Αινείας

Αυτό το λήμμα αφορά το μυθολογικό πρόσωπο. Για άλλα πρόσωπα με το ίδιο όνομα, δείτε: Αινείας (αποσαφήνιση).

Στην ελληνική και τη ρωμαϊκή μυθολογία ο Αινείας ήταν γιος του Αγχίση και της θεάς Αφροδίτης, αδελφός του Λύρου και συγγενής του βασιλιά της Τροίας Πριάμου.

Αινείας
Ο Αινείας με τον θεό Τιβερίνο. Πίνακας του Μπαρτολομέο Πινέλλι (προ του 1835).
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Aeneas (Λατινικά) και Αινείας (Αρχαία Ελληνικά)
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	στρατιωτικός ηγέτης
Οικογένεια
Σύζυγος	Λαβίνια Κρέουσα της Τροίας
Σύντροφος	Διδώ
Τέκνα	Ίουλος Ετίας Σίλβιος (μυθολογία) Ανθεμόνη Αιμυλία
Γονείς	Αγχίσης και Αφροδίτη
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχες	Τρωικός πόλεμος και Rutulian War
Σχετικά πολυμέσα

Ο Αινείας φεύγει από τη φλεγόμενη Τροία. Ζωγραφικός πίνακας του Federico Barocci, 1598.

Ο Αινείας μεταφέρει τον πατέρα του. Μελανόμορφη οινοχόη, περ. 520-510 π.Χ., Μουσείο του Λούβρου (F 118)

Ο μύθος

Ο Αινείας έλαβε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο επικεφαλής των Δαρδάνων, ως σύμμαχος των Τρώων, και ήταν ο γενναιότερος ήρωας στην πλευρά τους μετά τον Έκτορα. Φαίνεται πάντως ότι αρχικώς δεν ήθελε να συμμετάσχει στον πόλεμο, γιατί περίμενε μετά τον θάνατο του Πριάμου να βασιλεύσει αυτός στον θρόνο του, αλλά όταν ο Αχιλλέας τον έδιωξε από την Ίδη στη Λυρνησσό, που επίσης κατέστρεψε ύστερα, ο Αινείας υποχρεώθηκε πλέον να καταφύγει στην Τροία και να συμπολεμήσει με τους Τρώες.

Πολεμώντας στον Τρωικό Πόλεμο με τον Διομήδη, ο Αινείας σώθηκε μόνο χάρη στην προστασία της μητέρας του Αφροδίτης και του Απόλλωνα, που τον μετέφεραν στην Πέργαμο για ανάρρωση, ενώ στη σύγκρουσή του με τον Αχιλλέα τον έσωσε ο θεός Ποσειδώνας.

Μετά την άλωση και τη λεηλασία της Τροίας, ο Αινείας με μερικούς Τρώες (που έγιναν γνωστοί ως «Αινειάδες») εξακολούθησαν να αμύνονται σε κάποια συνοικία της πόλης, ώσπου οι Αχαιοί τους διεμήνυσαν ότι τους δέχονται «υποσπόνδους», δηλαδή ύστερα από συμφωνία να αποχωρήσουν ανενόχλητοι, με την άδεια να πάρουν ο καθένας τους ό,τι μπορούσε να σηκώσει στα χέρια του από την περιουσία του. Και ενώ όλοι οι άλλοι γέμισαν και πήραν σακιά με χρυσάφι, ασήμι, κοσμήματα, χρήματα, κλπ., ο Αινείας σήκωσε στους ώμους του τον γέροντα και ανήμπορο πατέρα του, τον Αγχίση, και τον μετέφερε έξω από την πόλη. Τότε οι Αχαιοί, θαυμάζοντας την πράξη του αυτή, του επέτρεψαν να πάρει ελεύθερα και ό,τι άλλο ήθελε από το σπίτι τους. Αλλά εκείνος και πάλι δεν προτίμησε τίποτα άλλο από τα ιερά ξόανα των θεών και τα οικογενειακά κειμήλια, που τα θεωρούσε ανώτερα από κάθε άλλο θησαυρό. Πολλές φορές κινδύνευσε για χάρη των γονέων του και για την ευσέβειά του προς τους θεούς. Μετά από αυτό, οι Αχαιοί του είπαν ότι ήταν διατεθειμένοι να του εκχωρήσουν όποιο μέρος της Τροίας ήθελε για να ζήσει εκεί με απόλυτη ασφάλεια.

Ο Αινείας εξιστορεί στη Διδώ τα σχετικά με την πτώση της Τροίας. Ζωγραφικός πίνακας του Pierre-Narcisse Guérin.

Στο σημείο αυτό συνεχίζει η μεταγενέστερη και ρωμαϊκή παράδοση, που αναφέρει ότι ο Αινείας αρνήθηκε την προσφορά και, φεύγοντας από την Τροία, περνώντας από την Καρχηδόνα (βλ. Διδώ) και τη Σικελία, εγκαταστάθηκε στην Ιταλία. Εκεί θεωρήθηκε ότι τα εγγόνια του έχτισαν τη Ρώμη, και συγκεκριμένα τα παιδιά της κόρης του και του Ρωμύλου. Αλλά αν δεχθούμε την αναγωγή των μυθικών γεγονότων σε ιστορική χρονολόγηση, παίρνοντας ως γεγονός τη διεξαγωγή του Τρωικού Πολέμου στις αρχές του 12ου αιώνα π.Χ., με πιθανότερο έτος φυγής του Αινεία από την Τροία το 1181 π.Χ., η χρονική απόσταση μέχρι την κτίση της Ρώμης (τον δεύτερο χρόνο της έβδομης Ολυμπιάδας) είναι 428 έτη, δηλαδή αρκετές γενεές. Μεταγενέστερες ρωμαϊκές παραδόσεις προσπάθησαν να διορθώσουν το πρόβλημα τροποποιώντας τη γενεαλογία. Κατ' αυτές η σειρά ήταν: Αινείας - Σίλβιος - Αινείας Σίλβιος - Λατίνος Σίλβιος - Άλμπα - Άτυς - Κάπυς - Καπέτος - Τιβερίνος Σίλβιος - Αγρίππας - Ρωμύλος Σίλβιος - Αβεντίνος - Προκάς - Νουμίτωρ - Ρέα Συλβία, η οποία με τον θεό Άρη απέκτησε τον Ρώμο και τον Ρωμύλο. Ανεξάρτητα από αυτό, κατά την παράδοση, ο Αινείας τρία χρόνια μετά την άφιξή του στο Λάτιο έγινε βασιλιάς, όμως μετά από άλλα τρία χρόνια δολοφονήθηκε. Μετά τον θάνατό του η εξουσία πέρασε στον γιο του Ασκάνιο, για τον οποίο κάποιες πηγές αναφέρουν ότι συνόδευε τον πατέρα του ήδη κατά τη φυγή του από την Τροία. Γενικώς, ως παιδιά του Αινεία αναφέρονται μόνο ο Ασκάνιος από την Κρέουσα (δεύτερη εξαδέλφη του, κόρη του Πριάμου) και ο Σίλβιος από τη Ιταλίδα Λαβινία (κόρη του Λατίνου).

Μία από τις παραδόσεις για τον Αινεία και την ίδρυση της Ρώμης αναφέρει πως του είχε δοθεί χρησμός ότι ένα τετράποδο θα τον οδηγούσε στο μέρος όπου θα έπρεπε να ιδρύσει μια πόλη. Μια μέρα μετά από καιρό, ο Αινείας ετοιμαζόταν να θυσιάσει μια άσπρη και έγκυο γουρούνα. Το ζώο του ξέφυγε και καταδιωκόμενο έφθασε σε ένα από τους «επτά» λόφους της μελλοντικής Ρώμης, πιθανώς στον Παλατίνο. Ο Αινείας θυμήθηκε τον χρησμό, αλλά δεν άρχισε τότε να χτίζει την πόλη, επειδή είδε ολοκάθαρα στον ύπνο του μία μορφή που τον συμβούλευσε να τη χτίσει μετά από τριάντα χρόνια, όσα ήταν και τα γουρουνόπουλα που γέννησε εκεί στον λόφο η γουρούνα. Αυτή την ιστορία αναφέρει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης.

Ο Αινείας στην τέχνη και τη λογοτεχνία

Παρότι η κτίση της Ρώμης από τον Αινεία ή από άμεσο απόγονό του δεν συμφωνεί όπως είδαμε ούτε χρονολογικά ώστε να υπάρχει στοιχειώδης αληθοφάνεια, ο μύθος έδωσε την αφορμή για να γράψει ο Βιργίλιος το σημαντικότερο έπος που γράφτηκε ποτέ στη λατινική γλώσσα, την «Αινειάδα», κατά μίμηση της ομηρικής Ιλιάδας, η οποία διηγείται με περισσότερες λεπτομέρειες τις περιπέτειες του Αινεία. Βέβαια ο Αινείας αναφέρεται και στην ίδια την Ιλιάδα, καθώς και στην τραγωδία του Σαίξπηρ Τρωίλος και Χρυσηίδα.

Δύο μεσαιωνικά ποιήματα του 12ου αιώνα μ.Χ. με τον ίδιο τίτλο, το πρώτο γαλλικό και το δεύτερο γερμανικό, είναι ελεύθερες αποδόσεις της «Αινειάδας» του Βιργιλίου.

Στη νεότερη εποχή, υπάρχει το χορόδραμα «Αινείας» σε χορογραφία Σ. Λιφάρ και μουσική Αλμπέρ Ρουσέλ (πρώτη εκτέλεση στην όπερα των Παρισίων το 1938).

Γενεαλογία

Δίας

Ηλέκτρα (Πλειάδα)

Τεύκρος της Τρωάδος

Δάρδανος

Βάτεια της Τρωάδος

Εριχθόνιος της Τρωάδος

Ίλος του Τρώα

Τρως

Ίλος

Ασσάρακος

Γανυμήδης

Λαομέδων

Θεμίστη

Κάπυς

Πρίαμος

Αγχίσης

Αφροδίτη

Λατίνος

Κρέουσα

Αινείας

Λαβίνια

Ίουλος

Σίλβιος

Σίλβιος

Αινείας Σίλβιος

Βρούτος της Τροίας

Λατίνος Σίλβιος

Άλμπα Σίλβιος

Άτυς της Άλμπα Λόνγκα

Κάπυς

Καπέτος Σίλβιος

Τιβερίνος Σίλβιος

Αγρίππας της Άλμπα Λόνγκα

Ρωμύλος Σίλβιος

Αβεντίνος

Πρόκας

Νουμίτωρ

Αμούλιος

Ρέα Σιλβία

Άρης

Όστιος Οστίλιος

Ερσιλία

Ρωμύλος 1ος βασ. της Ρώμης

Ρέμος

Τίτος Τάτιος

γιος

Νουμάς Μάρκιος

Νουμάς Πομπίλιος 2ος βασ. της Ρώμης

Τατία

Τύλλος Οστίλιος 3oς βασ. της Ρώμης

Μάρκιος

Πομπηλία

Νουμάς

Πόμπος

Οστιλία

Άνκος Μάρκιος 4oς βασ. της Ρώμης

Δείτε επίσης

• Ο αστεροειδής 1172 Αινείας (1172 Aeneas), που ανακαλύφθηκε το 1930 και ανήκει στην Τρωική Ομάδα, πήρε το όνομά του από τον μυθικό αυτό ήρωα.

Πηγές

• Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Aeneas στο Wikimedia Commons