Βιλαέτι

Το βιλαέτι (τουρκικά: Vilayet, αραβικά: ولاية, βιλάγια), ήταν μεγάλη διοικητική περιφέρεια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ορισμένες από τις μεγάλες διοικητικές περιφέρειες του βυζαντινού κράτους, γνωστές ως «θέματα», στο οθωμανικό διοικητικό σύστημα αποκαλούνταν πασαλίκια (pasalig). Κάθε βιλαέτι είχε διοικητή τον βαλή και υποδιαιρούνταν στα σαντζάκια (παρόμοια με τις γεωγραφικές περιοχές), τα οποία με τη σειρά τους υποδιαιρούνταν στους καζάδες (οι σημερινοί νομοί). Ο βαλής της περιοχής όριζε τους δημάρχους, δημοτικούς συμβούλους, κτλ. Η θητεία των συμβούλων ήταν αρχικά διετής και κατόπιν έγινε τετραετής.

Νόμος των Βιλαετίων στους "Оθωμανικοί Κώδηκες" (Demotic Greek: "Οθωμανικοί κώδικες"), η ελληνική έκδοση του Düstur, επιμελημένη από τον Δημήτριο Νικολαΐδη.

Στην έδρα του κάθε βιλαετίου συνέρχονταν κάθε χρόνο το λεγόμενο «Συμβούλιο του Βιλαετίου», που ήταν εξαμελές. Πρόεδρος του συμβουλίου ήταν ο βαλής, αντιπρόεδρος υπάλληλος του βιλαετίου και μέλη τέσσερις εκλεγμένοι εκπρόσωποι των σατζακίων. Αν στα σατζάκια του βιλαετίου οι πληθυσμοί ήταν Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι τότε ορίζονταν κατ' ανώτερο, δύο Χριστιανοί εκπρόσωποι και δύο Μουσουλμάνοι. Η διάρκεια της συνόδου του συμβουλίου αυτού ήταν 40 ημέρες κατά τον υφιστάμενο νόμο.

Διοικητική διαίρεση

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε ήδη αρχίσει να εκσυγχρονίζει τη διοίκησή της και να τακτοποιεί τις επαρχίες της (εγιαλέτια) τη δεκαετία του 1840, αλλά ο Νόμος των Βιλαετίων το επέκτεινε σε ολόκληρη την οθωμανική επικράτεια, με τακτοποιημένη ιεραρχία διοικητικών μονάδων: ο νομός (βιλαέτι), με επικεφαλής βαλή, υποδιαιρούνταν σε διοικήσεις (σαντζάκια) υπό τον μουτεσαρίφη, περαιτέρω σε υποδιοικήσεις (καζάδες ή λιβάδες) υπό τον καϊμακάμη και σε καντόνια (νεχαγιέ ή ναχιγιέ ή ναχιέδες) υπό τον μουντίρη.

Πηγές

• "Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τομ.4ος, σελ.514.