορά της πόλης το 1919.

Καταστροφή της πόλης

Η ευημερία της πόλης δέχθηκε ανεπανόρθωτο πλήγμα κατά τη δεκαετία του '40, με τη γερμανική κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε, Αν και η Έδεσσα δεν βομβαρδίστηκε στη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, υπέστη τεράστια καταστροφή ακριβώς λίγες ημέρες πριν από τη λήξη της κατοχής. Το Σεπτέμβριο του 1944, οι Γερμανοί, σε αντίποινα για το φόνο ενός στρατιώτη τους, πυρπόλησαν τη μισή πόλη αφήνοντας χιλιάδες άστεγους. Μεταξύ των κτιρίων που καταστράφηκαν περιλαμβανόταν το Αρρεναγωγείο (κτίσμα του 1862) και ο μητροπολιτικός ναός των Αγίων Ανάργυρων.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, η Έδεσσα βρέθηκε στη δίνη του εμφυλίου πολέμου και, κατά περιόδους, κατακλύστηκε από προσωρινούς πρόσφυγες των γύρω χωριών, τα οποία εκκενώνονταν για στρατιωτικούς λόγους. Όταν έληξαν οι συγκρούσεις το 1949 και ενώ εκατοντάδες σλαβόφωνοι και άλλοι ντόπιοι μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού μαζί με τις οικογένειες τους είχαν πάρει το δρόμο της αναγκαστικής εξορίας, η πόλη προσπάθησε να επουλώσει τα τραύματα, αλλά οι οικονομικές συνθήκες είχαν αλλάξει.

Διάσωση των Καταρρακτών

Αμέσως μετά τον πόλεμο στο πλαίσιο της ανάγκης εξηλεκτρισμού της χώρας απειλήθηκε η ύπαρξη των καταρρακτών της πόλης. Αμέσως μετά την κατασκευή του υδροηλεκτρικού εργοστασίου στον Άγρα ξεκίνησε η κατασκευή του υδροηλεκτρικού σταθμού του Εδεσσαίου. Σε μια πρωτοφανή για την εποχή, στις αρχές δεκαετίας του '60, περιβαλλοντική διαμαρτυρία των Εδεσσαίων και με παρέμβαση του συμβουλίου της Επικρατείας ανακαλείται η απόφαση της τότε κυβέρνησης για μετατροπή της περιοχής σε λίμνη για την εκμετάλλευση της υδατόπτωσης και ως εκ τούτου κατάργησης των καταρρακτών. Το 1998 ο Δήμος Έδεσσας προχώρησε σε βράβευση των πρωτεργατών του Συλλόγου Προστασίας Φυσικών Καλλονών Εδέσσης και Περιχώρων που πρωτοστάτησαν για τη διάσωση της ψυχής και του αιωνίου συμβόλου της πόλης.

Οικονομική και βιομηχανική παρακμή

Η εμφάνιση των συνθετικών υφασμάτων (νάιλον, ραγιόν) που ήρθαν από την Αμερική επέφερε σκληρό ανταγωνιστικό κτύπημα στις ελληνικές κλωστοϋφαντουργίες. Ο εξηλεκτρισμός της χώρας αφαίρεσε από τις βιομηχανίες της Έδεσσας το συγκριτικό πλεονέκτημα των υδατοπτώσεων.

Επιπλέον, το τεράστιο ρεύμα αστυφιλίας της δεκαετίας του '50 και του '60 κατέστησε πολύ πιο επικερδή την εγκατάσταση των βιομηχανιών στα δυο μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη), όπου είχε συσσωρευθεί το 50% του πληθυσμού της χώρας. Τα εργοστάσια της Έδεσσας άρχισαν να παρακμάζουν και να κλείνουν τη δεκαετία του 1960. Το 1972, τα 4 μεγάλα είχαν κλείσει και απόμεινε να υπολειτουργεί μόνο το ΣΕΦΕ.ΚΟ. ως τη δεκαετία του '90, ενώ χιλιάδες εργάτες αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στη Δυτική Γερμανία, το Βέλγιο και την Αυστραλία.

Αναψυχή και περιβάλλον

Τα κύρια σημεία αναψυχής της Έδεσσας αποτελούν ο σύγχρονος πεζόδρομος που κατασκευάστηκε το 2008, όπου εκεί βρίσκεται μια ποικιλία καταστημάτων και σημείων ενδιαφέροντος, και διασκορπισμένα αναψυκτήρια στα πάρκα της πόλης. Σε πολλά σημεία της πόλης οργανώνονται εκδηλώσεις και βραδιές μουσικών συνόλων στην παλιά πόλη, όπου επίσης η διοργάνωση συναυλιών σε διάφορους χώρους με πιο γνωστό το Αμφιθέατρο Γαβαλιώτισσας.

Αστικές παρεμβάσεις

Πολλές παρεμβάσεις στην πόλη έχουν χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ, όπως η συγκεκριμένη.

Στις αρχές του 2000, τα παλιά εργοστάσια της Έδεσσας έχουν γκρεμιστεί (Τσίτση) ή έχουν μεταβληθεί σε χώρους εστίασης (Κανναβουργείο), επίσης χώροι πολιτισμού και διασκέδασης μπορούν να σας προσφέρουν ποικίλα μέρη στην πόλη. Οι μικρές μονοκατοικίες με τους ανθισμένους κήπους δίπλα στα ποταμάκια έχουν δώσει τη θέση τους σε πενταώροφες πολυκατοικίες.

Ωστόσο, η πόλη διατηρεί ακόμη γωνιές πρασίνου, με σημαντικά πάρκα μέσα στο κέντρο, και διασχίζεται πάντα από μικρά ποταμάκια που της προσδίδουν ένα ιδιαίτερο χρώμα. Παρ΄ όλα αυτά όμως η αναλογία τ.μ. πράσινου ανά κάτοικο βρίσκεται στο 7,6 σύμφωνα με τη μελέτη που εκπονήθηκε από την ομάδα του καθηγητή της Αρχιτεκτονικής Τοπίου Γιάννη Τσαλικίδη το 2006, για λογαριασμό του Δήμου Έδεσσας, τη στιγμή που σύμφωνα με τον "Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος" το κατώτερο όριο μιας βιώσιμης πόλης είναι τα 10 τ.μ. πράσινου ανά κάτοικο. Το 2006 η τσιμεντοποίηση του πάρκου της πλατείας 25ης Μαρτίου με σκοπό την εκεί ανέγερση Μουσείου, παρ΄ ότι είχε προεπιλεγεί άλλος χώρος στην παραδοσιακή συνοικία "Βαρόσι", ακυρώθηκε μετά από κινητοποιήσεις ενεργών πολιτών της Έδεσσας. Την περίοδο 2004-2007 ανακατασκευάστηκε και η σιδηροδρομική γραμμή στο τμήμα Θεσσαλονίκης-Έδεσσας-Φλώρινας. Το 2006 η "Πρωτοβουλία Πολιτών για το Οδικό και Σιδηροδρομικό Δίκτυο" διεκδικεί την αναβάθμιση του οδικού δικτύου Θεσσαλονίκης-Έδεσσας στο τμήμα από τη Χαλκηδόνα ως τα όρια του νομού Πέλλας με το νομό Φλώρινας καθώς και την παράκαμψη της Έδεσσας ενώ παράλληλα τίθεται για πρώτη φορά το αίτημα της σιδηροδρομικής σύνδεσης Θεσσαλονίκης-Έδεσσας και Αριδαίας μέσω Γιαννιτσών. Την περίοδο 2007-2011 μετά από ποικιλόμορφες δράσεις της "Πρωτοβουλίας Πολιτών για το Σιδηροδρομικό Δίκτυο του νομού Πέλλας" το παραπάνω αίτημα γίνεται αποδεκτό από το σύνολο σχεδόν των κατοίκων του Νομού Πέλλας με αποτέλεσμα την ένταξή του στην "Προκαταρκτική Μελέτη Σκοπιμότητας Ανάπτυξης Προαστιακού Περιφερειακού Σιδηρόδρομου Θεσσαλονίκης".

Οικονομία

Βιομηχανική ανάπτυξη

Στα τέλη του 19ου αιώνα, αρχίζει να χρησιμοποιείται για πρώτη φορά συστηματικά το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα της πόλης, οι άφθονες υδατοπτώσεις. Στο «φρύδι» του βράχου κτίζονται εργοστάσια, τα οποία αξιοποιούν τη δωρεάν πηγή ενέργειας και φέρνουν οικονομική άνθηση. Πρώτο εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας ήταν του Τσίτση (1895). Ακολούθησαν η Άνω και Κάτω Εστία, το Κανναβουργείο και το ΣΕΦΕ.ΚΟ. Α.Ε. Ήδη από τη δεκαετία του '10 και ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, η Έδεσσα είχε αποκληθεί «Μάντσεστερ των Βαλκανίων» και ήταν, μαζί με τη Νάουσα, η κινητήρια δύναμη της βιομηχανίας στη Μακεδονία.

Η Έδεσσα ήταν η δεύτερη πόλη στην παραγωγή μεταξιού. Είχε εκκοκκιστήρια βάμβακος και εργοστάσια ταπητουργίας που γνώρισαν ιδιαίτερη άνθηση. Τα υδροκίνητα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας, σε μεγάλη ακμή κατά το μεσοπόλεμο, ιδρύθηκαν ανάμεσα στο 1874 και το 1912 στις πόλεις του Βερμίου και επωφελήθηκαν από την κινητήρια δύναμη του νερού, τα χαμηλά ημερομίσθια και την πλούσια ντόπια παραγωγή πρώτων υλών. Στην Έδεσσα κάθε εργοστάσιο εκμεταλλεύεται και έναν καταρράκτη. Ο μηχανικός εξοπλισμός προέρχεται από την Ευρώπη ενώ η παραγωγή τους καταναλώνεται στην ευρύτατη περιοχή της τότε Ευρωπαϊκής Τουρκίας.

Νηματουργείο "Γρηγόριος Τσίτσης"

Το «Νηματουργείο Γρηγόριος Τσίτσης Α.Ε.» ιδρύθηκε το 1895. Η πρώτη βιομηχανική μονάδα της Έδεσσας εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο νηματουργείο όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της Ανατολής. Απασχολούσε 350-500 εργάτες και παρήγαγε δύο χιλιάδες μέτρα βαμβακερό νήμα/ημέρα, ενώ κατά τον Μεσοπόλεμο έφτασε τους εφτακόσιους εργάτες. Σήμερα σώζονται μόνο η κεντρική πύλη και κάποια θεμέλια του τότε μεγαλύτερου εργοστασίου της πόλης.

Ένωσις Βιομηχανικών Επιχειρήσεων ΕΣΤΙΑ Α.Ε.

Η «Ένωσις Βιομηχανικών Επιχειρήσεων ΕΣΤΙΑ Α.Ε.» αποτελούταν από ένα Νηματουργείο και ένα κλωστοϋφαντουργείο (το ένα δίπλα στο Πάρκο των Καταρρακτών, και το άλλο και μικρότερο στον Λόγγο) τα οποία παρήγαγαν δίμιτο, φανέλα και κάμποτο. Η επιχείρηση έκλεισε έπειτα από την καταστροφική πυρκαγιά το 1954 στη μία από της μονάδες της (Άνω Εστία).

Κανναβουργείο Α.Ε.

Το "Κανναβουργείο" άρχισε να λειτουργεί το 1913. Ήταν το καλύτερο από τα τέσσερα Κανναβουργεία της Ελλάδος και παρήγαγε σπάγκους και σχοινιά. Σήμερα θεωρείται το πιο γνωστό αναπαλαιωμένο εργοστάσιο της πόλης με διατηρημένο όλο τον μηχανολογικό και εργοστασιακό εξοπλισμό. Από της αρχές του 2000 λειτουργούσε αδιάκοπα έως το 2014 το Βιομηχανικό Μουσείο καθώς αποτελεί τμήμα του Υπαίθριου Μουσείου Νερού της πόλης. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από τον βράχο της Έδεσσας δίπλα στους καταρράκτες, όπου η πρόσβαση στον χώρο διευκολύνεται από σύγχρονους ανελκυστήρες κατά μήκος του βράχου. Ένα μέρος του εργοστασίου στέγαζε εστιατόριο με πιάτα διεθνής κουζίνας και χρησιμοποιούταν επίσης ως χώρος εστίασης ή πραγματοποίησης συνεδρίων. Δυστυχώς για λόγους ανωτέρας βίας ο χώρος βρίσκεται εκτός λειτουργίας από το 2014, ωστόσο προσφάτως δημοσιεύτηκαν σχέδια για αξιοποίηση και επαναλειτουργία του χώρου το προσεχές διάστημα.

Κανναβουργείο Απόστολου και Σπυριδωνίδη

Το "Καναβουργείο" των αδελφών Αποστόλου και Σπυριδωνίδη βρίσκεται στην είσοδο της πόλης αλλά δεν λειτούργησε ποτέ διότι υπήρξαν μεγάλες ελλείψεις σε προσωπικό και βιομηχανικό εξοπλισμό. Σώζονταν μόνο οι εξωτερικοί του τοίχοι από πωρόλιθο ως το 2001. Αργότερα ανακαινίστηκε και χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα ως επιπλοποιείο.

Εριοβιομηχανία ΣΕΦΕ.ΚΟ. Α.Ε.

Υδροκίνητος μηχανισμός στο Υπαίθριο Μουσείο Νερού.

Η "Εριοβιομηχανία ΣΕΦΕ.ΚΟ. Α.Ε." ξεκίνησε ως Εριουργείο των αδελφών Σεφερτζή-Κόκκινου, είχε τον καλύτερο μηχανικό εξοπλισμό από όλα τα εργοστάσια της πόλης και παρήγαγε υφάσματα σκωτσέζικα (κασμίρια). Απασχολούσε γύρω στους τριακόσιους εργάτες και κατείχε άρτιο μηχανικό εξοπλισμό, γεγονός που το κατέτασσε ως το δεύτερο σημαντικότερο εργοστάσιο στην κατηγορία του, στα Βαλκάνια. Το 1985 αγοράζεται από τον βιομήχανο Σημαιοφορίδη για να μετατραπεί σε εργοστάσιο έτοιμων ενδυμάτων. Στο πλαίσιο της μετατροπής, ο αρχικός εξοπλισμός πουλήθηκε και 36 αργαλειοί έγιναν παλιοσίδερα.

Ταπητουργείο Κοτζαϊβάζογλου

Το "Ταπητουργείο Κοτζαϊβάζογλου" γνώρισε σχετικά μικρή περίοδο οικονομικής άνθησης αλλά σε σχέση με άλλες βιοτεχνίες της πόλης πρόσφερε μεγάλη βοήθεια και εργασία σε πολλές οικογένειες ιδιαίτερα στις προσφυγικές. Αργότερα μαζί με σχεδόν όλα τα εργοστάσια της πόλης, στις αρχές της δεκαετίας του '60 βάζει λουκέτο, και νέος ιδιοκτήτης είναι η "Αγροτική Τράπεζα". Λόγω τις στατικότητας του κτηρίου και του υψηλού κινδύνου ολοκληρωτικής κατάρρευσης το κτήριο παραμένει ερημωμένο έως σήμερα. Στις αρχές του 2010 το Α.Π.Θ. εκπονεί μια μελέτη για την επαναχορήγηση του χώρου ως βιοτεχνία αλλά δεν υπήρξε πλήρης υποστήριξη, οπότε τα έργα παρέμειναν στα χαρτιά.

Το 1954, τα εργοστάσια που αναφέρονται πωλούν τα δικαιώματα χρήσης του ύδατος τους στη Διαχείριση Υδροηλεκτρικής Ενέργειας (Δ.Ε.Η.), με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο του Άγρα. Αυτή η αλλαγή συνεπάγεται ότι τα εργοστάσια χάνουν την αυτονομία τους και συνδέονται με τη Δ.Ε.Η. Αρχίζουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα στη λειτουργία τους και επιβάλλεται η ανάγκη εκσυγχρονισμού για να ανταγωνιστούν τα εργοστάσια της Θεσσαλονίκης, της Αθήνας και του Πειραιά. Αυτά τα προβλήματα οδηγούν στην υποβάθμιση και τελικά στο οριστικό κλείσιμό τους. Σήμερα, τα εργοστάσια αποτελούν ιδιοκτησία του Δήμου Έδεσσας, εκτός αυτό της ΣΕ.ΦΕ.ΚΟ. Η διατήρηση αυτών των σημαντικών κτιρίων έχει εξασφαλιστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού, καθώς τα έχει κηρύξει ως ιστορικά βιομηχανικά μνημεία, ενώ ο Δήμος Έδεσσας έχει εκφράσει ενδιαφέρον για την προβολή και εκμετάλλευσή τους.

21ος Αιώνας

Η ανάπτυξη και οικονομία της πόλης βασίζεται στον τριτογενή τομέα (δημόσιες υπηρεσίες και τουρισμός). Από την καθιέρωση της πόλης ως "Τουριστική", ο Δήμος Έδεσσας με πολλές προσπάθειες προσπαθεί να αναδείξει το μέρος σε διεθνή εμβέλεια λόγω του τοπικού φυσικού κάλλους και της γραφικής τοποθεσίας της πόλης.

Πληθυσμός

Έτος	Κάτοικοι
1913	8.846
1928	9.441
1938	13.115
1940	12.377
1951	14.940
1961	15.534
1971	13.947
1981	16.642
1991	17.659
2001	18.253
2011	18.229
2021	17.848

Πολιτισμός

Η Έδεσσα αποτελούσε πυρήνα πολιτισμού της ευρύτερης περιοχής από τα αρχαία χρόνια, και σήμερα η πόλη διαθέτει μια ποικιλία αμφιθεάτρων και αιθουσών συνεδρίασης. Όλο τον χρόνο η Έδεσσα δέχεται σε αυτούς τους χώρους μεγάλους συνθέτες και επιτυχείς παραστάσεις που την κατατάσσουν στις πιο "πολιτισμικές" πόλεις τις Μακεδονίας.

Η οδός Δημοκρατίας που σήμερα αποτελεί τον πεζόδρομο της πόλης.

Στον πεζόδρομο της πόλης διοργανώνονται εκθέσεις και εκδηλώσεις άλλοτε για φιλανθρωπικό σκοπό και άλλοτε για διασκέδαση στις οποίες όλοι οι πολίτες συμμετέχουν, με επίκεντρο φυσικά τη διασκέδαση. Επίσης στον χώρο του Παρθεναγωγείου στο Βαρόσι διοργανώνονται εκθέσεις ζωγραφικής είτε από τοπικούς καλλιτέχνες είτε από γνωστούς. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στον χώρο του Βαροσίου και των καταρρακτών διοργανώνεται η ετήσια Ανθοέκθεση του Δήμου που φέτος κλείνει 19 χρόνια. Στην Ανθοέκθεση από όλη τη χώρα πολλοί άνθρωποι επισκέπτονται τον χώρο να θαυμάσουν το πάρκο των καταρρακτών γεμάτο από σπάνια είδη λουλουδιών και θάμνων όπου είναι εφικτή και η αγορά.

Δημόσια κεντρική βιβλιοθήκη

Το 2002, έπειτα από απόφαση των Υπουργών Οικονομίας & Οικονομικών - Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης & Αποκέντρωσης - Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, ιδρύθηκε η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Έδεσσας η οποία αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου.

Η συλλογή της περιλαμβάνει τεκμήρια για διάφορες θεματικές περιοχές και βιβλία για τον τόπο, που αποτελούν πολιτιστική κληρονομιά της χώρας. Εμπλουτίζεται από δωρεές που δέχεται από νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου ή και ιδιωτών και παράλληλα, από αγορές που κάνει με τους πόρους που διαθέτει και βάσει των ελλείψεων της. Η Βιβλιοθήκη διαθέτει κινητή μονάδα η οποία επισκέπτεται τους μαθητές εκείνους που τα σχολεία τους δεν έχουν σχολική Βιβλιοθήκη ή που βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές.

Φιλαρμονική

Η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δήμου Έδεσσας ανασυστάθηκε το Μάιο του 2016 με τη στήριξη της Δημοτικής Αρχής και κυρίως, από άμισθους μικρούς και μεγάλους μουσικούς, που με το μεράκι και το ταλέντο τους διένυσαν πορεία δεκαετιών σε 5 μόνο μήνες.

Η παρθενική της εμφάνιση πραγματοποιήθηκε -με υπερπροσπάθεια των μουσικών της- στις 18/10/2016 παρουσία της Α.Ε. του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, όπου απέσπασε τις καλύτερες κριτικές από τον Πρόεδρο και τους πολίτες. Έκτοτε αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους πολιτιστικούς φορείς της πόλης, καθώς έχει να επιδείξει σημαντικό έργο κάνοντας συναυλίες σε πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις, λιτανείες σε θρησκευτικές τελετές και παρελάσεις σε εθνικές εορτές.

Πέραν των εμφανίσεων εντός και εκτός της πόλης, βασικός της στόχος είναι να φέρει μικρούς και μεγάλους κοντά στη μουσική προσφέροντας δωρεάν μουσική παιδεία, να διαδώσει τη μουσική του τόπου εμπλουτίζοντας τη συγχρόνως με νέες συνθέσεις και κυρίως, να αφήσει μουσική παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές.

Τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δήμου Έδεσσας δημιούργησε και διευθύνει ο Αρχιμουσικός κύριος Λάκης Σαμαράς.

Εδεσσαϊκό Καρναβάλι

Το Εδεσσαϊκό Καρναβάλι καθιερώθηκε το 2004 έπειτα από απόφαση της δημοτικής αρχής, που σκόπευε τη δοκιμαστική απόπειρα μιας επίσημης παρέλασης προς τιμήν των Αποκριών, η οποία εν τέλει αποδείχθηκε κερδοφόρα και επιτυχημένη. Έτσι κάθε χρόνο μια εβδομάδα εκδηλώσεων διοργανώνεται με συνεργασία του Δήμου και τοπικών χορηγών, που αποτελεί πυρήνα προσέλκυσης επισκεπτών από όλη την επικράτεια. Η εβδομάδα αυτή αποτελείται από δραστηριότητες, όπως παρελάσεις τυμπανιστών από όλη την Ελλάδα και από διοργανώσεις μουσικών εκδηλώσεων μέχρι αναβίωση εθίμων του παρελθόντος. Φέτος η καθιερωμένη αυτή εορτή μετράει 14 χρόνια ύπαρξης και κάθε χρόνο γίνονται όλο και πιο κατάλληλες προετοιμασίες για επέκταση και σε άλλους τομείς της αναψυχής κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου.

Ανθεστήρια Έδεσσας

Τα Ανθεστήρια της Έδεσσας αποτελούσαν μια σημαντική τοπική εορτή με ρίζες από τη δεκαετία του 1950, όπου μια παρέλαση αρμάτων με θέμα την άνοιξη διοργανώνεται μέσα Μαΐου. Τα πρώτα Ανθεστήρια τελέστηκαν το Μάιο 1956 και ακολούθησαν και άλλα το 1957, 1958 κλπ. Μετά από διακοπή λόγω οικονομικής αδυναμίας του Δήμου, οργανώθηκαν και πάλι το 1969, 1970, 1971, αλλά οι οικονομικές δυσχέρειες δεν επέτρεψαν τη συνέχισή τους. Μετά από 48 χρόνια με πρωτοβουλία της Δημοτικής Αρχής και συλλόγων καλλιτεχνικής φύσεως οργανώθηκε το 2017 τριήμερη εκδήλωση προς τιμήν της εορτής των Ανθεστηρίων συνοδευόμενη με παρέλαση αρμάτων παρόμοια με αυτή του 1969, η οποία στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία και επαναλήφθηκε το 2018. Η δημοτική αρχή σε συνεργασία με φορείς επιδιώκει με επιτυχία την επαναδιοργάνωση των Ανθεστηρίων και μάλιστα με στόχο την καθιέρωση τους προς τιμή του πολιτισμού που αναπτύχθηκε με την πάροδο των χρόνων.

Πολιτιστικό Καλοκαίρι

Κάθε Καλοκαίρι οργανώνεται πρόγραμμα εκδηλώσεων με επίκεντρο το Αμφιθέατρο Γαβαλιώτισσας με πλήθος εκδηλώσεων, συναυλιών, θεατρικών παραστάσεων, χορευτικών δρώμενων και θεματικών αφιερωμάτων.

Δρόμος του Νερού

Από το 2014 κάθε χρόνο την περίοδο εορτασμού των ελευθερίων της Έδεσσας τα οποία γιορτάζονται στις 18 Οκτωβρίου διοργανώνεται Νυχτερινός Δρόμος Νερού 5χλμ με διαδρομή μέσα με την συμμετοχή πολλών αθλητών από όλη την Ελλάδα. Η εκδήλωση ξεκίνησε έπειτα από ένα διεθνές συνέδριο της Ιστορίας του Αθλητισμού το οποίο διοργανώθηκε στην πόλη από την CESH (European Committee of Sports History)

Τουρισμός

Η Έδεσσα πρωτεύουσα του Νομού Πέλλας φημίζεται ως τουριστικός προορισμός για όλο το χρόνο. Η Έδεσσα είναι επισκέψιμος προορισμός εδώ και χιλιάδες χρόνια ως βασικό σημείο πάνω στην αρχαία Εγνατία Οδό. Το ανάγλυφο του Χοίρου του Πασοίφιλου που διέτρεξε την Εγνατία οδό με τον κύριο του για να συμμετέχει σε ένα αρχαίο πολιτιστικό γεγονός μαρτυρά το γεγονός ότι πολλοί ταξιδευτές την επέλεξαν ως τόπο προορισμού. Το ανάγλυφο βρίσκεται σε περίοπτη θέση στην αρχαία Έδεσσα.

Ο συνδυασμός αξιοθέατων και δραστηριοτήτων την καθιστά ελκυστική και τις 4 εποχές του χρόνου. Διαθέτει Κέντρο Τουριστικής Πληροφόρησης Επισκεπτών το οποίο λειτουργεί όλο το χρόνο στο Πάρκο Καταρρακτών με την ευθύνη της Δημοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου Έδεσσας. όπως επίσης και Κέντρο Περιβαλλοντικής & Τουριστικής Πληροφόρησης στον Υδροβιότοπο Αγρα-Βρυτών-Νησίου στα 10χλμ από την πόλη της Έδεσσας. Ο δικτυακός τόπος που εξειδικεύεται στις τουριστικές-πολιτιστικές-περιβαλλοντικές πληροφορίες είναι και ο πρώτος δικτυακός τόπος της Έδεσσας με συνεχή λειτουργία από το 1997 ονόματι EdessaCity, www.edessacity.gr .

Στα πλαίσια της βελτίωσης της προσβασιμότητας στα αξιοθέατα από το 2017 έχει θεσμοθετηθεί η Κάρτα Πόλης της Έδεσσας, η Έδεσσα City Card την οποία μπορεί να προμηθευτεί ο επισκέπτης στα Κέντρα Τουριστικής Πληροφόρησης του Δήμου Έδεσσας.

Ξενοδοχεία παραδοσιακά και σύγχρονα λειτουργούν τόσο στην πόλη της Έδεσσας όσο και στην ευρύτερη περιοχή της Βεγορίτιδας, του Χιονοδρομικού Κέντρου Βόρας-Καϊμάκτσαλάν στην περιοχή του Παλαιού Αγίου Αθανασίου και των γύρω χωριών Άρνισσα, Παναγίτσα, Ζέρβη, Ξανθόγεια, Περαία και σε όλη την Ορεινή Πέλλα.

Κάθε Χρόνο η πόλη γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού στις 27 Σεπτεμβρίου υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού προσκαλώντας μαθητές και ομάδες από όλη την ευρύτερη περιοχή να γνωρίσουν από κοντά τον τρόπο να συμμετέχουν στην υποδοχή επισκεπτών και να εμπλακούν ενεργά στο τουριστικό οικοσύστημα στην βάση της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης που σέβεται την ποιότητα ζωής στον τοπικό πληθυσμό και αναγνωρίζει την ανάγκη για πληρότητα εμπειριών στους επισκέπτες.

Αγροτικός τομέας

Η καλλιέργεια της κερασιάς χαρακτηρίζει την περιοχή της Έδεσσας. Μια από τις πιο παλιές είναι αυτή που λέγεται «τραγανά» . Η ποικιλία Τραγανά Εδέσσης, με τη ζωηρότητα του δένδρου, τις ικανοποιητικές αποδόσεις και προπαντός με την εξαιρετική ποιότητα καρπού σε γεύση, τραγανότητα και αντοχή, θεωρείται μια από τις καλύτερες ποικιλίες. Επιπλέον είναι εγκλιματισμένη στο ελληνικό περιβάλλον. Παλιότερα αποτελούσε τη ναυαρχίδα της ελληνικής κερασοκαλλιέργειας και ο καρπός της απολάμβανε υψηλές τιμές στην ελληνική και διεθνή αγορά. Η καλλιέργειά της ξεκίνησε από τα ορεινά της περιοχής Εδέσσης, από όπου θεωρείται και ότι κατάγεται και ωριμάζει γύρω στις αρχές Ιουνίου.

Μουσεία

Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Έδεσσας

Το Λαογραφικό Μουσείο της Έδεσσας.

Το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1996 με πρωτοβουλία του Δήμου, για την ανάδειξη της καθημερινότητας της πόλης από τα αρχαία χρόνια έως τα τέλη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Το μουσείο κρατάει άφθαρτη την καθημερινότητα στα χρόνια εκείνα όπου μπορεί κάποιος να δει τις παραδοσιακές ενδυμασίες και στολές ντόπιων και προσφύγων, πλέον μπορεί ο επισκέπτης να δει σε εικονική πραγματικότητα την αναπαράσταση της πόλης κατά την τουρκοκρατία, τη βιομηχανική και οικονομική άνθιση, στα μέσα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και έως την πλημμύρα του 1979 η οποία αποδείχθηκε καταστροφική για την πόλη. Επίσης μπορεί να δει τα υλικά και προϊόντα που χρησιμοποιούσαν οι τότε κάτοικοι για να καλύψουν τις ανάγκες τους, και επίσης υπάρχουν αρχεία και φωτογραφίες μοναδικής αξίας στο μουσείο από εκείνα τα χρόνια. Στο Μουσείο λειτουργεί καφετέρια με θέα τον κάμπο της Έδεσσας. Το μουσείο στεγάζεται σε πρόσφατο ανακαινισμένο αρχοντικό στην παλιά πόλη "Βαρόσι".

Βιομηχανικό Μουσείο Κανναβουργείου

Το Κανναβουργείο Έδεσσας είναι το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής σχοινιών και σπάγκων στην Ελλάδα και το σημαντικότερο διατηρητέο βιομηχανικό μνημείο του νομού. Ιδρύθηκε το 1908 από τους: Εταιρεία Τότσκα και Σία και άλλους μικρότερους μετόχους. Το 2000 με πρωτοβουλία του Δήμου και ιδιώτη καθιερώνεται ο τίτλος "Βιομηχανικό Μουσείο Κανναβουργείου". Το Μουσείο αποτελείται από τη μονάδα παραγωγής όπου ο μηχανολογικός και βιομηχανικός εξοπλισμός παραμένει άφθαρτος στις φθορές του χρόνου και μαρτυρά την καθημερινότητα σε ένα εργοστάσιο της εποχής το οποίο παρήγαγε μετάξι και ύφασμα με τη βοήθεια των δωρεάν και άφθονων υδατοπτώσεων των Καταρρακτών που βοηθούσαν στην Υδροκίνηση του εργοστασίου. Ένα μέρος του εργοστασίου είχε μετατραπεί σε εστιατόριο και καφετέρια που πρόσφερε στους επισκέπτες τοπικά και διεθνή εδέσματα. Δυστυχώς ο χώρος είναι προσωρινά σφραγισμένος για λόγους ανωτέρας βίας από το 2014, ωστόσο υπάρχουν σχέδια τα οποία στοχεύουν στην επαναλειτουργία και αξιοποίηση του χώρου το προσεχές διάστημα.

Βαροσιώτικο Αρχοντικό - Το σπίτι του Βαροσίου

Το Βαροσιώτικο Αρχοντικό ιδιοκτησίας του Δήμου Έδεσσας αποτελεί ένα Εδεσσαϊκό Αρχοντικό στην ακρόπολη της Αρχαίας Έδεσσας που σήμερα βρίσκεται στην περιοχή Βαρόσι. Στο Βαροσιώτικο Αρχοντικό παρουσιάζεται η έκθεση για τα 3000 χρόνια ιστορίας των περιηγητών της Έδεσσας πάνω στην Αρχαία Εγνατία Οδό ενώ με 3D τεχνολογία & VR αλληλεπιδραστική παρουσίαση οι επισκέπτες αντιλαμβάνονται την παλιά πόλη της Έδεσσας και την Μακεδονική της αρχιτεκτονική.

Υπαίθριο Μουσείο Νερού

Το Υπαίθριο Μουσείο Νερού της πόλης.

Μέσα στο πάρκο καταρρακτών, ο πλακόστρωτος δρόμος οδηγεί στο Υπαίθριο Μουσείο Νερού. Υπάρχουν αναστηλωμένα βιομηχανικά κτίρια, κανάλια με νερό, νερόμυλοι και μηχανές που μαρτυρούν την υδροκίνητη ιστορία της πόλης. Δίπλα στους Καταρράκτες είναι σε λειτουργία από τον Μάιο του 2001 το πρώτο ενυδρείο με ενδημικά ψάρια γλυκού νερού της Ελλάδας. Επίσης για διευκόλυνση πρόσβασης στο Βιομηχανικό Μουσείο Κανναβουργείου υπάρχουν δυο δημοτικοί υπαίθριοι ανελκυστήρες κατά μήκος του βράχου που οδηγούν στο εργοστάσιο.

Μύλος της Γεύσης

Αναστηλωμένο κτήριο με εσωτερικό μύλο το οποίο στεγάζει μια σειρά από παραδοσιακά και τοπικά προϊόντα με κύριο συστατικό το νερό.

Μύλος του Νερού

Αναστηλωμένη βιοτεχνία συνδεδεμένη μέσω σχοινιών με εξωτερικό Μύλο ο οποίος γυρίζει αναπαραστατικά συγκεκριμένες μέρες, περισσότερο κατά τη διάρκεια γιορτών.

Ενυδρείο-Ερπετάριο

Το Ενυδρείο-Ερπετάριο Καταρρακτών βρίσκεται σε λειτουργία από το 2001 και παρουσιάζει μια ποικιλία από ενδημικά ψάρια λίμνης και ερπετά ξηράς. Είναι η μεγαλύτερη συλλογή ερπετών στην Ελλάδα.

Μπατάνι

Αναστηλωμένο κτίριο στην περιοχή των μύλων που σήμερα στεγάζει κέντρο δημιουργικής απασχόλησης παιδιών.

Υπαίθριος Δημοτικός Κινηματογράφος

Ο Υπαίθριος Κινηματογράφος Καταρρακτών είναι σε λειτουργία τη θερινή περίοδο και παρουσιάζει ταινίες και σειρές με φόντο τους καταρράκτες και βρίσκεται σε ερείπια παλιού νερόμυλου. Τον Δημοτικό Κινηματογράφο λειτουργεί η Λέσχη Κινηματογράφου του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Έδεσσας "Μέγας Αλέξανδρος"

Σησαμοτριβείο

Αναστηλωμένο κτήριο το οποίο κρατά ζωντανή την καθημερινότητα της Έδεσσας μέσω εικονικής πραγματικότητας στο εσωτερικό του.

Αξιοθέατα

Πάρκο των Καταρρακτών

Ο Μεγάλος Καταρράκτης της Έδεσσας και των Βαλκανίων.

Μέσα από τη Έδεσσα ρέουν 4 ποτάμια, τα οποία σχηματίζουν 12 καταρράκτες. Οι δώδεκα καταρράκτες της Έδεσσας βρίσκονται στην άκρη της ακρόπολης της πόλης σε ένα πάρκο που εκτείνεται σε 100.000 τ.μ. το οποίο είναι γνωστό στους ντόπιους και ως «φρύδι της πόλης». Οι δύο από τους καταρράκτες είναι επισκέψιμοι. Ανάμεσά τους βρίσκεται το δημοτικό τουριστικό περίπτερο ΠΙΣΙΝΕΣ που είναι σε λειτουργία αδιάκοπτα από το 1953. Το όνομα του οφείλεται στις πισίνες που δημιουργήθηκαν από τους Γερμανούς το 1942 για την τοπική τουριστική ανάπτυξη και διαμόρφωσαν το χώρο. Προπολεμικά, στην περιοχή βρίσκονταν νεκροταφεία και η πρόσβαση στους καταρράκτες ήταν δύσκολη. Σκαλοπάτια και μονοπάτια οδηγούν ακόμη και πίσω από τους καταρράκτες. Το νερό των Καταρρακτών προέρχεται από τις πηγές του υγροτόπου Άγρα-Βρυτών-Νησίου οι οποίες τροφοδοτούνται από τα χιόνια του Καϊμακτσαλάν ενώ η ροή τους είναι ελεγχόμενη από τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς της ΔΕΗ στον Άγρα και στον Εδεσσαίο.

Ο μεγάλος καταρράκτης, γνωστός ως Κάρανος, έχει ύψος 70 μέτρα και το βράδυ φωταγωγείται. Ο διπλός Καταρράκτης είναι διπλάσιος σε μήκος από τον Μεγάλο Καταρράκτη διότι χωρίζεται σε δυο καταρράκτες οι οποίοι τροφοδοτούν το εργοστάσιο της Δ.Ε.Η κάτω από τον βράχο. Η πρόσβαση και θέαση του καταρράκτη γίνεται κυρίως από το Πάρκο των Καταρρακτών.

Ο διπλός καταρράκτης.

Αρχαία Έδεσσα-Λόγγος

Η Αρχαία Έδεσσα κάτω από τον βράχο.

Η αρχαία πόλη στην τοποθεσία "Λόγγος". Βυθισμένα στο πράσινο αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν την καθημερινότητα στα αρχαία χρόνια. Προτού την ανακάλυψη των βασιλικών τάφων της Βεργίνας το 1977 από τον Μανώλη Ανδρόνικο πολλοί πίστευαν ότι οι αρχαίες Αιγές βρίσκονταν εδώ. Υπάρχουν μελέτες και σχέδια για μελλοντική πρόσβαση στον χώρο μέσω τελεφερίκ από το Πάρκο των Καταρρακτών.

Ψηλός Βράχος

Ο Ψηλός Βράχος με θέα στον κάμπο της Έδεσσας είναι εστιατόριο (Δημοτικής Λειτουργίας) το οποίο βρίσκεται στην άκρη του γκρεμού δίπλα στην Ιερά Μητρόπολη.

Ο καταρράκτης Κάρανος.

Κιουπρί

Η Βυζαντινή Γέφυρα "Κιουπρί" κοντά στο Δημαρχείο της πόλης.

Η τοποθεσία Κιουπρί (που σημαίνει γέφυρα στα τουρκικά), στη δυτική είσοδο της πόλης, με πέτρινο τοξωτό γεφύρι της Τουρκοκρατίας, το οποίο υπήρχε από τη ρωμαϊκή εποχή και από όπου εικάζεται ότι περνούσε η αρχαία Εγνατία Οδός, το ομώνυμο πάρκο, το δημοτικό Κολυμβητήριο και το δημοτικό κλειστό Γυμναστήριο. Η περιοχή περιγράφεται από την Αγγλίδα περιηγήτρια Mary Walker (1863) ως ειδυλλιακός τόπος εκδρομής.

Ρολόι της Πόλης

Το πέτρινο Ρολόι της πόλης, κατασκευασμένο περί το 1905, βρίσκεται δίπλα στο κινηματοθέατρο του φιλοπρόοδου συλλόγου "Μέγας Αλέξανδρος", ο οποίος βρίσκεται προς το παρόν (Αύγουστος 2019) εκτός λειτουργίας αλλά λειτουργεί από Εδεσσαίους εθελοντές.

Παλαιά Μητρόπολη

Η βυζαντινή εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου ή Αγίας Σοφίας, παλαιός μητροπολιτικός ναός, στη συνοικία Βαρόσι. Κτίσμα του 14ου αιώνα, με κίονες κορινθιακού ρυθμού, προφανώς από παλαιότατο αρχαίο ναό στο ίδιο σημείο.

Βαρόσι

Κατοικίες στην παλαιά πόλη.

Η παραδοσιακή συνοικία Βαρόσι, στην οποία σώζονται τα παλαιότερα σπίτια της Έδεσσας (ορισμένα από τις αρχές του 19ου αιώνα). Ολόκληρη η συνοικία έχει κηρυχθεί διατηρητέα, αλλά τα περισσότερα κτίσματα κινδυνεύουν άμεσα με κατάρρευση.Εώς σήμερα πολλές βιοτεχνίες έχουν στεγαστεί σε ανακατασκευασμένα κτήρια.Επίσης η γνωστή οικία "Τσάμη" πλέον στεγάζει χώρο συνεδριάσεων. Κατά τη δεκαετία του 1990 αφότου οι περισσότεροι κάτοικοι της παλιάς πόλης (Βαρόσι) είχαν αφήσει τα οικήματα τους για να μείνουν σε πιο ασφαλές μέρος, ο Δήμος αποφασίζει τη διεκδίκηση του οικισμού και δημοπρατεί ένα σχέδιο ανάπλασης του οικισμού το οποίο είχε βραβευθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ξεκινάει να αποκατασταθεί τις φθορές του χρόνου και να προσπαθεί να γίνει ο οικισμός μέρος του Πάρκου των Καταρρακτών.

Δάσος Γαβαλιώτισσας - Χίλια Πεύκα

Το Δάσος Γαβαλιώτισσας - Χίλια Πεύκα βρίσκεται βορειοανατολικά της Έδεσσας σε απόσταση 1500 μ. από το κέντρο της πόλης. Εκεί υπάρχει ο Φυσιολατρικός Όμιλος Έδεσσας ο οποίος ιδρύθηκε το 1967 με τη μορφή συλλόγου και στεγάζεται ως σήμερα σε ιδιόκτητο κτήριο μέσα στο δάσος πλησίον του Αμφιθεάτρου Γαβαλιώτισσας, όπου κατά τη δεκαετία του 1970 το παρόν κτίριο ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε για τη λειτουργία Τουριστικού Περιπτέρου λόγω της αξιόλογης θέσης του (το 2013 ανέστειλε τη λειτουργία του). Κατά τη διάρκεια λειτουργίας του στεγάζοταν σε αυτό εστιατόριο, και κέντρο αναψυχής ενώ επίσης μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως χώρος εκδηλώσεων. Επί της οδού Έδεσσας-Αριδαίας έχει τοποθετηθεί σκάφους της ΑΚΡΟΤΙΜ της ομάδας επιδείξεων της πολεμικής αεροπορίας προς τιμή των Εδεσσαίων πιλότων καθώς και ένα ποδήλατο-μνημείο σε αδικοχαμένους Εδεσσαίους ποδηλάτες. Στα Χίλια Πεύκα λειτουργεί αθλητικό κέντρο με γήπεδα Μπάσκετ-Βόλλευ και παράλληλα πίστα ποδηλασίας ΜΤΒ. Την περιοχή διασχίζει ο σιδηρόδρομος ενώ πολλά είναι και τα περιπατητικά μονοπάτια προς το Κλησοχώρι, την Αρχαία Έδεσσα, τη Μεσαιωνική Έδεσσα, τον Άγιο Λουκά, το 606 και τον πυρσό. Στην περιοχή κάθε χρόνο οργανώνονται αθλητικοί ποδηλατικοί αγώνες καθώς και πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Μικροί Καταρράκτες

Οι Μικροί Καταρράκτες βρίσκονται στο κέντρο της πόλης, στο πάρκο "Αγγέλης Γάτσος" όπου παλιά κινούσαν πολλούς νερόμυλους. Δεσπόζουν στην καταπράσινο πάρκο Μικρών Καταρρακτών με πολλά καφέ όπου οι παρεμβάσεις πεζοδρόμησης έχουν δημιουργήσεις πολλαπλές διαδρομές για περπάτημα και ποδήλατο. Στο πάρκο Μικρών διοργανώνονται πολλές αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις όλο το χρόνο.

Κανναβουργείο

Όψη του Κανναβουργείου.

Το Κανναβουργείο βρίσκεται στον ανατολικό τομέα του πάρκου των Καταρρακτών και αποτελεί τμήμα του "Υπαίθριου Μουσείου Νερού". Ήταν πρότυπη βιομηχανική μονάδα και το μεγαλύτερο Κανναβουργείο στην Ελλάδα. Από το 2000 έως το 2014 στέγαζε το Βιομηχανικό Μουσείο της πόλης αλλά επίσης μετά την ανάπλαση του ένα μέρος του εργοστασίου επίσης στέγαζε το εστιατόριο και την καφετέρια του πολυχώρου αυτού. Η πρόσβαση στο εργοστάσιο γινόταν από τον λιθόστρωτο δρόμο που χρησιμοποιούσαν οι εργάτες κατά τη διάρκεια λειτουργίας του σαν εργοστάσιο και από τις λιθόστρωτες σκάλες κατά μήκος του βράχου. Από το 1997, 2 υπαίθριοι ανελκυστήρες τοποθετήθηκαν από τον δήμο για διευκόλυνση της πρόσβασης στο εργοστάσιο. Το 2014 βάζει λουκέτο και αφήνεται στη μοίρα του έως σήμερα. Ο χώρος δέχεται επανειλημμένα φθορές και βανδαλισμούς λόγω της απομακρυσμένης τοποθεσίας του και της ελλιπούς οχύρωσης του. Το 2019 παρουσιάστηκε ολοκληρωμένη μελέτη επαναλειτουργίας του χώρου η οποία ψηφίστηκε το 2020 από το δημοτικό συμβούλιο της πόλης η οποία προβλέπει ριζική ανακαίνιση και αποκατάσταση του χώρου με σκοπό να λειτουργήσει και πάλι ως εστία πολιτισμού και εκπαίδευσης.

Γενί Τζαμί

To Γενί Τζαμί, έργο πιθανά του 1875, που κηρύχθηκε διατηρητέο το 1937 και στέγασε το αρχαιολογικό μουσείο της πόλης (τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 8 Δεκεμβρίου 1942).

Μνημείο Μικρασιατών

Το μαρμάρινο Μνημείο Μικρασιατών, αφιερωμένο στην αρχαία Πέργαμο. Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης μέσα στο πάρκο "Σπηλιά".

Προσωπικότητες

Ο Αγγελής Γάτσος ήταν από τους πιο γνωστούς αγωνιστές του 21'. Προερχόταν από τη γύρω περιοχή της Έδεσσας και είναι τιμητικό πρόσωπο της πόλης.

• Αγγελής Γάτσος, αγωνιστής του 1821
• Μηνάς Μηνωίδης, Καθηγητής της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο Παρίσι, στον οποίον οφείλεται η ανάπτυξη της Ολυμπιακής Ιδέας.
• Κωνσταντίνος φον Οικονόμου (1876 - 1931) διάσημος νευρολόγος (γνωστός ως Constantin von Economo)
• Δημήτριος Τρούπκος επαναστάτης του 1821
• Παναγιώτης Ναούμ, επαναστάτης του 1821 και συμμετέχον μέλος στις Εθνοσυνελεύσεις της Ερμιόνης, της Τροιζήνας, του Άργους και του Ναυπλίου
• Νικόλαος Αθανασίου, Οπλαρχηγός του 1821
• Αναστάσιος Δημητρίου, Οπλαρχηγός του 1821
• Ιωάννης Μάρκου, Αξιωματικός του 1821
• Δημήτριος Κωνσταντίνου, Αξιωματικός του 1821
• Γρηγόριος Τσίτσης, μεγαλοέμπορος και ιδιοκτήτης του μεγαλύτερου εργοστασίου δημιουργίας κάνναβης και μεταξιού στην Ανατολή
• Ιωάννης Τσίτσιος (καπετάν Βλάχος), Μακεδονομάχος οπλαρχηγός
• Ιωάννης Γιούσμης, Μακεδονομάχος
• Παρίσης Παρίσης, Μακεδονομάχος
• Κωνσταντίνος Σαλάμπασης, Μακεδονομάχος
• Κωνσταντίνος Σιβένας, Μακεδονομάχος
• Αθανάσιος Φράγκου, Μακεδονομάχος
• Ιωάννης Χατζηνίκος, Μακεδονομάχος
• Αργύριος Κιτάνος, Μακεδονομάχος (Ιατρός)
• Ευάγγελος Κωφός, Ηγετική Μορφή του Μακεδονικού Αγώνα
• Δημήτριος Ρίζος, Ηγετική Μορφή του Μακεδονικού Αγώνα
• Σόλων Ζέφυρος Γρηγοριάδης, Ιστορικός και Συγγραφέας
• Μενέλαος Λουντέμης, Συγγραφέας ο οποίος γεννήθηκε στο χωριό Αγία Κυριακή Αιγιαλού Μικράς Ασίας το 1912. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή έζησε στην Έδεσσα και στον Εξαπλάτανο Πέλλας.
• Δημήτριος Γιάκας, πρώτος Εδεσσαίος που συμμετείχε σε ομάδα γυμναστικής επίδειξης στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936
• Δημήτρης Μπέης, αντιστασιακός εναντίον της Χούντας των Συνταγμαρχών και Δήμαρχος της Αθήνας
• Γιώργος Πέτσος, Πολιτικός
• Πολύκαρπος Μαντζάρογλου (1929-2012) Μικρασιάτης ιερομόναχος και αρχιμανδρίτης, διετέλεσε ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίας Θεοδώρας Θεσσαλονίκης από το 1962 έως τη δίωξή του από τη Δικτατορία το 1968. Από το 1983 υπήρξε πνευματικός της Ιεράς Μονής Παναγίας του Έβρου Μάκρης Αλεξανδρούπολης.
• Γιώργος Μεσημέρτζης, Εδεσσαίος Αθλητής Πανελληνιονίκης και μεγάλος δωρητής του Μουσείου Αθλητισμού Έδεσσας
• Φόρης Γεντζής, Ποδοσφαιριστής του ΠΑΟΚ, προς τιμήν του έχει λάβει την ονομασία του το Δημοτικό Στάδιο Έδεσσας

Ο διάσημος νευρολόγος Βαρόνος Κωνσταντίνος Φον Οικονόμου, της γνωστής Εδεσσαϊκής οικογένειας

• Μαρία Σαμαρίνου, πρωταθλήτρια Αλπικού σκι
• Δημήτρης Γκουτζαμάνης, σκηνοθέτης και ηθοποιός
• Αλέξανδρος Γιάννου, ηθοποιός

Αθλητισμός

Ποδοσφαιρικοί Σύλλογοι

• Εδεσσαϊκός (1960)
• Νέα Γενιά (1928)
• Ηρακλής (1926)
• Άρης (1926, επανίδρυση 1939)
• Εθνικός (1946)
• Μέγας Αλέξανδρος (1923-1934)
• Βύρων (1923-1936)
• Ελπίδα Έδεσσας (1963)

Εδεσσαϊκός

Το 1960, οι τρεις σύλλογοι της Έδεσσας (Άρης, Εθνικός, Ηρακλής) συνενώθηκαν στον "Εδεσσαϊκό", με σύμβολο την τρίαινα. Σύντομα, ο Εδεσσαϊκός καθιερώθηκε ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της Β΄ Εθνικής Κατηγορίας. Πρωταθλητής στον Δ' Όμιλο το 1962-63 και το 1964-65, έχασε και τις δυο φορές την άνοδο στην Α΄ Εθνική σε αγώνες μπαράζ μεταξύ των τεσσάρων πρωταθλητών, σύμφωνα με το σύστημα που ίσχυε τότε. Το 1969-70, στην τελευταία αναλαμπή, διεκδίκησε τον τίτλο μέχρι τέλους, αλλά κατετάγη 3ος. Ακολούθησαν χρόνια παρακμής. Το 1975 υποβιβάστηκε για πρώτη φορά στην ιστορία του. Επανήλθε στη Β΄ Εθνική το 1977 και γνώρισε άλλους τρεις υποβιβασμούς στη Γ΄ Εθνική μεταξύ 1981 και 1988.

Η σπουδαιότερη στιγμή του εδεσσαϊκού ποδοσφαίρου ήρθε το 1992, όταν ο Εδεσσαϊκός ανήλθε για πρώτη φορά στην Α΄ Εθνική, με προπονητή τον Μάκη Κατσαβάκη. Στην ομάδα του 1992 ξεχώριζαν κυρίως νέα ταλέντα, όπως ο Σαπουντζής, ο Ζουμπούλης, ο Σταφυλίδης, ο Πασαλής και οι δυο βετεράνοι Μαλουμίδης και Τσολερίδης. Η Έδεσσα ήταν τότε η δεύτερη μικρότερη πόλη της Ελλάδας (μετά την Καστοριά) που ανέβασε ποτέ ομάδα στην Α΄ Εθνική.

Ο Εδεσσαϊκός παρέμεινε στην Α΄ Εθνική επί πέντε χρόνια, πραγματοποιώντας ικανοποιητικές εμφανίσεις, ενώ το 1996 έφτασε και ως τους "4" στο Κύπελλο Ελλάδας. Τα οικονομικά προβλήματα που συσσωρεύτηκαν, όμως, δεν επέτρεψαν ανάλογη συνέχεια και η ομάδα υποβιβάστηκε το 1997. Ακολούθησαν χρόνια παρακμής, με διαδοχικούς υποβιβασμούς στην Γ΄ Εθνική (1999), Δ΄ Εθνική (2000) και στην τοπική ΕΠΣ Πέλλας το 2002. Μεταξύ 2002 και 2010 ανεβοκατέβαινε μεταξύ ΕΠΣ Πέλλας και Δ΄ Εθνικής. Από το 2010 ως το 2017 σταθεροποιήθηκε στην ΕΠΣ Πέλλας, χωρίς να καταφέρει να προβιβαστεί. Από το πρωτάθλημα του 2017-18 επανήλθε στην ανώτερη κατηγορία, την αντίστοιχη της Γ΄ Εθνικής, στην οποία και αγωνίζεται μέχρι το 2022.

Στίβος

Η πόλη έχει να επιδείξει σημαντική παρουσία και στον στίβο. Ξεχωρίζουν δυο περίοδοι ακμής, η δεκαετία του 1960 και η δεκαετία του 1990. Ειδικά τη δεκαετία του 1960, ο γυναικείος στίβος της Έδεσσας βρισκόταν στις κορυφές της Ελλάδας και ο Εδεσσαϊκός καταλάμβανε συχνά τη 2η θέση στους Πανελλήνιους Αγώνες (1963, 1965, 1966). Αξιόλογοι αθλητές από την Έδεσσα κατά την περίοδο 1960-1980 ήταν ο Μεσημέρτζης (15 χρυσά μετάλλια σε Πανελλήνιους Ανδρών στους δρόμους ημιαντοχής-αντοχής), ο Παρασκευάς (μήκος), ο Αβραμίδης (ύψος), ο Τζέπτιμπης (100, 220 μέτρα), ο Γιαβανίδης (110 εμπόδια), ο Βουτσής (100 μ.), ο Καβαλιωτίδης (400 μ.), ο Χρηστάκης (ακοντισμός) και ο Τζουβάρας (3 χρυσά μετάλλια σε Πανελλήνιους Αγώνες Ανδρών στα 100-200 μ.). Αθλήτριες: Πέτκου (σπριντ), Τσιμπουκτσόγλου (ύψος), Β. Καραφύλλη (7 χρυσά μετάλλια σε Πανελλήνιους Αγώνες Γυναικών στη δισκοβολία), Ζαχαριάδου (δισκοβολία), Σ. Καραφύλλη (ακοντισμός), Τύμη, Δανέζη (πένταθλο).

Η δεύτερη περίοδος ακμής, κατά τη δεκαετία του 1990, προήλθε από το Γυμναστικό Σύλλογο Έδεσσας (ΓΥΣΕ), με δημιουργό τον Πέτρο Χάλη. Οι αθλητές του ΓΥΣΕ διακρίθηκαν σε παιδικό και εφηβικό επίπεδο, καθώς, λόγω των νέων συνθηκών επαγγελματισμού στο στίβο, οι περισσότεροι σταμάτησαν τον αθλητισμό με την ενηλικίωσή τους. Γνωστότερα ονόματα του ΓΥΣΕ υπήρξαν ο Χοΐδης (100μ.), πρώτος στους Πανευρωπαϊκούς Αγώνες Νέων, η Τσάμογλου (σφυροβολία), με επανειλημμένες καταρρίψεις του πανελλήνιου ρεκόρ, η Κυβελίδου (έπταθλο), η Π. Μανώλη (200μ με εμπόδια) 2η στους Βαλκανικούς Αγώνες, η Δημητριάδου (έπταθλο), οι Ελ. και Δ. Μασλίγκα (μήκος) και η Γαλένη (μήκος).

Αλεξάνδρεια

Τα Αλεξάνδρεια είναι ένας ετήσιος διαγωνισμός με παρουσία από το 1953, με χορηγό τον Δήμο Έδεσσας. Το 2002 εξελίχθηκε σε Grand Prix αγώνα κλασσικού αθλητισμού με συνδιιοργανωτή τον ΣΕΓΑΣ, ο οποίος διοργανώνεται στις αρχές του Ιουνίου, με κεντρική έδρα το Εθνικό Στάδιο Έδεσσας. Τα αγωνίσματα που έχουν συμπεριληφθεί κατά καιρούς είναι τα εξής:

• Αγώνες δρόμου
• Αγώνες ταχύτητας
• Αγώνες ημι-αντοχής
• Αγώνες αντοχής
• Σκυταλοδρομίες
• Δισκοβολία
• Ακοντισμός
• Σφυροβολία
• Σφαιροβολία
• Άλματα (εις μήκος και εις ύψος)

και παλαιότερα:

• Χειροσφαίριση
• Πετοσφαίριση
• Αντισφαίριση
• Καλαθοσφαίριση

Δισκοβολία

Η γνωστότερη αθλήτρια την οποία ανέδειξε η Έδεσσα ήταν η Βάσω Καραφύλλη, η οποία κατέρριψε επανειλημμένα το πανελλήνιο ρεκόρ της δισκοβολίας και το έφτασε σε απλησίαστα για την εποχή επίπεδα το 1975. Το πανελλήνιο ρεκόρ της, 55.10, έμεινε ακατάρριπτο για δεκαοχτώ χρόνια ως το 1993. Η Καραφύλλη πήρε το χρυσό μετάλλιο δισκοβολίας στους Πανελλήνιους Αγώνες το 1968, 1969, 1972, 1973, 1974, 1975, 1976. Κέρδισε επίσης το χρυσό μετάλλιο δισκοβολίας στους Μεσογειακούς Αγώνες το 1975.

Καλαθοσφαίριση

Το τμήμα καλαθοσφαίρισης του Εδεσσαϊκού, ο "Πανεδεσσαϊκός" υφίσταται από τη δεκαετία του 90', και έχει ως έδρα το Δημοτικό κλειστό κέντρο καλαθοσφαίρισης της Έδεσσας.

Πετοσφαίριση

Τμήμα πετοσφαίρισης υφίσταται από το 1993, ο σύλλογος Ίκαρος, με έδρα,το "Δημοτικό αθλητικό κέντρο Έδεσσας".

Χειροσφαίριση

Τμήμα χειροσφαίρισης, ο "ΑΕΡΩΠΟΣ" υφίσταται ανελλιπώς από το 1988, με έδρα το "Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο Έδεσσας". Το 2019 κατέκτησε την 3η θέση στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα.

Αντισφαίριση

Τμήμα αντισφαίρισης, υφίσταται από το 2005, ο σύλλογος "ΠΑΣ Αερωπός"(ιδιωτικών συμφερόντων), με ανεπίσημη έδρα το "Αθλητικό Κέντρο Έδεσσας "Πασά Τσαίρ".

Κολύμβηση

Στην πόλη, υπάρχει το δημοτικό κολυμβητήριο Έδεσσας από το 1978. Το δημοτικό κολυμβητήριο Έδεσσας λειτουργεί από τον Μάιο ως τον Οκτώβριο. Υπάρχουν προγράμματα ελεύθερης κολύμβησης, προπόνησης και εκμάθησης παιδιών και ενηλίκων. Λειτουργούν τμήματα Baby Swimmming και Aqua Aerobics. Τα προγράμματα λειτουργούν με ευθύνη της Δημοτικής Επιχείρησης Έδεσσας.

Ποδηλασία / Ορεινή Ποδηλασία

Το τμήμα ποδηλασίας, ο "ΠΑΣ Αερωπός" υφίσταται από το 2015, με συμμετοχή στο Ελληνικό Εθνικό Καλεντάρι Αγώνων. Οι αγώνες που διοργανώνει κάθε χρόνο είναι επίσημες διεθνείς διοργανώσεις στις οποίες συμμετέχουν οι 80 περίπου αθλητές του συλλόγου. Σημαντικότερες εξ' αυτών οι δρόμοι του Κερασιού (Μάρτιος - Απρίλιος), οι δρόμοι του Νερού (Οκτώβριος) και η Μάχη (Ανάβαση) του Καϊμακτσαλάν (Σεπτέμβριος).

Μεταφορές

Οδικές μεταφορές

Η Έδεσσα, απέχει 541 χλμ. από την Αθήνα, 95 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη και 37 χλμ. από τα Γιαννιτσά. Επίσης, βρίσκεται 58 χλμ. ανατολικά της Φλώρινας και 49 χλμ. βόρεια της Βέροιας.

Εθνική Οδός Έδεσσας- Θεσσαλονίκης (ΕΟ2)

Η Έδεσσα εξυπηρετείται από την ΕΟ2 (δυτικό τμήμα της Ε86) όπου η πρόσβαση στην πόλη μπορεί να γίνει είτε από τη νότια πλευρά (Νοσοκομείου) είτε από τη βόρεια πλευρά (Εκκλησιοχωρίου) είτε από την πρόσφατη δυτική παράκαμψη (προς το βουνό Βόρας).

Στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού του νομού, το 2021 από τον πρωθυπουργό σε εκδήλωση του Υπουργείου Υποδομών, ανακοινώθηκε η ανακατασκευή και ολοκλήρωση της Νέας Εθνικής Οδού Έδεσσας-Θεσσαλονίκης. Το έργο περιλαμβάνει τη δημιουργία παράκαμψης της πόλης των Γιαννιτσών και της Νέας Χαλκηδόνας, καθώς και την κατασκευή παρακαμπτήριου τμήματος από το Μαυροβούνι έως την Έδεσσα, ώστε οι προσθήκες αυτές να ενοποιηθούν με την υπάρχουσα νέα Εθνική Οδό.

Οδικός Άξονας Εγνατία – Νάουσα – Έδεσσα (ΕΟ4α)

Η Έδεσσα εξυπηρετείται προς το παρόν από την Παλαιά Εθνική Οδό Βέροιας-Έδεσσας η οποία διαπερνάει μέσα από αρκετούς οικισμούς και χαρακτηρίζεται από την υψηλή επικινδυνότητά του. Την περασμένη δεκαετία προκρίθηκε και κατασκευάστηκε τμηματικά ο Οδικός Άξονας Εγνατία – Νάουσα – Έδεσσα, ο οποίος θα αντικαθιστούσε την υπερφορτωμένη εθνική οδό η οποία συνδέει τον Νομό Πέλλας με τον Νομό Ημαθίας. Το έργο παραμένει ημιτελές καθώς παραμένει κατασκευασμένο το τμήμα Μονόσπιτα-Πατρίδα, ενώ τα υπόλοιπα τμήματα από την Έδεσσα έως την Εγνατία Οδό βρίσκονται προς το παρόν στο στάδιο των μελετών.

Σήμα	Όνομα	Διαδρομή
	Εθνική Οδός 2	Φλώρινα - Έδεσσα - Γιαννιτσά - Χαλκηδόνα - Θεσσαλονίκη - Καβάλα - Αλεξανδρούπολη
	Επαρχιακή Οδός 17	Έδεσσα - Εκκλησιοχώρι - Σωτήρα - Άψαλος - Αριδαία
	Επαρχιακή Οδός 86	Έδεσσα - Προάστιο - Καισαριανά - Πλατάνη - Διασταύρωση Φλαμουριάς
	Επαρχιακή Οδός 86	Έδεσσα - Ριζάρι - Μαυροβούνι - Κόμβος Μελισσίου - Γιαννιτσά
	Επαρχιακή Οδός	Έδεσσα - Λύκοι - Κερασιά
	Εθνική Οδός 4α	Έδεσσα - Σκύδρα - Νάουσα - Βέροια - Εγνατία Οδός

Σιδηροδρομικές μεταφορές

Η Έδεσσα εξυπηρετείται από σιδηροδρομικά δρομολόγια μέσω του ομώνυμου σιδηροδρομικού σταθμού που εγκαινιάστηκε το 1894 επί της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης - Φλώρινας. Η γραμμή εκσυγχρονίστηκε την περίοδο 2003-2006, ενώ από το 2010, η Έδεσσα αποτελεί σταθμό της Γραμμής 2 () του Προαστιακού Σιδηρόδρομου Θεσσαλονίκης ο οποίος συνδέει την πόλη με το αστικό κέντρο της Θεσσαλονίκη.

Αερομεταφορές - Αεροδρόμιο

Η Έδεσσα εξυπηρετείται από το αεροδρόμιο Μακεδονία, Θεσσαλονίκης. Ωστόσο σε έκταση του Δήμου Έδεσσας λειτουργεί αεροδρόμιο μικρών και ελαφρών αεροσκαφών με ασφαλτοστρωμένο τροχιόδρομο μήκους 1400μ και εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης από την Αερολέσχη Έδεσσας. Το Αεροδρόμιο Έδεσσας απέχει 27 χλμ. δυτικά της πόλης της Έδεσσας ανάμεσα στα χωριά Παναγίτσα και Ζέρβη στην περιοχή Βεγορίτιδας πλησίον του παραδοσιακού οικισμού του παλιού Αγίου Αθανασίου.

Υπεραστικές συγκοινωνίες

Τα Κ.Τ.Ε.Λ. νομού Πέλλας τα οποία εδρεύουν στην Έδεσσα έχουν απευθείας δρομολόγια προς Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Λάρισα, Λαμία, Βόλος, Κατερίνη, Κοζάνη, Πτολεμαΐδα, Φλώρινα και Ιωάννινα. Τα δρομολόγια πραγματοποιούν στάσεις σε αρκετά σημεία κατά τη διάρκεια της διαδρομής, με σκοπό την καλύτερη δια συνδεσιμότητα, ενώ κατά καιρούς διοργανώνονται αποκλειστικά δρομολόγια ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες προς παραθαλάσσια μέρη και σημεία ενδιαφέροντος.

Μέσα ενημέρωσης

Έντυπος τύπος

Σε παρένθεση ο χρόνος έναρξης κυκλοφορίας.

Εβδομαδιαίες εφημερίδες

• Εδεσσαϊκή (από το 1963)
• Πρωινή (από το 1981)
• Νέοι Ορίζοντες (από το 1989)
• Πέλλα News (από το 2002)
• Άποψη Πέλλας (από το 2005)

Παλαιότερες εφημερίδες

• Έδεσσα (1919-1920)
• Νέα Έδεσσα (1921-1922)
• Νέα Ιδέα (1927-1928)
• Κήρυξ (από το 1927)
• Αγροτική Ιδέα (από το 1928)
• Το Θάρρος (1929-1931)
• Ταχυδρόμος Εδέσσης (1929-1931)
• Εμπρός (1930-27 Οκτωβρίου 1940)
• Ελεύθερος Λαός (1931-1934)
• Ελεύθερος Λόγος (1934-1938)
• Πέλλα (1954-1956 με εκδότη τον Ευ. Πέτσου)
• Ηχώ Εδέσσης (από το 1957, δεν κυκλοφορεί σήμερα)
• Εθνική Μάχη (από το 1961, δεν κυκλοφορεί σήμερα)
• Πέλλα (από το 1973 με εκδότη τον Α. Παπαγιάννη)
• Πέλλαθλο (από το 1997)
• Τοπική (από το 2001)

Ραδιοφωνική ενημέρωση

• Διαδημοτικό Ραδιόφωνο Πέλλας (εξέπεμπε στους 103,8 FM και σταμάτησε το 2009).
• Ράδιο Έδεσσα (εξέπεμπε στους 98.7 FM και μέχρι στιγμής δεν έχει αδειοδοτήθει).

Ηλεκτρονική ενημέρωση

• edessanews.gr
• karatzova.com
• tastv.gr
• pellanews.gr
• meapopsi.gr
• www.PellaMou.gr Αρχειοθετήθηκε 2021-05-18 στο Wayback Machine.

Δημόσιες σχέσεις

Αδελφοποιημένες πόλεις

Ο δήμος Έδεσσας έχει αδελφοποιηθεί ή υπογράψει πρωτόκολλα φιλίας και συνεργασίας με τους δήμους των ακόλουθων πόλεων:

• Γκόρνι Μιλάνοβατς, Σερβία
• Πλεύνα, Βουλγαρία
• Μοναστήρι, Βόρεια Μακεδονία

Εικόνες

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημη ιστοσελίδα Δήμου Έδεσσας.

Αρχείο ΕΡΤ

1. Η ΕΡΤ σε όλη την Ελλάδα: Η Έδεσσα και η περιοχή της σήμερα (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
2. Η ΕΡΤ στη Βόρειο Ελλάδα: Στην περιοχή της Εδέσσης τον περασμένο Νοέμβρη (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
3. Η ΕΡΤ σε όλη την Ελλάδα: Ενθύμιον Εδέσσης (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
4. Η ΕΡΤ στη Βόρειο Ελλάδα: Παλιές φάμπρικες της Έδεσσας (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
5. Πόλεις των συνόρων μας: Έδεσσα η πόλη των νερών (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)