Αλμωπία
Η Αλμωπία ήταν αρχαία «χώρα» της Μακεδονίας,[1] της οποίας αποτέλεσε επαρχία (μια από τις 17 επαρχίες του Μακεδονικού Βασιλείου) και περιελάμβανε την ορεινή περιφέρεια των Μογλενών όπως την αποκαλούσαν αργότερα οι Βυζαντινοί, βόρεια της Ημαθίας και βορειοδυτικά της Βοττιαίας. Οι ορεσίβιοι Αλμωπείς ήταν αρχικά ανεξάρτητοι, κατόπιν όμως προσαρτήθηκαν στο μακεδονικό κράτος.[2] Γενικά αποτελούσε την προς Βορρά της Έδεσσας περιοχή. Κύριες πόλεις της Αλμωπίας ήταν η Άλωρος,το Μπίζοβο, Άψαλος,[3] η Εύρωπος και ή Όρμα (Τρέσινο) η οποία αποτελούνταν απο 3 χωριά.Το όνομά της οφείλεται στους αρχαίους κατοίκους της Άλμωπες1 (Αλμωπείς). Κατά την ελληνική μυθολογία οι Άλμωπες ήταν φυλή γιγάντων. Πήραν το όνομά τους από τον αρχηγό τους (Άλμωπα), γιο του Ποσειδώνα και της Έλλης.
Τον 2ο αιώνα μ.Χ. ο Κλαύδιος Πτολεμαίος καταγράφει τέσσερει πόλεις:Όρμα, Εύρωπος Μπίζοβο και Άψαλος. Στην Βυζαντινή αυτοκρατορία Η περιοχή πήρε το όνομα "Ενωτία" χάρη σε ένα κάστρο που βρίσκεται στην σημερινή θέση Νότια Πέλλας. Το όνομα επανήλθε στην ομώνυμη Ελληνική επαρχία (1915-1927).[4][5] Τα τελευταία χρόνια του Μεσαίωνα η περιοχή ήταν γνωστή σαν «Μογλενά» από την Σλαβική λέξη για την «ομίχλη».[6] Μέχρι τις αρχές του 11ου αιώνα τα Μογλενά ανήκαν στην Πρώτη Βουλγαρική Αυτοκρατορία, τα κυρίευσε κατόπιν ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Βασίλειος Β´ (1015), έγιναν επισκοπή (1020) και πρωτεύουσα Θέματος (1086). Η περιοχή έμεινε υπό Βυζαντινή κυριαρχία μέχρι την Δ΄ Σταυροφορία που την κυρίευσε ο Καλογιάν της Βουλγαρίας και ίδρυσε την Δεύτερη Βουλγαρική Αυτοκρατορία.[7] Ο Στέφανος Δουσάν την ενσωμάτωσε στην Σερβική Αυτοκρατορία, στην περιοχή κατοικούσαν Βλαχομογλενίτες και Σλάβοι. Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία η περιοχή έμεινε γνωστή σαν «Μαύρη Κοιλάδα» ή «Καρατζόβα». Μετά την Μικρασιατική εκστρατεία και την Ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 οι Πομάκοι και οι Σλάβοι έγιναν τμήματα του πληθυσμού.[8]
Σύγχρονη επαρχία Αλμωπίας
ΕπεξεργασίαΣήμερα η περιοχή της αρχαίας Αλμωπίας αποτελεί ομώνυμη επαρχία της Νομού Πέλλας και περιλαμβάνει τον ενοποιημένο Δήμο Αλμωπίας με έδρα την Αριδαία. Ο πληθυσμός της Αλμωπίας υπολόγιζεται περίπου σε 35.000 κατοίκους. Είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση Δήμος του νομού Πέλλας και γεωγραφικά εκτείνεται δυτικά απ τα σύνορα του νομού με το Νομό Φλώρινας έως τα όρια του Νομού Κιλκίς Ανατολικά. Δυτικό όριο της Αλμωπίας είναι το Χιονοδρομικό Καιμακτσαλάν (Βόρας). Κατά καιρούς η περιοχή ονομάζονταν Ενωτία, Καρατζόβα και Μογλενά. Από την Αλμωπία έλκουν την καταγωγή τους οι εξής γνωστοί καλλιτέχνες ο συγγραφέας Μενελαος Λουντεμης,η ηθοποιιός Μπαζάκα Θέμις, ο τραγουδιστής Πέτρος Δουρδουμπάκης, η τραγουδίστρια Κατερίνα Στανίση(Όρμα).Επίσης στην Αριδαία πέρασε τα παιδικά της χρόνια η ηθοποιός Χρυσούλα Διαβάτη. Γνωστή ποδοσφαιρική ομάδα της περιοχής είναι ο ιστορικός Αλμωπός Αριδαίας που έχει αναδείξει διεθνείς ποδοσφαιριστές.Η Αλμωπία τα τελευταία χρόνια έχει γίνει διακεκριμένος τουριστικός προορισμός διεθνούς εμβέλειας εξ αιτίας των Λουτρών Πόζαρ στο Λουτράκι, ενώ αναμένεται οι προσπάθειες διάνοιξης διεθνούς οδικής αρτηρίας με τις γειτονικές χώρες να ολοκληρωθούν τα επόμενα χρόνια.
Οικισμοί
ΕπεξεργασίαΟι οικισμοί που αναφέρονται ότι περιλαμβάνονται στην ιστορική περιοχή της Αλμωπίας είναι:
- Δήμος Αλμωπίας
- Δημοτική ενότητα Αριδαίας: Αριδαία, Αγαθή, Άλωρος, Άνω Κορυφή*, Άνω Λουτράκι*, Άνω Ροδωνιά*, Άψαλος, Βορεινό, Γαρέφειο, Δωροθέα, Κάτω Γαρέφειο*, Κάτω Κορυφή, Λουτρά Λουτρακίου, Λουτράκι, Λυκόστομο, Μεγαπλάτανος, Μοναστηράκι, Νεοχώρι, Ξιφιανή, Όρμα, Πιπεριές, Πολυκάρπι, Πρόμαχοι, Σαρακηνοί, Σωσάνδρα, Τσάκοι, Υδραία
- Δημοτική ενότητα Εξαπλατάνου: Εξαπλάτανος, Αετοχώρι, Ανάβρα*, Αρχάγγελος, Θεοδωράκειο, Θηριόπετρα, Ίδα, Κωνσταντία, Λαγκαδιά, Μηλιά, Μικροχώρι*, Νερόμυλοι, Νότια, Ριζοχώρι, Πρόδρομος, Περίκλεια, Πευκωτό*, Τρία Έλατα*, Φιλώτεια, Φούστανη, Χρυσή, Χρύσα*
Ετυμολογία
ΕπεξεργασίαΗ ετυμολογία της λέξης Αλμωπία δεν είναι βέβαιη. Η αρχαιότερη αναφορά σ’ αυτούς γίνεται από το Θουκυδίδη, ο οποίος γράφει ότι οι Μακεδόνες έδιωξαν τους Άλμωπες από την Αλμωπία («…ανέστησαν δε και εκ της νυν Εορδίας καλουμένης Εορδούς…και εξ Αλμωπίας Άλμωπας») . Αυτό υπολογίζεται ότι έγινε μεταξύ 700-650 π.Χ. Ο Στέφανος Βυζάντιος (6ος αι. μ.Χ. ) διέσωσε το γενεαλογικό μύθο των Αλμώπων: «Αλμωπία χώρα Μακεδονίας, η ώκουν Άλμωπες. Εκλήθη δε από Άλμωπος γίγαντος. Το εθνικόν Άλμωψ και Αλμώπιος και Αλμωπία, από Άλμωπος του Ποσειδώνος και Έλλης του Αθάμαντος». Ετυμολογικά η λέξη Άλμωψ είναι σύνθετη από τις λέξεις άλμα και ώψ και σημαίνει τον αναπτυγμένο στην όψη, τον φαρδοπρόσωπο.[9]
Φωτογραφίες από την περιοχή
Επεξεργασία-
Το μοναστήρι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, έξω από το χωριό Αρχάγγελος. Δεξιά, το τέμπλο. -
Αλμωπαίος ποταμός, Αριδαία. -
Το πάρκο της Αριδαίας "Δασάκι". -
Πανοραμική άποψη της Ξιφιανής. -
Ο δρόμος Αριδαίας - Δωροθέας. -
Το όρος Τζένα, από τη Μηλέα Αλμωπίας.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Λυκόφρων, Αλμωπία χώρα της Μακεδονίας, ήν (την οποίαν) ώκουν Άλμωπες (V.1238).
- ↑ Γιάννης Λάμψας, Λεξικό του Αρχαίου Κόσμου ISBN 960-6669-32-7
- ↑ Κλαύδιος Πτολεμαίος, Γεωγραφικά, τόμ.1.1 Άψαλος <Ορβηλίας>.
- ↑ Agni K. Koliadymou (2006). Από την Αξό Καππαδοκίας στο Νομό Πέλλας: Προσφυγικές Διαδρομές (1890–1940) (PDF). Thessaloniki. σ. 117
- ↑ ΦΕΚ 304/27-12-1927
- ↑ Wolfgang Dahmen; Johannes Kramer (1986). "Das Meglenorumänische". Rumänistik in der Diskussion. Tübingen. σ. 262
- ↑ Kazhdan, Alexander (1991). "Moglena". In Kazhdan, Alexander (ed.). The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press. σ. 1389
- ↑ Theodor Capidan, Meglenoromânii, istoria şi graiul lor Archived 2016-03-03 at the Wayback Machine, vol. I, București, 1925, σ.5, 19, 21-22)
- ↑ «Ιστορία της Αλμωπίας». www.vlahoi.net. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2020.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Ιστοσ. Υπουργείου Πολιτισμού, Αρχαίος οικισμός και αρχαιολογική θέση τοπικής κοινότητας Αλώρου Αρχειοθετήθηκε 2022-12-07 στο Wayback Machine.
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με την αρχαία Μακεδονία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |